نگاه «وقایع استان» به گروه همیار زنان سرپرست خانوار در استان مرکزی/کورسویی بر تاریکی

سه شنبه ۳۰ خرداد ۹۶ شماره ۶۱۴
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
محبوبه از آن دسته زنانی است که در سن جوانی و در حالیکه تنها ۲۶ سال سن داشت به ناچار مجبور شده تا بار زندگی را بر دوش بکشد و در این راه سختی های زیادی را تحمل کند و با تمام توان فرزند دو ساله اش را که اکنون ۱۰ سال دارد، بزرگ کند. او همسرش را به خاطر مرگ مغزی از دست داده و سال ها با کار کردن در خانه های مردم روزگار می گذراند.
در گوشه ای دیگر از شهر رویا زندگی می کند که چهار سالی است مسئولیت خانواده و دو فرزندش را برعهده دارد و برای تامین معاش در یک کارگاه تولیدی پوشاک مشغول فعالیت است.
داستان محبوبه ها و رویاها در گوشه گوشه شهر به چشم می آید، داستانی که برای ما حزن آلود و گاه غریب به نظر می رسد، تکرار هر روزه زندگی آنان است. سختی زندگی برای آنان روزهای سرد و سوزناک و گرم و طاقت فرسا نمی شناسد. آنها زنان سرپرست خانوار هستند عنوانی که سختی های زندگی را برای آنان به دوش می کشد. از نگاه های تحقیر آمیز بر روی آنها گرفته تا فقر که مهمترین معضل زندگی آنانست. عنوان سـرپرست خانوار به یکی از اعضای خانوار که در خانواده با این مسئولیت شناخته می شود اطلاق می شود. درصورتی که اعضای خانوار قادر به تعیین سرپرست خود نباشند، مسن ترین عضو خانوار به عنوان سرپرست خانوارشناخته می شود. معمولا در خانواده، پدر سرپرست خانوار است و در صورت نبود پدر مادر سرپرست خانوار محسوب می شود. درگذشته خانواده هایی که با سرپرستی زنان اداره می شد در جامعه به خانواده «بی سرپرست» شهرت داشتند. متأسفانه هنوز هم در برخی موارد از این ادبیات نادرست استفـاده می شود. زنان بیوه، زنان مطلقـه، همسران مردان معتاد، همسران مردان زندانی، همسران مردان بیکار، همسران مردان مهاجر، همسران مردانی که در نظام وظیفه مشغول خدمت هستند، زنان خودسرپرست ، دختران خودسرپرست (دختران بی سرپرستی که هرگز ازدواج نکرده اند)، همسران مردان ازکارافتاده و سالمند در گروه زنان سرپرست خانوار تعریف می شوند.
متأسفانه در جامعه ما زندگی زنان پس از ترک شوهرغالبا با ابهامات و مخاطراتی روبروست، از جمله سرپرستی فرزندان به تنهایی و گاه به سختی، مشکلات اقتصادی، زندگی در تنهایی و همراه با افسردگی و ناامیدی، همچنین نگرش غلط جامعه نسبت به زنان مطلقه و بیوه در نبود همسرانشان، آنان را در روابط اجتماعی و حضور در اجتماع با مشکلات عدیده ای روبرو می کند.
آمارها نشان می دهد تعداد زنان سرپرست خانوار در کشور افزایش یافته است اما این افزایش به علت آنست که در گذشته تنها زنانی که همسرانشان فوت کرده‌ و یا طلاق گرفته بودند جز زنان سرپرست خانوار محاسبه می‌شدند اما امروز در راستای تغییرات اجتماعی و اقتصادی، گروه دیگری از زنان نیز سرپرست خانوار در نظر گرفته می‌شوند.
آمار سازمان بهزیستی نشان می دهد تعداد زنان سرپرست خانوار در سال ۷۰، یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر، در سال ۸۵، یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است که این آمار در سال ۹۰ به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار افزایش یافته است.
گرچه هنوز آماری از تعداد زنان سرپرست خانوار در سال های اخیر در دست نیست اما پیش‌بینی می‌کنیم که با توجه به افزایش آمار طلاق و آمار بالای تصادفات رانندگی، بیماری و سالمندی در جامعه، تعداد زنان سرپرست خانواده در این سال ها به مراتب بسیار بیشتر از سال ۹۰ باشد.
در چنین شرایطی که آمارهای واقعی از تعداد زنان سرپرست خانوار مشخص نیست و برنامه هایی هم که برای این قشر آسیب پذیر جامعه اجرا می شود بسیار ناچیز است باید گفت اکثریت زنان سرپرست خانوار، تنها هستند و زیر بار انبوهی از مشکلات کمر خم کرده‌اند. اگرچه در چند سال اخیر نویدهایی می دهند از بیمه بیکاری یا بیمه های زنان سرپرست خانوار یا طرح توانمندی سازی زنان سرپرست خانوار و افزایش چند برابری مستمری آنها اما هیچ کدام از آنها نتوانسته مشکلات این قشر از جامعه را حل کند.
در این بین اما قریب به ۱۶ سال است به کمک سازمان بهزیستی گروه هایی به نام همیار شکل گرفته است.
همیار، گروه ۷ الی ۱۵ نفره از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی است که از سال ۷۹ با الگوپذیری از گروه خودیار زنان هندی، با مشارکت و همیاری و کمک به خود و یکدیگر، در راستای توانمندسازی خود و خانواده هایشان فعالیت می کنند. در این گروه ها نقش یاری دهنده و یاری گیرنده به طور متناوب تغییر می کند. این گروهها از طرفی موجبات رشد فکری و افزایش اعتماد به نفس و حس مشارکت و همکاری در زنان سرپرست خانوار را فراهم می نماید و از سوی دیگر فعالیت های اقتصادی که اعضا گروه دارند باعث کسب درآمد و بهبود نسبی سطح رفاه در این خانواده ها می گردد.
گروه های همیار در استان مرکزی
به گفته معاون اجتماعی بهزیستی استان مرکزی اکنون ۳۴ گروه همیار زیر نظر بهزیستی در استان مرکزی فعالیت می کند.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایرنا عبدالکریم یادگاری گفت: گروه همیار متشکل از زنان سرپرست خانوار ۱۸ تا ۶۵ سال است که با عضویت در گروه های مختلف کاری فعالیت اقتصادی خاصی را دنبال می کنند و این امر نقش بی بدیلی در توسعه اقتصاد خانواده ها دارد.
وی افزود: این گروه ها با رویکرد توانمند سازی و حمایت مستمر مددکاران بهزیستی با حداقل پنج عضو تشکیل می شود که پس از ثبت قانونی وارد فعالیت های اقتصادی هدفدار می شوند.
یادگاری بیان کرد: در حال حاضر ۳۴ گروه در فعالیت هایی همچون آرایشگری، خیاطی، قالی بافی، صنایع غذایی، خدمات منزل، طلا و جواهرات و برخی طرح های نوآورانه فعالیت می کنند که بیشترین تعداد این گروه ها با ۱۰ گروه در اراک فعالیت دارند.
وی اظهار کرد: حمایت از این گروه ها به صورت بلاعوض و تا سقف ۳۰۰ میلیون ریال تسهیلات را شامل می شود به طوری که سال گذشته پنج گروه تشکیل شد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان مرکزی تصریح کرد: این گروه ها تا سه سال تحت حمایت بهزیستی هستند و بعد از گذشت زمان مذکور و توانمند شدن به عنوان یک شرکت خصوصی از چرخه حمایتی بهزیستی خارج می شوند و می توانند از تسهیلات اشتغالزایی بهره مند شوند.
یادگاری افزود: در حال حاضر سه شرکت در ساوه و اراک به دلیل توانمند شدن در آستانه خروج از چرخه حمایتی بهزیستی هستند و دو گروه جدید نیز در مراحل اولیه تشکیل قرار دارند که بخشی از تسهیلات بلاعوض به آنها پرداخت شده است.
از آنجایی که به زعم جامعه شناسان زنان سرپرست خانوار از فقیرترین افراد جامعه هستند و تعداد آنها روز به روز در جامعه بیشتر می شود اگر نگوییم آسیب های این قشر نگران کننده تر از قبل شده است، اما افزایش تعداد آنها نگران کننده است و امید می رود که ایجاد این گروه های همیار بتواند کورسویی باشد برای بهبود اوضاع این قشر جامعه تا کمتر مورد آسیب قرار بگیرند.