بذری برای آیندگان

دوشنبه ۷ اسفند ۱۴۰۲  شماره ۱۸۰۲

میزگرد آسیب شناسی موسیقی استان به بهانه آغاز فعالیت انجمن فیلارمونیک در اراک

فاطمه چاپاری: انجمن‌های فیلارمونیک توسط دوستداران موسیقی بنیان گذاشته می‌شوند تا بواسطه‌ی ایشان، فعالیت‌ها و کنسرت‌ها برنامه‌ریزی و اداره شود. انجمن‌های فیلارمونیک بنیانی غیردولتی، مستقل و مردم‌نهاد دارند و حیات آن‌ها مستلزم حمایت‌های مادی و معنوی مردمی است که خواهان و پشتیبان موسیقی‌اند.این انجمن‌ها در کشورهای گوناگون با عزم ایجاد مرکزی برای ارتباط دوست‌داران موسیقی، در راستای حمایت و تقویت فعالیت همه‌جانبه‌ی موسیقایی بوجود آمده‌اند. بعد از انقلاب اسلامی انجمن فیلارمونیک ایران با پشتیبانی و پیگیری دکتر «عبدالحسین مستوفی» از ۱۳۷۳ خورشیدی مجددا آغاز به کار کرد و ارکستر فیلارمونیک تهران به مدیریت هنری و رهبری ارکستر «شریف لطفی»، با مدیریت اداری «فریده ثمربخش» در سال ۱۳۷۸ خورشیدی، زیر نظر انجمن فیلارمونیک ایران تشکیل شد. ارکستر فیلارمونیک تهران به موجب عدم حمایت مالی، در سال ۱۳۸۰ خورشیدی تعطیل و فعالیت مجدد آن موکول به تأمین اعتبارات لازم شد. از سال ۱۳۹۳ تلاش‌های جدی، با محوریت و انگیزه‌ی «شریف لطفی» و پیگیری دانشجویان و علاقمندان او بمنظور فعالیت دوباره‌ی انجمن از سر گرفته شد. «انجمن فیلارمونیک ایران» با همیاری شهرداد میرزایی، بهرام جمالی، مرتضی دلیری و فؤاد قهرمانی سرانجام با شخصیت حقوقی مستقل، در سال ۱۳۹۷ مجددا آغاز به کار کرد. نمایندگی انجمن فیلارمونیک ایران در استان مرکزی از بهمن ماه سال جاری فعالیت خود را آغاز کرده است، وقایع استان در میز گردی با حضور عباس اباذری، مدیر اجرایی نمایندگی انجمن فیلارمونیک ایران در استان مرکزی، کوشافرجاد چراغی، نماینده انجمن فیلارمونیک ایران در استان مرکزی و آرش زرنیخی مسئول رسانه این انجمن به آسیب شناسی موسیقی استان و مجموعه فعالیت هایی که در انجمن برای بهبود این فضا در نظر گرفته شده پرداخته است.

وقایع: آقای چراغی ابتدا بگویید که انجمن فیلارمونیک چیست و چه فعالیت هایی دارد؟
فیلارمونیک یک انجمن مردم نهاد است که شهرداری بانی آن است و بزرگان موسیقی هیات امنای آن را تشکیل می دهند، اعضای تصمیم گیرنده دارد که بزرگان و مفاخر کشور می آیند در شورای مشورتی و تیم های اجرایی دارد و در بسیاری از کشورهای جهان اصلی ترین فعالیت های موسیقی را انجمن فیلامونیک انجام می دهد.

وقایع: آقای اباذری از مشکلات موسیقی استان بگویید؟
به دلیل وجود مشکلات مالی ما حتی در تهران هم گروه های موسیقی منسجمی پیدا نمی کنیم و چند جوان که کنار هم جمع می شوند باید ۵ ماه تمرین کنند و در زمان برگزاری کنسرت باید یک چیزی هم از جیبشان بگذارند برای اجرا و حتی اگر خیلی هم موفق باشند و با ارگان ها همکاری داشته باشند در لحظه پرداخت به مشکل می خورند و در اراک قدیمی ترین گروه به دلیل مشکلات مالی از هم پاشید.
چراغی: ضمن اینکه ساختارهای حمایتی هم ندارند.
اباذری: بله هیچ گونه حمایتی نمی شوند، اغلب جایی برای تمرین ندارند و افراد اغلب خودشان معلم موسیقی اند و تا ۹ شب سر کارند و بعد از این می روند تمرین شما ببینید که نتیجه چه خواهد شد، علاوه بر اینکه در اراک به گروه های بومی توجه چندانی نمی شود و دلیل افتتاح انجمن فیلارمونیک در اراک جذب اسپانسر برای ایجاد گروه های بزرگ علمی و فعال در این استان است که فعالیت پایدار داشته باشند.
مورد بعدی این است که در سال ممکن است مثلا ۱۰ نوازنده خیلی خوب تار و کمانچه و .. تربیت شود اما هیچ جایی برای ادامه فعالیت ندارند یا متوقف می شوند و باید به سراغ کار دیگری بروند یا اگر توان خیلی بالایی داشته باشند بروند تهران که در دریای آن جا گم می شوند، ما به دنبال این هستیم فضایی ایجاد کنیم تا این دو مشکل حل شود، ما در حال تلاش هستیم تا سیستمی ایجاد کنیم که در آن فردی که ساز می زند بتواند پول بگیرد و این حرفه را دنبال کند.
چراغی: دلیل اینکه این موضوع برای من دغدغه شد این بود که من از سن ۱۳ سالگی متوجه شدم که حرفه رهبری ارکستر را که به آن علاقه داشتم نمی توانم در اینجا دنبال کنم چون در اینجا معلم ارکستراسیون، هارمونی، کنترپوان و این طور چیزها را نداریم چون هیچ کس نرفته این علم را جمع کند و آموزش دهد.
اباذری: شما ببینید مثلا کسی مثل سهراب کاشف که می رود در اتریش رهبری ارکستر را دنبال می کند دیگر برنمی گردد به اراک .. و ما با عدم حمایت ها روبرو هستیم و هر چه از این سیستم بیرون می آید ابتکار خود فرد است مثلا دهه ۶۰ چند کار خوب مشکاتیان و شجریان تولید کردند که من همه اش را اتفاق می دانم.
آرش زرنیخی: مبتنی بر ابتکار فرد است.
اباذری: دقیقا
چراغی: در چند دهه اخیر فقط حدود ۵ نفر از بزرگان موسیقی باقی مانده اند و الان نمی توان کسی را به هیات امنای انجمن فیلارمونیک ایران اضافه کرد چون کسی نمانده.

وقایع: موردی که آقای اباذری اشاره کردند هم در موسیقی سنتی ایران بود.
اباذری: بله کلاسیک برای ما نیست در وهله اول و بعد از آن باید بگویم بهترین نوازنده های مویسقی کلاسیک ما در سطح نوازنده های خیابانی کشورهای دیگر اند.
چراغی: این هم یک آسیب شناسی موسیقیایی تخصصی است، سیستم موسیقی ایرانی ما در ۳۰۰ سال گذشته شکل گرفته و این بحث وجود دارد که مبانی آهنگ سازی ایرانی کاملا بر اساس ساختار موسیقی غرب قابل انجام است چون ریشه هارمونی به دست نوابغی از مملکت ما در هزاران سال گذشته شکل گرفته که این موضوع را کشف کرده اند که چگونه موسیقی را به هارمونی تبدیل کنند. اما بعد از اینکه موسیقی را به مقام ها و دستگاه هایی محدود کردند و موسیقی ایرانی کلا جدا شده است از موسیقی غرب، ساختار آموزش موسیقی ملی مان تعریف نشده و آدم ها به سمت اش نمی روند و حرفی هم در این زمینه گفته شود سریع گارد می گیرند.
اباذری: تعصب روی سازها وجود دارد.
زرنیخی: یک جورهایی به سبب آمیزش موسیقی ایرانی و تصوف هم هست.
اباذری: مثلا ساز نی نت سی ندارد و نوازنده را به سختی می اندازند اما یک نفر در اصفهان این نت را به ساز اضافه کرد و آقای کسایی گفته بود مرد اونه که این نت را نداشته باشه و ساز بزند، خب باید گفت شما کارت درست است که با نبودن این نت این ساز را زدی اما الان که کار راحت تر شده است. ما در ایران یک نی استاندارد نداریم این تعصب زیادی روی ساز مشکل ساز است.
چراغی: الان ما متدی داریم به نام مبانی آفرینش موسیقی ایرانی که به همت دهه ها تلاش آقای لطفی و دهلوی ثبت شده اما حال باید دید کسی به سمت اش می رود یا نه

وقایع: یعنی می گویید سازهای ایرانی ظرفیت ارتقا دارند اما نگاه تعصبی مانع از آن است؟
اباذری: بله سازهای ایرانی باستانی اند و با پیش رفتن علم باید تغییر کنند.
چراغی: در خصوص موسیقی ایران و جهان باید بگویم آقای اباذری همیشه می گویند ما در ایران کار تیمی بلد نیستیم اما تجربه ما در انجمن فیلارمونیک می گوید می توان به این سمت حرکت کرد ما با آقای اباذری در این ۵ سال سختی هایی کشیده ایم که کسی خبر ندارد اما با هم کناری هم شکل گیری انجمن فیلارمونیک استان به یک نقطه برجسته در تاریخ موسیقی این استان تبدیل شده است.
اباذری: همین را هم مطمئن باش اگر ساختار درستی برای آن نبینیم از هم خواهد پاشید. در کار تیمی باید همه وظایف درست تعریف شده باشد و هر کسی هم پول بگیرد برای کاری که می کند.

وقایع: بدون پول کار حرفه ای نخواهد شد.
اباذری: بله هر لحظه احتمال از بین رفتن گروه هست.

وقایع: چه برنامه هایی برای عملی شدن این اهداف در نظر دارید؟
اباذری: ما تازه مجوز قانونی گرفته ایم برای فعالیت خود و یک افتتاحیه برگزار کرده ایم تا مردم با انجمن آشنا شوند و الان به دنبال عضو گیری هستیم هر که علاقه دارد ، ساز می زند، پول دارد بیاید بعد می خواهیم کارهای اجرایی را شروع کنیم.
چراغی: می توانم ساختار سازمانی انجمن را برایتان تشریح کنم.
زرنیخی: قبل از آن من دو سه جمله بگویم چون در ادامه بحث در تخصص شما است و من حرفی ندارم. در این انجمن چند نکته چشمگیر است که به نظرم باید به آن اشاره کرد، یک اینکه تجربه تاریخ هنر نشان داده که هنرمندان مستقل در این مملکت ماندگار شده اند و یکی از شاخصه های ارکستر فیلارمونیک استقلال آن است که سبب ایجاد یک نسل مستقل خارج از تعصبات جاری و ساری در جامعه خواهد شد و نکته دیگر در تایید حرف دوستان این است که ما کار تیمی بلد نیستیم و اغلب کسانی که موسیقی کار می کنند دوست دارند تک نواز باشند و خوب هم ساز می زنند اما ما در فرم سمفونی در موسیقی جهانی می بنینیم همه در تلاش هستند تا یک صدای خاص از این هم نوازی ایجاد شود فیلارمونیک قرار است فرهنگ سازی کند و بگوید قرار نیست همه تک نواز شوند بلکه با همکناری هم می توانند یک اتفاق خوب را رقم بزنند و نکته دیگر اینکه دلال ها به گوش موسیقیایی مردم آسیب می زنند و توده مردم چون چیزی از موسیقی نمی دانند موسیقی های رایج را گوش می دهند ارکستر فیلارمونیک در سطحی است که اگر بتواند برنامه های مداومی داشته باشد ذائقه موسیقایی مردم را ارتقا خواهد داد، دقیقا شعار خوبی برای انجمن انتخاب شده بذری کاشته ایم برای آیندگان، در اراک بسیاری از کسانی که دوره هایشان پیش اساتید تمام شده در سطح یک مدرس نیستند اما دارند تدریس می کنند.
چراغی: ۹۰ درصد معلم های موسیقی اراک در حد هنرجو هستند و این آسیب است.
زرنیخی: بله حال انجمن یک تریبون ایجاد خواهد کرد برای ساز زدن تا مجبور نباشند همه به تدریس رو بیاورند. من عرضم تمام شد.

وقایع: شنیده ام انجمن با شهرداری هم قرار است کار کند، شهرداری تهران در زمینه های هنری و فرهنگی خیلی فعال است اما در اراک این گونه نیست…
اباذری: اگر مردم بفهمند عوارضی که می دهند بخشی اش باید در این زمینه هزینه شود موثر خواهد بود مثلا در حوزه خانواده من دیده ام شهرداری سالی سه چهار بار خانم دکتر فردوسی را می آورد برای سخنرانی چند حرکت دیده ام از شهرداری اما این کافی نیست.
زرنیخی: مشکل دیگر در حوزه شهری این است که متاسفانه هزینه های میلیاردی صرف جُنگ که مبتذل ترین شکل نمایش است، می شود در حالی که شهرداری یکی از وظایفش ارتقا نگاه زیبایی شناسی شهروندان است که انجمن فیلارمونیک در این زمینه می تواند مطالبه گری کند.

وقایع: با توجه به این صحبت ها مشخص شد این انجمن نگاه خوبی دارد اما در عمل و اجرا در شش ماه آینده چه فعالیت هایی را از این انجمن خواهیم دید؟
چراغی: ما چهار کارگروه اصلی شامل تولید، نشر و اجرای صحنه ای، آموزش و پژوهش، اداری و مالی، رسانه و روابط عمومی، ارتباط با حامیان و بازاریابی داریم که مسئولانش با حکم مشخص شده اند و افراد باید وظایف خود را انجام دهند و در حال شکل دادن ساختاری برای ایجاد درآمد هستیم تا این مسئولیت پذیری شکل پررنگ تری بیابد. ما برای کمک به آموزشگاه های موسیقی آمده ایم و فعالیت مان هم کاملا به شکل مستقل خواهد بود و در تمام کارگروه هایی که نام بردم فعالیت هایمان شکل بندی و اجرا خواهد شد که از آن جمله می توان به برگزاری شب فیلارمونیک که موضوعات موسیقی را به زبان ساده توضیح می دهد، برگزاری آزمون در اوایل فروردین برای تشکیل ارکستر، ایجاد یک کتابخانه خوب و …. اشاره کرد و مهم تر از همه در ابتدا قرار است انجمن در سالن خیام مجموعه هتل امیرکبیر مستقر شود.