دست های خسته

شنبه ۵ اسفند ۱۴۰۲  شماره ۱۸۰۱

گزارش وقایع استان از مشکلات هنرمندان صنایع دستی

فاطمه چاپاری: صنایع دستی به عنوان نمادی از هویت ملی و فرهنگی ملت‌ها علاوه بر اینکه نقش مهمی در توسعه فرهنگی جوامع دارند و گنجینه‌هایی از تمدن و ارزش‌های فرهنگی و تاریخی را در دل خود جای داده‌اند؛ امروزه جایگاه ویژه‌ای نیز در توسعه اقتصادی کشورها پیدا کرده‌اند و این صنایع، به عنوان یک منبع درآمدزایی و اشتغال‌زایی در مناطق روستایی و شهری، نقش مهمی در کاهش بیکاری و فقر دارند. هنرمندان صنایع‌دستی در استان مرکزی بیشتر در رشته‌هایی چون میناکاری، سفال و سرامیک، سنگ‌تراشی، خراطی، قالیبافی و گلیم بافی، چرم دوزی و… فعال هستند که متاسفانه به دلیل عدم توجه کافی به این هنرها با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند. با توجه به نقش پررنگ صنایع دستی در رونق و توسعه بخشی اقتصادی و نیز با توجه به ضرورت توسعه اقتصاد غیرنفتی حمایت‌ها از این بخش باید سرعت بیشتری به خود بگیرد و برای معضلات هنرمندان این صنعت از جمله جولان واسطه‌ها، گرانی تامین مواد اولیه، موانع صادرات، مشکل پرداخت بیمه و مالیات، عدالت در برگزاری نمایشگاه‌ها و توزیع امکانات و تسهیلات چاره‌اندیشی شود.
نسرین برزگر یکی از هنرمندان و کارشناسان صنایع دستی استان است که می گوید: وقتی فروش اتفاق بیفتد تولید بیشتر می شود و هنرمند صنایع‌دستی بیشتر تولید خواهد کرد. در واقع باید به سمتی پیش برویم تا فروش افزایش یابد، مشکل ما الان فروش است.
وی ادامه می دهد: در طول تجربه فعالیت هنری که داشتم متوجه شدم در نمایشگاه های مختلفی که برای ارائه آثار صنایع دستی برگزار می شود ما با طیف متنوعی از مخاطبان روبرو هستیم برخی که صنایع دستی را میشناسند و خریداری می‌کنند که تعدادشان محدود است یک دسته هم کم و بیش شناخت دارند و در واقع از روند تولید آن شناخت کاملی ندارند و دسته سوم هم به طور کلی هیچ اطلاعی ندارند.
خانم برزگر توضیح داد: یکی از دلایل عدم استقبال و کاهش تقاضا بروز نشدن هنرهای صنایع دستی است، گاها می بینیم که صنایع دستی به همان سبک و سیاق کهن که چند هزار سال پیش رواج داشته تولید می شود و تولیدات این سبکی مناسب زندگی امروز آدم ها نیست و طبیعی است که چنین آثاری فروش قابل توجهی نداشته باشد اما مشکل به همین جا ختم نمی شود، چرا که ایجاد آثار مدرن و نو اول به آموزش احتیاج دارد بعد از آن باز هم فروش و ارائه چنین آثاری نیازمند بازاریابی گسترده است که خود این به قیمت محصولات اضافه می کند، محصولاتی که به علت زمانبر بودن تولید و گران بودن متریال در حالت عادی شان هم گران هستند و در وضع اقتصادی حاضر کمتر کسی توان خرید چنین محصولاتی را دارد.
این کارشناس صنایع دستی می افزاید: در نتیجه چه راهی برای ما باقی می ماند جز این که محصولاتمان را صادر کنیم؟ که متاسفانه این کار هم بسیار پر دردسر است و کارگاه های خرد توان و ظرفیت چنین کاری را ندارند.
به گفته بسیاری از هنرمندان استان، شرایط کارگاهی، افزایش مالیات، گران شدن مواد اولیه و رکود صادرات و گردشگری از مشکلات عمده هنرمندان شهری چون اراک است. مشکلاتی که پس از بحران ناشی از شیوع کرونا، به جایی رسید که بسیاری از هنرمندان با هنرهای صنایع دستی خداحافظی کنند.
فرآیند تولید صنایع دستی از طراحی گرفته تا مواد اولیه و بسته بندی با مشکلات جدی روبرو است. نبود برنامه جامع حمایتی برای تولید صنایع دستی سبب شده، هنرمندان مشکلات متعددی را تجربه کنند و صنایع دستی از خلاقیت، به روز شدن و کسب کاربردهای امروزی دور بماند. هر چند تسهیلات و خدمات محدودی در این راستا اعطا می شود. به اعلان اداره صنایع دستی و گردشگری استان امسال تسهیلات مشاغل خانگی به ۱۰ نفر در شهرستان کمیجان، ۶۰ نفر از هنرمندان صنایع دستی شهرستان تفرش، ۱۶ نفر از هنرمندان صنایع دستی زرندیه ، ۳۰ نفر در شهرستان خنداب، ۳۲ نفر در شازند، ۱۳ نفر در فراهان و ۹۹ نفر در اراک پرداخت شده است. با این همه نبود بستر مناسب برای برگزاری دوره های ورکشاپی برای هنرمندان و فضاهای مطلوب برای ارائه آثار همچنان فعالان این حوزه را با چالش مواجه ساخته است.
به گفته معاون صنایع دستی اداره کل صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی رشته های بومی وخاص صنایع دستی این استان در چهار رشته شامل دستبافت های سنتی( قالی، گلیم و جاجیم)، آثار چوبی( منبت، معرق و گره چینی)، آثار فلزی و رودوزی سنتی است.
قاسم کاظمی مهمترین مشکل صنایع دستی استان بازار فروش و عرضه تولیدات صنایع دستی می داند که هنرمندان این استان را از انجام تولید دلسرد کرده است.
وی می افزاید: صنایع دستی در سه بخش مواد اولیه و نهادهای تولیدی، تولید کننده یا هنرمند و فروش و بازار عرضه را در برمی گیرد. در دو بخش مواد اولیه و هنرمند در استان مرکزی مشکل وجود ندارد و آنچه توسعه این بخش را با مانع مواجه کرده، فقدان بازار فروش محصولات صنایع دستی هنرمندان استان مرکزی است. با وجود هفت هزار سال قدمت در حوزه صنایع دستی استان مرکزی این صنعت ارزشمند در بازارهای داخلی و خارجی با مشکل فروش محصولات مواجه است و می طلبد این معضل با تدابیر خاص به صورت ریشه ای حل شود.
معاون صنایع دستی اداره کل صنایع دستی، میراث فرهنگی و گردشگری استان مرکزی، راهکار توسعه و کمک به بازار فروش محصولات صنایع دستی را در ایجاد بازارچه های دائمی صنایع دستی می بیند.