پشت درهای بسته

شنبه ۲۶ اسفند ۱۴۰۲  شماره ۱۸۱۰

وقایع استان بررسی می کند؛ نگاهی به فرهنگ و هنر استان در سالی که گذشت

فاطمه چاپاری: امسال اهالی فرهنگ و هنر استان روزهای پر افت و خیزی را سپری کردند، کمبود زیرساخت ها و بی توجهی ها در کنار مشکلات اقتصادی که همه اقشار جامعه را درگیر ساخته بسیاری از فعالان فرهنگی و هنری استان را از رمق انداخته است با این وجود بسیاری هنوز با عشق و علاقه این راه را ادامه می دهند وقایع استان این بار به سراغ اهل هنر رفته تا شنوای دغدغه ها، مشکلات و نظراتشان باشد تا شاید قدمی هر چند کوچک در بازتاب این دغدغه ها به مدیران و اعتلای فرهنگ استان برداشته باشیم. در همین آغاز بگویم که حوزه رسانه در سالی که گذشت مشکلات کمی نداشت از قوانین سختگیرانه برای رسانه های محلی گرفته تا بی توجهی ارگان های فرهنگی استان و کمبود زیرساخت های آموزشی و غیره و غیره اما به رسم ادب ارجح دانستیم که سکوت کنیم تا میزبان فعالان دیگر حوزه های فرهنگی استان باشیم و گوشی باشیم برای شنیدن دغدغه هایی که ناشنیده مانده بود.
در اینباره آرش زرنیخی پژوهشگر و کارگردان تئاتر در انتقاد از جنگ هایی که در سال گذشته در شهر برگزار شده می گوید: چرا این سرمایه ها و حق الزحمه ها برای آشنایی مردم با هنر جدی و فاخر صرف نمی شود ؟
آرش زرنیخی، در گفت و گو با خبرنگار وقایع می گوید: در مهم ترین دوران طلایی تئاتر جهان یعنی یونان باستان رسمی وجود داشت که ما به زبان تخصصی تئاتر در یونان به آن کوروژی می گوییم .
این پژوهشگر اظهار می کند: فی الواقع کوروژی یک سفره داری فرهنگی و هنری بود با بودجه های دولتی و ثروتمندان آتن که در یک روند سالانه به تولید تئاتر های فاخر در یونان باستان می پرداخت.
وی ادامه می دهد: اکنون ما در شهری زندگی می کنیم با اطلاح دهن پر کن پایتخت صنعت ایران زمین اما با وجود انبوهی پول به دست آمده از چرخ های صنعت و سرمایه داران کلان پشیزی برای تئاتر فرهیخته هزینه نمی شود. توجه بفرمایید که عرض کردم تئاتر فرهیخته نه نمایش های سفارشی، جشنواره ای و برخی لوده بازی های مرسوم . پیش از هر چیز بعنوان یک تحصیلکرده تئاتر لازم می دانم یک شفاف سازی در ذهن خوانندگان گرامی شما انجام دهم . تئاتر فی نفسه هنری است فاخر که از آبشخورهای ادبی، دراماتیک و اندیشگانی ریشه می گیرد اما با مطالعه تاریخ تئاتر جهان یک نکته دیگر نیز بر ما روشن می شود و آن اینکه در همه جای جهان در تقابل با تئاتر فرهیخته نمایش های عامیانه ای نیز وجود داشته و دارد که مخاطبش عوام الناسند و این نوع نمایش ها همواره جز به لودگی و سبکسری به چیز دیگری نپرداخته اند . مثلا در کشور ایتالیا در تقابل با المپیکو تئاترو که تئاتر فرهیخته ایتالیا و حتی جهان غرب محسوب می شود نمایش کمدیادلارته وجود دارد از کمدیادلارته سخیف تر فارس های آتلانی یا فابیولا های آتلانی وجود دارد یا نمایش پونچینلا که چیزی شبیه شخصیت مبارک در نمایش ایرانی است اما با محتوایی غیر سیاسی تر و لوده وار تر نسبت به مبارک. شوربختانه در ایران سالهاست که تئاتر فرهیخته به قهقرا رفته و دلیل آن دو چیز است. نخست فقر زیر ساخت های آموزشی درست و آکادمیک و دیگر سیاست های سرطان گونه و جشنواره زده تئاتر توسط مسئولین ناآگاه و مناسبتی فرهنگ و هنر که تیشه به ریشه اندیشه و هنر در تئاتر ایران زده است.
این نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر می گوید: در همه جای جهان شهرداری ها بخش مهمی از فرهنگ سازی های تئاتری را در جامعه انجام می دهند. در ایران نیز سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری چنین وظیفه ای دارد. شاید سه سال پیش از من دعوت شد تا بعنوان مدرس تئاتر با فرهنگسراهای شهرداری در اراک همکاری کنم . این دعوت به همکاری را پذیرفتم و چند سالی در فرهنگسراهای شهرداری اراک به تدریس تئاتر پرداختم و بر اساس اصول حرفه ای ما تئاتری ها برخی هنرجویان مستعد را پس از اتمام رپرتوارهای اجرا شده با مروری بر تئاتر جهان به جامعه تئاتر اراک معرفی کردم.
زرنیخی می افزاید: این کلاس ها علیرغم خوبی هایش دو اشکال عمده داشت. نخست اینکه این کلاس ها برای متقاضیان رایگان بود و اغلب هنرجویان چون پولی پرداخت نکرده بودند ولعی برای تمرین و مشق های تئاتری نداشتند و البته هزینه مدرس را شهرداری پرداخت می کرد ، دیگر اینکه مبلغ قراردادهای آموزشی به طرز ناراحت کننده ای پایین بود. خود من اگر عشق به تدریس و احساس وظیفه به نسل سازی جدید برای تئاتر اراک نبود هرگز با این مبالغ اقدام به همکاری نمی کردم . اما گلایه اصلی اینجاست که سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری برای برگزاری جنگ های مناسبتی که چیزی جز ابتذال محض نیست و هرگز هنر فرهیخته را با آنها کاری نیست رقم هایی هزینه می کند که در قیاس با حق الزحمه های آموزشی واقعا تاسف برانگیز است. خاطر نشان می کنم که مجریان جنگ های مناسبتی به هیچ عنوان از دانش و تخصص هنری برخوردار نیستند که اگر اینطور بود هرگز در اینگونه مراسم سخیف حضور نداشتند .
وی اظهار می کند: هزینه های میلیونی برای یک آیتم جلافت بار نمایشی یا یک تقلید صدای ده دقیقه ای در مقابل با یک ترم زحمت مدرس برای مبلغی که روی گفتنش را ندارم نشان از بی اهمیت بودن مبحث آموزش در کلیت جامعه ما دارد و ماجرا فقط مختص به شهرداری نیست. من همین روند را در سالهای تدریسم در دانشگاه نیز تجربه کردم . حق التدریس های دانشگاهی نیز چیزی جز دهن کجی به دانش و شخصیت های متخصص دانشگاهی نیست .

متاسفانه سفره داری فرهنگی در جامعه ما رخت بر بسته
این پژوهشگر تاکید می کند: متاسفانه سفره داری فرهنگی در جامعه ما رخت بر بسته و نسل آدم های عمیق رو به انقراض است. همانطور که دلال ها با ورودشان به عرصه موسیقی ذائقه موسیقیایی مردم ایران را که یکی از کهن ترین مهد های موسیقی جهان است تنزل بخشیدند و امروز ما شنوای تولیداتی مبتذل و غیر حرفه ای هستیم برگزاری جنگ نیز چیزی جز لودگی و نگاه سطحی به زندگی برای مردم ما نخواهد داشت.
وی در پایان می گوید: چرا نباید سطح نگاه زیبایی شناسانه و هنری مردم را غنا بخشید ؟ تجربه تاریخی نشان داده که این مهم با آموزش و رسانه شدنی است. چرا خوراک نمایشی مردمی با دیرینگی تاریخ ایران بایستی شوخی های رکیک باشد ؟ به داوری من مدتهاست که تاریخ این جنگ های بی سر و ته به پایان رسیده است اما افسوس که تقویم فرهنگی مان زایمان روزهای تازه نمی کند. چرا این سرمایه ها و حق الزحمه ها برای آشنایی مردم با هنر جدی و فاخر صرف نمی شود؟ گمان نمی کنم جمله خیلی سنگینی باشد !

سال ها وعده و عید مدیران قبلی بی نیتجه مانده و اکنون می توان گفت ارتباط حوزه نشر استان با اداره کل ارشاد خیلی ضعیف است
حوزه نشر در استان مرکزی همواره دچار مشکل بوده است شاید همکناری این استان با تهران و قم که از قطب های نشر کشور به شمار می روند بهانه ای به دست مدیران داده تا بگویند ما در این عرصه حرفی برای گفتن نداریم و رقابت را باید کنار گذاشت، حرف های مدیرعامل اتحادیه ناشران استان مرکزی نشان از نادیده گرفتن حداقل ها برای فعالان این حوزه در استان دارد.
ابوالفضل بیرقی مدیرعامل اتحادیه ناشران استان مرکزی هم عملکرد یک ساله ارگان های متولی حوزه نشر و کتاب را نامطلوب ارزیابی می کند و می افزاید: خیلی از مشکلات حوزه نشر کشوری است مثل گرانی کاغذ اما اداره کل ارشاد می تواند در برگزاری نمایشگاه های استانی فعالیت کند.
وی با اشاره به اینکه در سال گذشته در استان هیچ نمایشگاه کتابی برگزار نشده اظهار می کند: ما در تولید کتاب مشکلی نداریم بلکه در توزیع آن با چالش روبرو می شویم که متاسفانه اداره کل ارشاد در این زمینه هیچ نمایشگاهی برگزار نکرده و از آن جا که سال ها وعده و عید مدیران قبلی بی نیتجه مانده اکنون می توان گفت ارتباط حوزه نشر استان با اداره کل ارشاد خیلی ضعیف است.
مدیرعامل اتحادیه ناشران استان مرکزی خاطرنشان می کند: یکی از مهم ترین مشکلاتی که امسال با آن مواجه بودیم این بود که فرآیند صدرو مجوز در استان ما انجام نمی شود و از همین رو طولانی بودن فرآیند تمدید پروانه باعث شد بسیاری از ناشران ما از شرکت در نمایشگاه بین المللی تهران محروم بمانند متاسفانه برای این مشکلات هیچ تدبیری در نظر نمی گیرند.
بیرقی بیان می کند: پیشنهادی که دارم این است که بودجه فرهنگی کتاب در همین حوزه هزینه شود در حالی که متاسفانه بودجه خرید کتاب از ناشران و توزیع آن در بین مردم خیلی کاهش یافته در حالی که در شهرهای دیگر این فرآیند در حال انجام است.
وی می گوید: دیگر ارگان های فرهنگی هم می توانند فعالیت کنند مثلا در تهران سازمان فرهنگی شهرداری همکاری خوبی در حوزه کتاب دارد اما در اینجا اینگونه نیست مثلا این سازمان می تواند به مردم بن خرید کتاب توزیع کند تا مردم بتوانند در نمایشگاه های کتاب حضور فعال تری داشته باشند.

سینما در کل کشور دچار مشکل شده و طبیعی است که در این وضعیت شهرستان ها بیشتر دستخوش آسیب شوند
فضای سینمایی استان هم با مشکلات بسیاری روبرو بوده هر چند وقت یک بار سینماها تعطیل می شوند و دوباره فعالیت شان را از سر می گیرند که متاسفانه فیلم هایی که اکران می شود هم اغلب طنزهای عامه پسند است و کمتر شاهد اکران فیلم های جدی روی پرده سینما بوده ایم. امسال سینمای پروین اعتصامی در مجموعه امیرکبیر آغاز به کار کرد که تنها اتفاق قابل ذکری که در این خصوص بتوان به آن اشاره کرد شاید اکران فیلم های جشنواره فجر بوده که انتقادهای بسیاری از سمت سینماگران به آن وارد بود و استقبالی هم اگر شکل گرفته شاید از فیلم محمود کلاری بوده است.انجمن سینمای جوان استان هم فعالیت خود را در برگزاری پاتوق ها و اکران فیلم ها کوتاه داشته اما متاسفانه در این پاتوق ها هیچ فضایی برای گفت و شنود هنرجویان نبود و اغلب بچه ها پس از اتمام اکران فیلم در لابی فرهنگسرا در دسته های کوچک سوال ها و نظرات شان را با هم رد و بدل می کردند که وضعیت چندان زیبنده ای نیست.
در خصوص فضای سینمایی استان قصد داشتیم با غلامرضا رمضانی از سینماگران پیشکسوت استان گفت و گو کنیم که از آن جا که سال ها از فضای استان دور بوده ارجح دانست که در این زمینه اظهار نظری نداشته باشد ، به اعتقاد وی سینما در کل کشور دچار مشکل شده و استان که جای خود دارد، مشکلاتی که در تن فرهنگ ما ریشه انداخته ربطی به اراک ندارد و حتی در خود تهران فعالیت ها چشمگیر نیست و طبیعی است که شهری چون اراک یا شهرستان های دیگر بیشتر دستخوش آسیب شوند.

هنرمندان موسیقی پشت درهای بسته
حوزه موسیقی از دیگر حوزه های مهم فرهنگی و هنری است که شاید تنها اتفاق متفاوتی که امسال در این حوزه شاهد بودیم افتتاح انجمن فیلارمونیک در استان بود که آن هم متاسفانه در بدو امر با انتقادات بسیاری از اهالی موسیقی در استان مواجه شده که بهتر دانستیم نامشان در این گزارش محفوظ بماند، تاسیس این انجمن در استان اتفاق مبارکی است اما عدم برنامه ریزی درست موجب شد در مراسم افتتاحیه بسیاری از اساتید استان مدعو در این رویداد پشت درهای سالن بمانند برخودی کهدر خور جایگاه اهل هنر نیست امیدواریم در ادامه این فعالیت اعضای این انجمن بتوانند نگاه اهالی موسیقی استان را دوباره به خود بازگردانند.

مشکلات مجوز و نبود تسهیلات مالی از جمله مشکلات هنرمندان صنایع دستی است
اما از حوزه صنایع دستی هم نباید گذشت چرا که فعالان این حوزه هم در سال گذشته با مشکلات کمی مواجه نبودند. محمد امین فضائلی هنرمند صنایع دستی در حوزه چوب در اینباره به خبرنگار وقایع استان می گوید: در طی یک سال گذشته هیچ توجهی به هنرمندان این حوزه نشده بنده در حال حاضر یک سوله بزرگ برای کارگاه صنایع دستی در نظر گرفته ام به طوری که می توانیم محصولاتمان را به بسیاری از کشورها صادر کنیم اما متاسفانه به دلیل نداشتن کارت پایان خدمت در گرفتن مجوز به مشکل برخوردیم از طرفی هم نمی شود الان که کارگاه به بار نشسته آن را رها کنم و دو سال خدمت را بگذرانم ما توقع داشتیم سازمان های ذی ربط همکاری بیشتری داشته باشند.
وی اظهار می کند: بسیاری از همکاران من هم هستند که هنر این کار را دارند اما با مشکلات مالی فروانی روبرو هستند اما با وجود دوندگی های بسیار هیچ گونه تسهیلاتی به آن ها ارائه نشده است. من افرادی را می شناسم که مجبور شدند این کار را رها کنند و به مسافرکشی روآورده اند.
این هنرمند می گوید: من ۷ کارگر دارم اما به دلیل نداشتم مجوز صنایع دستی نمی توانم بیمه شان کنم که این خیلی مشکل ساز شده است.