نقدی بر طرح اوقات فراغت جوانان در آستانه فصل تابستان/بازم تابستون اومد

پنجشنبه ۱۸ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۴
***
وقایع استان
سحر یاری
***
تابستان برای هرکسی هیجان نداشته باشد برای دانش آموزان و دانشجویانی که فصل امتحانات را پشت سر گذاشته اند قطعا پر از هیجان و فصل مهمی است. اوقات فراغت برای ما از همان کودکی با تابستان معنا شده است. روزهای سرخوشی از تعطیلی مدارس هرچند با پایان دوران تحصیل اوقات فراغت نیز معنای جدید برایمان پیدا کرد و البته برای خیلی هامان معنایش را ازدست داد.
در واقع آنچه تصور ما از اوقات فراغت به صورت یک زمان مشخص از یک تاریخ تا تاریخ دیگر است تصوری غلط است. اوقات فراغت یک معنا و مفهوم است که در مقابل کار قرار دارد یعنی رابطه ای دیالکتیک با کار دارد مادامی که کار و فعالیت هست مفهومی به نام فراغت معنا پیدا می کند. در واقع ما با هر شغل و هر نقشی در جامعه، ساعت هایی کاملا در اختیار خود هستیم. قسمتی از این بخش صرف کارهایی همچون خوابیدن، غذا خوردن، کارهای منزل و … می گردد. مقدار زمانی که پس از انجام کارهای قبل باقی می ماند را «اوقات فراغت» می نامند.
گذراندن اوقات فراغت نیاز به برنامه ریزی فردی و همچنین برنامه ریزی ها در سطح کلان تر دارد. همانطور که گفته شد در جامعه ما اوقات فراغت بیشتر تعریفی برای محصلان است و کمتر پیش می آید در نقش هایی چون پدر و مادر و شغل هایی چون کارمندی، کارگری، فروشندگی و … اوقات فراغت تعریفی داشته باشد. به همین جهت است که با وجود اینکه هم اکنون اوقات فراغت یک صنعت در دنیا محسوب می شود در کشور ما همچنان برنامه ریزی های فردی و کلان در خصوص آن به سه ماه تابستان و بازه سنی خاصی خلاصه می شود. در این میان تعریف عمومی و نگاه خانواده ها به اوقات فراغت کلاس های آموزشی و یا ثبت نام در رشته های ورزشی برای فرزندانشان است و گستردگی های دیگر آن خیلی مورد توجه نیست در حالیکه فعالیت های اوقات فراغت را می توان در مواردی در ارتباط با خوردن و آشامیدن یعنی رفتن به انواع، کافه ها، کافی شاپ ها و رستوران های گوناگون، دیدن تئاتر و رفتن به سینما یا حتی گالری های نقاشی، زندگی در فضای باز و یا خارج شهر مانند ایجاد کمپینگ و گذران وقت به دور از زندگی ماشینی، ورزش و بازدید از جاذبه های گردشگری مناطق تاریخی، کلیساها، باغ وحش ها، پارک های تفریحی و حضور در مراکز فرهنگی و هنری تعریف کرد حتی بسته به خلاقیت فرد یا والدین کودکان می توان موارد جدید نیز به آن اضافه کرد مانند همکاری گرفتن در پختن شیرینی یا مربا یا کارهایی که همراه با تفریح و شادی است. با بر شمردن این ها حالا می توان توضیح داد که چقدر می توان برای داشتن اوقات فراغت در برنامه ریزی های فردی و خانوادگی تنوع داشت و هم اینکه چقدر در برنامه ریزی های دولت در سطح کلان نیاز به ایجاد بسیاری از زیرساخت ها است. در شهری که سالن سینما کم دارد و یا ندارد، در شهری که مراکز فرهنگی و هنری آن محدود و همان تعداد نیز در یک محل یا اغلب در مرکز شهر است و امکانات تفریحی دیگر کم است انتظار معجزه در اوقات فراغت نباید داشت در این شهرها اوقات فراغت جوانان و نوجوانان به همان کلاس های زبان و نقاشی و نهایت دو روز در هفته باشگاه رفتن خلاصه می شود آن هم اگر مهیا باشد. در جامعه ما که جامعه خیلی شادی نیست نقش اوقات فراغت یک نقش حیاتی و تاثیرگذار در بالا بردن سطح نشاط و بهره وری دارد. سال هاست که در کشور ما طرحی به نام اوقات فراغت اجرا می شود و چندین دستگاه مختلف در ستاد اجرایی آن عضو هستند.
در استان مرکزی نیز ۲۴ دستگاه اجرایی چون اداره کل ورزش و جوانان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، دانشگاه های صنعتی، آزاد و اراک، کانون فرهنگی و هنری مساجد، اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، کانون پرورش فکری، بسیج، سپاه روح الله و اداره کل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان مرکزی،سازمان تبیلغات اسلامی، دانشکده علوم پزشکی، صداو سیما، اداره کل آموزش و پرورش، جمعیت هلال احمر، اداره کل کمیته امداد امام خمینی(ره)، جهاد دانشگاهی و اداره کل فنی و حرفه ای استان مرکزی در این طرح حضور دارند. به گفته سرپرست اداره کل ورزش و جوانان استان مرکزی ایجاد روحیه نشاط و شادابی با ارائه خدمات ورزشی، فرهنگی، مذهبی و هنری در جامعه به خصوص بین جوانان و نوجوانان مهمترین رویکرد ستاد ساماندهی اوقات فراغت جوانان و نوجوانان استان مرکزی است. عابد حقدادی گفت: هدف اصلی اداره کل ورزش و جوانان ساماندهی اوقات فراقت جوانان در همه فصل های سال است چرا که این مهم در تابستان سهم چندانی در کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی ندارد.
وی با بیان اینکه حضور جوانان و نوجوانان در دوره های آموزش فنی و حرفه ای می تواند آینده شغلی آنان را تضمین کند افزود: آموزش های منبت کاری، معرق کاری، مینا کاری، قلم زنی، جوشکاری، خیاطی، کار با چرم، ماشین ابزار و تراشکاری از سوی اداره کل آموزش فنی و حرفه ای به متقاضیان در همه فصول سال ارائه می شود.
حقدادی گفت: اداره کل کمیته امام امام خمینی(ره) نیز با نام نویسی بانوان در آموزش رشته های هنری از قبیل قالیبافی، خیاطی، گلدوزی، آموزش های قرآنی و فرهنگی نقش موثری در ساماندهی اوقات فراقت جوانان دارند.
وی بیان کرد: بر اساس طرح غنی سازی اوقات فراغت جوانان ونوجوانان استان مرکزی بیش از ۵۰۰ پایگاه ورزشی در رشته های فوتبال، والیبال، شنا، کشتی، ژیمناستیک، کاراته و بسکتبال به صورت مستقیم زیر نظر اداره کل ورزش و جوانان این استان فعالیت دارند.
در این میان جدای از اینکه نقد اصلی بر این طرح آن است که چرا فقط در تابستان به آن پرداخته می شود باید دید چقدر حضور دستگاه های عضو کمیته اجرایی در آن موثر است یا برنامه ریزی ها چقدر در راهبرد اوقات فراغت در جامعه تاثیر داشته است.
به نطر می آید این طرح در تمام این سال ها نتوانسته خیلی موفق عمل کند. به طوریکه برخی از مسئولین نیز نسبت به اجرای آن انتقاد دارند. چند روز گذشته بود که مدیرکل امور بانوان وخانواده استان مرکزی در گفتگویی انتقادی با مهر برنامه اوقات فراغت را یک طرح رفع تکلیفی خواند و گفت: این طرح به طور کلیشه ای از مرکز به استان ها ابلاغ می شود و استان ها هم بدون توجه به کیفیت فقط مجری هستند.
زهرا فرجی ضمن بیان اینکه برنامه اوقات فراغت یک طرح رفع تکلیفی است و ارزیابی در آن جایی ندارد، اظهار داشت: برنامه های اوقات فراغتی که در استان مرکزی اجرا می شود، نگاه و نگرشی به شکوفایی استعدادها و توانمندسازی نداشته و تلاشی هم برای بالا بردن کیفیت آن صوت نمی گیرد.
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مرکزی افزود: در این رابطه دستگاه های غیرمتخصص ورود پیدا می کنند آن هم به مقوله ای که اصلا در تخصص آنان نیست و همین باعث می شود که برنامه ریزی ها چندان کارآمد نبوده و طبیعتا ثمرات مطلوب هم نداشته باشد.
وی بیان داشت: در برنامه های طرح اوقات فراغت متاسفانه کیفیت اصلا ملاک نیست و در پایان ایام هم در نهایت گزارش داده می شود که ۲۰هزار دانش آموز تحت پوشش و آموزش های این طرح قرار گرفتند و نتایج اجرای طرح ارزیابی نمی شود.
فرجی ادامه داد: در این برنامه ها توانمند شدن، پایش و ارزشیابی مورد توجه قرار نمی گیرد. در واقع این روند برای نوجوانان و جوانان فقط سرگرمی ایجاد می کند و به همین دلیل می بینیم که استقبال جوانان و نوجوانان از برنامه ها آن طور که باید باشد نیست و آن چیزی که انتظار است در واقع اتفاق نمی افتد.
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری مرکزی تصریح کرد: بهتر است این طرح در هر پایگاهی که ایجاد می شود و خدماتی که در این طرح به نوجوانان وجوانان ارایه می شود حتما توسط دستگاه های تخصصی مورد برنامه ریزی قرار گیرد و دستگاه هایی که تخصص ندارند به موضوع ورود نکنند کما اینکه هیچ الزامی هم وجود ندارد که در این طرح مشارکت داشته باشند.
سال هاست که برنامه های طرح اوقات فراغت جوانان در تابستان آغاز می شود و با پایان تابستان کمرنگ تر و در واقع تمام می شود؛ البته دستگاه های اجرایی نیز در این خصوص در پایان طرح بیلان کاری ارائه می دهند؛ اما واقعیت این است که در سطح کلان باید برنامه ریزی و نگاه درست تری به اوقات فراغت باشد و در آن تمام جنبه های در نظر گرفته شود پر بیراه نیست اگر بگوییم که چنین طرح ها و برنامه هایی با وجود اعتبارهایی که صرف آن می شود خروجی موفقی ندارد و شاید همان رفع تکلیف درست ترین تعبیر برای آن باشد.