«وقایع استان» بررسی می کند؛ آخرین آمار حاشیه نشین ها در اراک/گریز از مرکز

پنجشنبه ۱۸ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۴
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
تمام تلاشش را می کند که مدل مویش همان باشد، از همان هایی که تابستان امسال مد شده است. شلوار لِگ هم با این تی شرت سفید چیز محشری می شود. فقط می ماند نگاه های مردم کوچه که مهم نیست. بچه های محل هم فوقش بگویند: بلندت نکنن داداش. به عصری که قرار است، بگذراند می ارزد.
توی کوچه علی را می بیند که دارد موتورش را تعمیر می کند، می خواهد بدون توجه رد شود که می گوید: به داش ناصر! چه تیتیش مامانی شدی. علی دست روغنی اش را نزدیک لباسش می آورد که خودش را عقب می کشد.
– اوی چکار می کنی؟ کثیف میشه.
– زِکی، هنوز دو ماه نیست می ری دانشگاه یادت رفته با کی خاک بازی می کردی تو کوچه.
ناصر می گوید: میام حالا برات تعریف می کنم داش علی و رویش را برمی گرداند و نفس عمیقی می کشد.
رضا داد می زند: بی خیال، فقط یه کار خوب دارم جور می کنم. پایه ای؟
دستش را تکان می دهد. خوشحال است که مجید و نوچه هایش را ندیده است. می پیچد توی کوچه باد پرده جلو در نیمه باز خانه مریم قشنگه را تکان می دهد. همیشه بچه که بود دلش می خواست با مریم قشنگه ازدواج کند و فکر می کرد چقدر برادر دارد این مریم.
به خیابان اصلی که می رسد نفس عمیقی می کشد سوار تاکسی می شود از محل دورتر می شود. خانه های تو سری خورده روی کوهپایه، به قول استادشان محله حاشیه. حالا کم کم به دل رنگ ها و نورها می رسد. هنگامه منتظر او بود. کاش می شد برای همیشه از این محله فرار کند از جوی هایی که فاضلاب حمام اقدس خانم این ها از آن بیرون می آید. از دوستانش که حالا بعضی سرو سامان گرفته اند؛ ولی خیلی ها مثل رضا هنوز دنبال رویاهایشان هستند. او هم دنبال رویاهایش است ولی از جنس دیگر. کاش هنگامه هیچ وقت نفهمد خانه شان کجاست، اصلا بفهمد اگر عاشقش باشد باید قبول کند، اصلا مگر شخصیت آدم به محله ایست که در آنجا زندگی می کند، خب کریم شیره ای همسایه دیوار به دیوارشان باشد یا آن بالاتر حلیمه و پدرش در چادر زندگی کنند خب این ها به او چه ربطی دارد؟ اصلا باید بداند حاج اصغر هم هست که از بچگی عکس دو پسرش را در مسجد محل دیده که همان اول جنگ شهید شدند. یا نه دختر اقدس خانم هم تازگی ها معلم شده. درست است که حامد توی جوی سنگکوب کرد و یا عادل برا قمه کشی منتظره حکمه ولی این ها همه دلیل داشته. از اول که اینطور نبوده. همینطور با خودش حرف میزند که صدایی به خودش می آورد: ناصر! کجایی پس؟
بی شک یکی از عوامل مهم و موثر بر ویژگیهای شخصیتی افراد عامل محیط است. تجاربی که فرد از محیط خود کسب می‌کند، ارتباط و تعاملی که با محیط دارد، بازخوردها و تاثیراتی که از محیط دریافت می‌دارد، رشد و شکل گیری شخصیت او را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین کشور، شهر و محل یکی از فاکتورهای مهم در شکل گیری شخصیت هر فرد است. و در رفتارها و کنش های اجتماعی افراد مختلف به راحتی می توان نمود محیط بیرونی را دید. اینکه محله ای که در آن زندگی می کنیم، تاثیر قدرتمندی بر زندگی ما دارد یک واقعیت اجتماعی است.
یکی از محله هایی که همیشه بحث در مورد آن ها در خصوص تاثیر پذیری اجتماعی شان وجود دارد محله های حاشیه نشین است. محله هایی که اغلب به دلیل رشد مهاجرت، نبود مسکن، بیکاری و اشتغال کاذب شکل گرفته اند. هر چند طبق آمار و اطلاعات این مناطق نسبت به سایر محله ها بخاطر بافت فرهنگی متنوع و نبود امکانات و خدمات جرم خیزتر است؛ ولی این دلیل بر این نیست که بگوییم افرادی که در این محله ها زندگی می کنند افرادی نجیب و بااخلاق نیستند.
آقای چراغی که در شهرک ولیعصر اراک ساکن است می گوید: من نزدیک به سی سال است که در این محل زندگی می کنم؛ ولی هنوز وقتی می خواهم در جایی بگویم که اهل کدام محله هستم این نگرانی که نگاهشان به من چه خواهد بود آزارم می دهد.
وی ادامه می دهد: از دید اغلب مردم جامعه افرادی که در حاشیه شهر زندگی می کنند یا باید معتاد باشند یا خلافکار؛ ولی مساله این است که در این محله ها انسان های شریفی زندگی می کنند.
چراغی که کارمند بازنشسته است، اظهار می کند: من انکار نمی کنم که در این محله بزهکاری هایی وجود دارد ولی باید دید چرا آمار اینقدر بالاست. ما در این محله ها از خیلی از خدمات محروم هستیم، از طرفی قیمت ها در محله های دیگر بالاست و آن هایی که به این محل می آیند اغلب یا اتباع کشورهای خارجی هستند و یا از شهرهای دیگر.
وی ادامه می دهد: من معتقدم فقر عامل اصلی بزهکاری است. اگر فردی شغل و پول داشته باشد دیگر به تن فروشی یا خرده فروشی مواد روی نمی آورد. خانم میم نیز که اهل شهرک علی بن ابیطالب است می گوید: ما فقیر نیستیم یا بدبخت. شرایط زندگی هرکسی فرق دارد.
وی ادامه می دهد: موقع انتخابات اینجا پر می شود از عکس و بنر و به مردم شام و ناهار می دهند بعد از انتخاب کجا هستند؟ آن ها فقط رای می خواهند بعد باز ما می مانیم و بدبختی هایمان، حتی یک فاضلاب کشی هم نداریم.
وی افزود: دختر کوچک من دلش می خواهد در تابستان به استخر برود و کلاس نقاشی؛ ولی چنین امکاناتی در محله برایش نیست. آن وقت می گویند چرا جوان ها معتاد می شوند؟ چرا دزد می شوند؟ خب کاری برایشان بکنید. گناه نکردیم که پولمان نمی رسد.
احمدرضا که ۲۳ سال دارد، می گوید: بیکاری فقط مشکل من که در این محله زندگی می کنم نیست، بیکاری عمومیت دارد ولی برای جوان هایی چون من که اغلب کمک خرج خانواده هستند تا پول تو جیبی بگیر سخت تر است.
وی ادامه داد: من سال دوم دانشگاه انصراف دادم. البته سیگار می کشم ولی اعتیاد ندارم، اما بهترین دوستم اوردوز کرد و مرد. او همیشه دلش می خواست خواننده شود ولی در نهایت ضایعات جمع می کرد.
احمدرضا افزود: من خودم در روستا به دنیا آمدم پدرم مجبور شد که به شهر بیاید چون کشاورزی هم سودی نداشت، او کارگری کرد ولی الان از کارافتاده شده. ۱۵ سال است که همینجا هستیم ولی همه ما مجرم و خلافکار نیستیم.
وی گفت: یکی از همسایگان ما دو دختر معلول دارد ولی همچنان شرافتمندانه با فروش دستمال کاغذی روزگار می گذراند. این یعنی شرافت هرچند که شغل کاذب باشد.
بی شک در این محله ها به دلیل کمبود امکانات و خدمات بستر برای بروز بزه ها بیشتر فراهم است. چند سالی است که حاشیه نشینی بعنوان یک معضل اجتماعی و در راس آسیب های اجتماعی قرار گرفته است و مسئولین به دنبال جلوگیری از گسترش آن و کاهش آسیب های ناشی از آن هستند. در شهر اراک نیز حدود ده محله حاشیه نشین وجود دارد. به گزارش وقایع استان، به نقل از ایسنا معاون سیاسی اجتماعی فرماندار اراک گفت: ۱۵۰ هزار نفر معادل یک چهارم از جمعیت شهر ۶۰۰ هزار نفری اراک در مناطق حاشیه‌نشین ساکن هستند.
علیرضا زارعی افزود: در کشور ۹۰۰ منطقه حاشیه‌نشین وجود دارد، ۴۲ درصد از افراد حاشیه‌نشین کارگر ساختمانی و مابقی یا کارگر موسمی هستند یا مشاغل کاذب دارند.
وی تصریح کرد: ۸۴ درصد از حاشیه‌نشینان مهاجرند و تنها ۱۱٫۵درصد آنها بومی هستند. ۷۱درصد نیز فاقد بیمه مستمری بوده و ۳۵ درصد آنها دارای اعضای معلول در خانواده‌ هستند.
زارعی اظهار کرد: ۱۵۰ هزار نفر معادل یک چهارم از جمعیت شهر ۶۰۰ هزار نفری اراک در مناطق حاشیه‌نشین ساکن هستند. قنات ناصری، سنجان و کرهرود از مناطق روستایی هستند که به شهر اراک اضافه شده‌اند. معاون فرماندار میانگین بی سوادی در این مناطق را ۱۴ تا ۱۵درصد عنوان و بیان کرد: در شهرستان اراک تقریبا ۱۰ منطقه حاشیه‌نشین با جمعیتی بیش از ۱۵۰ هزار نفر وجود دارد که با مسائل و آسیب‌های اجتماعی خاص خود مواجه هستند.
زارعی تصریح کرد: دستگاه‌های اجرایی مرتبط در این زمینه موظفند اقداماتی را انجام دهند تا شاهد توانمندسازی این مناطق باشیم.
وی با بیان اینکه ادارات نواحی یک و دو باید برای بکارگیری معلمان با تجربه در راستای توانمندسازی مناطق حاشیه‌نشین اهتمام بورزند، افزود: باید معلمان با تجربه کاری بالا در این مناطق مشغول به کار شوند چراکه آموزش امر بسیار مهمی در راستای توانمندسازی مناطق است از این رو آموزش و پرورش باید برنامه‌های اوقات فراغت مرتبط را در این مناطق در فصل تابستان اجرا کند.
معاون سیاسی اجتماعی فرماندار اراک افزود: مناطقی همچون گاوخانه و مرزیجران گاهی سرریز جمعیت اراک هم نیستند و در واقع برخی مهاجران روستایی مستقیما به گاوخانه یا مرزیجران مهاجرت می‌کنند که به دلیل ضعف اقتصادی حتی قادر به زندگی در حاشیه اراک هم نیستند..
زارعی تصریح کرد: این مناطق فراموش نشده‌اند چراکه مشکلات آنها به دلایلی همچون نگاه غیربومی به آنها حتی حادتر است و نیاز است جلسه ویژه‌ای برای این موضوع دیده شود. صحبت‌های جسته و گریخته‌ای مبنی بر الحاق گاوخانه به شهر اراک وجود دارد و احتمال می‌رود این اتفاق عملیاتی شود.
وی در ادامه گفت: واحدهای مسکونی غیراستاندارد متعددی خارج از طرح هادی در اراضی کشاورزی ساخته شده است که فاقد خدمات آب و برق و گاز هستند. نیاز است به شکل ویژه‌ای به آنها نگاه شود برگزاری جلسه در این کارگروه جزو دستور کار خواهد شد.
به نظر می رسد گسترش حاشیه نشینی در اراک و روستاهای اطراف آن زنگ خطری است که باید از سوی مسئولین مورد توجه قرار بگیرد و برنامه های مثمرثمرتری در این خصوص برای رفع چنین معضلی در نظر گرفته شود و در توانمندی چنین محله هایی بکوشند.