خانه » پیشنهاد سردبیر » درباره پدیده «نورهای زمین لرزه» به بهانه مشاهده شدن نور عجیب در افق شهر اراک/روشنایی دلهره آور

درباره پدیده «نورهای زمین لرزه» به بهانه مشاهده شدن نور عجیب در افق شهر اراک/روشنایی دلهره آور

چهارشنبه ۶ دی ۱۳۹۶   شماره ۷۵۲

***

وقایع استان

علی امیدی
***
ماجرای دیدن نور و شنیدن صداهای عجیب در آسمان کشور در چند ماه اخیر جنجال زیادی به پا کرده است. روز شنبه همین هفته در فضای مجازی تصاویری منتشر شد که براساس آن نوری عجیب در افق شهر اراک و جاده اراک – قم مشاهده شده و ویدئوی مربوط به آن نیز در شبکه های اجتماعی و گروه های تلگرامی دست به دست شد. فردی که این ویدئو را گرفته است هنگام ضبط تصویر با وحشت می گوید که مشخص نیست چه نوری از اسمان به زمین می آید؟
به گزارش وقایع استان به نقل از خراسان، کاربران شبکه‌های اجتماعی در توضیح این ویدئو نوشته اند این نور که ظاهرا به نظر می‌رسد منشایی زمینی دارد از دل زمین به سوی آسمان تنوره کشیده است نه از آسمان به زمین. آنان همچنین مدعی شده اند که ساعت ۵ و ۳۰ دقیقه صبح شنبه گذشته در حد فاصل قم و اراک ابتدا صدای زوزه بلند و ترسناکی شنیده و بعد هم این نور مشاهده شده است. اما ماجرای این نورهای عجیب چیست؟ در دو ماه اخیر در نقاط مختلف کشور نورها و صداهای عجیب مشاهده شده که از جمله ان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
نور عجیب در آسمان شوشتر و مسجدسلیمان
۳۰ آذرماه امسال هم نور عجیبی در آسمان شهرهای شوشتر، مسجد سلیمان، گتوند و لالی مشاهده شد. در آن زمان توحید رضایی، دکتــرای زمین شناسی درباره منشأ نورهای عجیب در آسمان ایلام و خوزستان گفت: پدیده روی داده در آسمان شهرهایی که شاهد نور عجیب بودند، پدیده «پیکو بینو» است.وی افزود: این پدیده با بروز سردی هوا و بازتاب نور «فلر» که می‌تواند از چاه‌های نفت و گاز متصاعد شده باشد، به وقوع پیوسته است. وی ادامه داد: این اتفاق یک رخداد طبیعی است و شایعات در این زمینه که فرازمینی‌ها یا اتفاقات فضایی باعث بروز این رخداد است، کاملا تکذیب می‌شود.
نور عجیب در آسمان ایلام
همچنین به گزارش تسنیم، ساعت ۲۱ یک شنبه ۱۹ آذرماه امسال هم، نور عجیبی در آسمان ایلام دیده شد که این نور قرمز رنگ از سمت چوار و پالایشگاه گاز ایلام قابل رؤیت بود.این نور غیرمتعارف وحشت شهروندان ایلامی را در پی داشت و در فضای مجازی شایعات متعددی درباره آن از جمله احتمال وقوع زلزله در ایلام منتشر شد. روح ا… خدادادی کارشنـــاس زمین شناسی در بررسی منشأ این نور به تسنیم گفت: این نور با بروز سردی هوا و بازتاب نور فلر پالایشگاه گاز ایلام به وقوع پیوست که به پدیده پیکوبینو مشهور است؛ پدیده‌ای نورانی و نادر که هیچ ارتباطی با نور پالایشگاه یا زلزله ندارد.حاجعلی کریمی، کارشناس زمین شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه نیز در این باره گفت: نوری که شامگاه یک شنبه در آسمان ایلام دیده شد، هیچ ارتباطی با زلزله ندارد. وی افزود: به احتمال زیاد این نور قرمز رنگ در آسمان بر اثر انعکاس نوری از سمت زمین به سمت ابرهاست و آن چه که مشخص است این است که این نور هیچ ارتباطی با وقوع زلزله ندارد و جای هیچ نگرانی نیست. نور قرمز رنگ در ناحیه افق غربی شهر ایلام به دلیل انعکاس شعله بزرگ پالایشگاه گاز از غبار یا بخار آب موجود در این ناحیه به وجود آمده است. طول موج قرمز بالاترین طول موج نور مرئی است که رنگ آن مشابه با غروب آفتاب است و درسال گذشته نیز چنین نوری در آسمان ایلام رویت شده است.
پدیده نورانی ناشناس در آسمان مشهد
دوشنبه، ۲۹ آبان ماه امسال نیز پدیده نورانی در آسمان شهر مشهد مشاهده شد. مسئول انجمن نجوم مشهد در این باره به ایسنا گفت: علت رویت نوری عجیب و ناشناس در آسمان شهر مشهد، پدیده طبیعی «خورشید کاذب» است که به دلیل وجود ابرهای سیروس یا سیرواستراتوس در آسمان این شهر به وقوع پیوست. محمد مهدی مطیعی افزود: این پدیده خورشید کاذب، خورشید مجازی یا پیراخورشید نام دارد که در اصل مانند رنگین کمان، یک پدیده جوی است که به واسطه آن در اطراف خورشید نقاطی روشن و شبیه به خورشید اصلی دیده می‌شود. در اطراف این نواحی روشن محدوده‌هایی به شکل حلقه و هاله نور نیز دیده می‌شود که گاه به آن‌ها هاله ۲۲ درجه اطراف خورشید هم می‌گویند. وی ادامه داد: این پدیده اغلب در هوای سرد و به دلیل شکست و پراکندگی نور خورشید توسط کریستال‌های یخ معلق در ابرهای مرتفع سیروس یا سیرواستراتوس رخ می‌دهد. مسئول انجمن نجوم مشهد با بیان این که در هر منطقه‌ای از زمین در صورت فراهم بودن شرایط لازم پدیده خورشید کاذب را می‌توان مشاهده کرد، افزود: وجود ابرهای سیروس یا سیرواستراتوس در آسمان مشهد سبب شد که بتوانیم خورشید کاذب را مشاهده کنیم. اغلب پدیده خورشید کاذب زمانی اتفاق می‌افتد که خورشید در نزدیک افق باشد. مطیعی با اشاره به این که دوره تناوب خاصی نمی‌توان برای این پدیده تعیین کرد و مانند رنگین کمان زمانی اتفاق می‌افتد که شرایط وقوع آن فراهم باشد، افزود: در گذشته نیز این پدیده در مشهد مانند دیگر نقاط جهان اتفاق افتاده است، اما شاید به دلیل فراگیر نبودن شبکه‌های اجتماعی به این موضوع توجه چندانی نشده است. وی یادآور شد: این پدیده را درباره ماه هم می‌توان مشاهده کرد که فرایند شکل‌گیری آن کمابیش شبیه خورشید کاذب است.
مورد عجیب نور زلزله
همچنین به گزارش وقایع استان به نقل از جام جم آنلاین، در میان نقل قول‌ها و فیلم‌هایی که روزهای پس از زلزله از طرف شاهدان عینی زلزله کرمانشاه در فضای مجازی دست به دست می‌شود، چیزی که بیشتر از همه به رخداد این پدیده طبیعی، رنگی ماورایی و سحرآمیز بخشیده است و حتی دست مایه رواج شایعات متنوعی در فضای مجازی شده، نورهای سبزرنگ یا آبی‌رنگی است که بسیاری از روستاییان و مردم محلی هنگام وقوع زلزله یا ثانیه‌هایی پیش از آن حدود هشت تا ۱۰ ثانیه در آسمان دیده بودند و ظهور آن را به درخشش رعد و برق در تاریکی شب تشبیه می‌کردند.
برخی از ساکنان محلی نیز از دیدن رنگین‌کمانی ضعیف از نور در آسمان در روز وقوع زلزله خبر می‌دادند یا آن را به گوی گردی همچون خورشید تشبیه می‌کردند. بیشتر مردم با شنیدن چنین مواردی معمولا به چهار شکل قضاوت می‌کنند: دسته اول ظهور این نورها را نشانه‌ای با منشأ ماورایی برای آگاهی‌دادن به مردم تلقی می‌کنند. دسته دوم، احتمال ارتباط مسئله را به موجودات فرازمینی و بشقاب‌پرنده‌ مطرح می‌کنند. گروه سوم آزمایش‌های تسلیحاتی را در این باره بیان می‌کنند. دسته آخر هم کل ماجرا را چیزی بیشتر از شایعه‌ای عامه‌پسند در فضای مجازی تلقی نمی‌کنند. اما واقعیت این است که وقتی تعداد زیادی از شاهدان عینی، رخداد پدیده‌ای به‌ظاهر ماورایی را با روایتی نزدیک به یکدیگر حکایت می‌کنند، باید راجع به اصل وقوع آن مشکوک بود. در گفت‌وگویی که با دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله داشتم، او نیز که تازه از بازدید علمی از مناطق زلزله‌زده کرمانشاه بازگشته بود به شنیدن روایت‌هایی دست اول از شاهدان عینی مبنی بر دیدن نورهای عجیب در آسمان اشاره کرد. دکتر زارع اصل موضوع را به رخداد پدیده‌ای طبیعی و بسیار جالب توجه به نام نورهای زلزله (earthquake lights) مربوط دانست که پیشتر نیز در بسیاری از نقاط جهان مشاهده شده است.
در این بین اما نمی‌توان تصور کرد که سوالات و اما و اگرهای مردم با این توضیحات پراکنده رفع شده است. به خصوص که هنوز این پدیده‌ها تکرار می‌شوند و همزمانی آن‌ها با زلزله‌های اخیر عجیب به نظر می‌رسد. به عبارت ساده تر مسئولان باید در یک واکنش رسمی و فراگیر حداقل به این سوال بزرگ پاسخ دهند که اگر این پدیده‌ها طبیعی است چرا مردم سال‌های گذشته شاهد آن نبوده اند؟
پیش‌بینی زمین‌لرزه با این نورها ممکن است؟
فریدمن فروند، استادیار فیزیک دانشگاه ایالتی سن خوزه آمریکا که به همراه دیگر دانشمندان روی ساخت سامانه پیش‌‌آگهی جهانی زمین‌لرزه کار می‌کنند، می‌گوید بتازگی دانشمندان می‌خواهند از نورهای زمین‌لرزه به‌عنوان شاخصی در جهت پیش‌آگهی زلزله‌های قریب‌الوقوع استفاده کنند. او عمدا به جای استفاده از واژه پیش‌بینی (Prediction) که درجه دقت بسیار بالایی دارد، از واژه پیش‌آگهی (Forecast) استفاده می‌کند و می‌افزاید: اگر ما دو، سه یا چهار پدیده شاخص از زلزله را ببینیم، آن وقت است که می‌توانیم بگوییم زمین‌لرزه‌ای در پیش است. فروند قبول دارد دیدن نورهای زمین‌لرزه پدیده‌ای نادر است، اما در عین حال می‌گوید اگر بشود آنها را دید چرا نشانه‌ای از پیش‌آگهی نسبت به احتمال بالای وقوع زلزله در نظرشان نگیریم؟!
اما دانشمندان دیگری هم هستند که می‌گویند نورهای زمین‌لرزه برای اعلام چنین ‌پیش‌آگهی‌هایی نسبت به زمین‌لرزه محدودیت زیادی دارد. بروس پرسگریو، زمین‌شناس مرکز ملی اطلاعات زمین‌لرزه در آمریکا می‌گوید: به نظر نمی‌رسد نورهای زلزله بتواند کمک چندانی در پیش‌بینی زلزله کند. زیرا در جریان رخ‎دادن بسیاری از زمین‌لرزه‌ها دیده نشده‌اند و ظهورشان پدیده نادری است.
با این حال پیش از این نورهای زمین‌لرزه برای پیش‌بینی وقوع زلزله مورد استفاده قرار گرفته است. برای مثال در سال ۲۰۰۹ مردی در آشپرخانه‌اش درست قبل از وقوع زلزله لاکوئیلا در ایتالیا شعله‌ای نورانی دید. از آنجا که او قبلا درباره ظاهرشدن نورهای زلزله مطالبی خوانده بود، توانست به سرعت اعضای خانواده‌اش را به مکانی امن منتقل کند.
سال ۱۹۷۶ در چین، یک زمین‌شناس به محض دیدن نورهایی مشکوک به نور زلزله، به دنبال جایی ایمن برای پناه‌گرفتن رفت و همان موقع زمین‌لرزه مرگبار تانگشان رخ داد و زنده ماند.
فروند می‌گوید: این نورها بخش کوچکی از مطالعه گسترده آنهاست که البته شامل رسانایی الکتریکی سنگ‌ها نیز می‌شود. او اشاره می‌کند: ابتدای کارم به مقوله زلزله چندان علاقه‌ای نداشتم. اما حالا که فهمیده‌ام پدیده الکتریکی با ایجاد تنش در سنگ‌ها فعال می‌شود، قضیه برایم متفاوت شده است. تصور می‌کنم نورهای زلزله‌، بخش کوچکی از کوه یخی بزرگی باشد که ما فقط بخش کوچکی از آن را می‌بینیم. در حالی که این موضوع جوانب ناگشوده بسیاری دارد. نکته بد ماجرا در مطالعه نورهای زلزله این است که ما فقط به آن دسته از موارد در بافتاری توجه می‌کنیم که مطالعه‌اش به پیش‌آگهی یا پیش‌بینی زلزله منتج می‌شود.
فروند امیدوار است در گام بعدی بتواند نورهای زلزله را در آزمایشگاه و در شرایط کنترل شده تولید کند. او می‌خواهد به درک بهتری از منشأ این انرژی انفجاری برسد که نتیجه نهایی‌اش دیدن نورهایی عجیب و غریب است.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شدعلامتدارها لازمند *

*

bigtheme
Designed & Developed by: Sepanta Group Team.