به بهانه روز «کارمند» «وقایع استان» مشکلات کارمندان را بررسی می کند/روزگار سخت کارمندی

شنبه ۴ شهریور ۹۶    شماره ۶۶۴

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

نیمــه شب از خواب بیدار می شود، به ساعت گوشی اش نگاهی می اندازد، چهار و بیست و دو دقیقه است… نزدیک به دو ساعت دیگر وقت دارد….خیالش راحت می شود، بار دیگر می خوابد. ساعت ۶:۳۰ دقیقه است و زنگ هشدار گوشی به صدا در می آید. با عجله صبحانه ای که همسرش آماده کرده را می خورد و راهی محل کار می شود. باید راس ساعت هشت وارد اداره شود که اگر غیر از این باشد باید پایان ماه تاوانش را در فیش حقوقی خود پس دهد، در صف می ایستد تا در دستگاه حضور و غیاب لحظه ورود خود را ثبت کند. پس از آن وارد دفتر کار خود می شود و پشت میز می نشیند. هنوز درجای خود آرام نگرفته صدای تلفن، ورود ارباب رجوع یا احضار رئیس و… خبر از شروع کار روزانه می دهد. بعضی روزها حجم کار بسیار بالاست. به حدی که حتی زمانی برای نوشیدن چای و یا استراحت لحظه ای پشت میز را هم ندارد. رفت و آمدهای مکرر مردم و در خواست های پی در پی آنها هم که تمامی ندارد.
امروز چهارم شهریور ماه و روز کارمند است و قصه همیشگی برای کسانی است که در گذشته آنها را «آدم های دولت» می نامیدند. روزهای تکراری فصل مشترک اغلب شغل های کارمندی در ایران به حساب می آید. اینکه بدون هیچ خلاقیت و نوآوری، هر روز سر ساعتی معین از خانه بیرون می آیند و سر ساعت معینی هم از محل کار بیرون می روند، شاید برای بسیاری یک ایده آل باشد ولی بدون شک برای خیلی ها هم این سبک زندگی، مظهر افسردگی و پژمردگی است.
حال آنکه نوسانات اقتصادی سال های اخیر مزید بر علت شده و زندگی کارمندان را سخت و سخت تر هم کرده است و تورم های چند ده درصدی در اقلام و وسایل زندگی خودی نشان داده اما در مقابل حقوق کارمندان رشد چندانی نداشته و همین مسئله سبب کاهش قدرت خرید حقوق بگیران و به خصوص کارمندان شده است.
باردار است، ۱۲ سالی می شود که کارمند دولت است. او پس از زایمان دیگر نمی تواند کار کند، شیوا اسلامی می گوید: مشکلات و خرج و مخارج زندگی به حدی است که همه مجبورند شاغل باشند و همین مسئله ضربه به سلامتی افراد می زند، کارمندی که مجبور است حدود هشت ساعت روی یک صندلی چرخدار و پشت سیستم بنشیند و وقت ورزش و تفریح نداشته باشد طبیعی است که به سلامتش آسیب می رسد.
‌او ادامه می دهد: حتی یک زن شاغل در زندگی شخصی و روابط با همسر و فرزندان نیز به مشکل می خورد و در نهایت به دلیل کمبود وقت دچار روزمرگی و افسردگی می‌شود.
این کارمند اراکی بیان می کند: میزان حقوق ما با توجه به ساعت کاریمان بسیار کم است. این در حالی است که این روزها زنان و مردان مجبورند پا به پای هم کار کنند و این مسئله تبعاتی نیز داشته است.
آقای نظری بازنشسته است، او که پس از سی سال دوندگی و کار اداره اکنون زمان بازنشستگی اش فرارسیده، باز هم از کارمندی و حتی حقوق دریافتی بازنشستگی اش ناراضی است و به «وقایع استان» می گوید: در گذشته حقوق کارمند متناسب با مخارج و تورم بود ولی الان با توجه به اینکه حقوق ها بالا رفته این میزان کفاف زندگی کارمندان را نمی دهد، چون متناسب با تورم نیست.
او درباره مسائل دوران بازنشستگی می گوید: هنوز بعد از یک سال بازنشستگی معوقه آخر خدمت را نگرفته‌ایم چون در رده‌های بالا قرار نداریم.
در آستانه چهل سالگی است و خودش می گوید چهارده سال است در این اداره کار می کند از او در خصوص وام های کارمندی می پرسم، او می گوید: برخی ادارات صندوق تعاونی دارند که تا دو سه میلیون به کارمندان وام می دهند، تازه اگر شانس بیاوریم که در نوبت نمانیم که حدودا شش ماهی طول می کشد، وگرنه باید پارتی داشته باشیم. وقتی هم که از طریق اداره رفاه به بانک ملی معرفی شویم مدت ها در نوبت می مانیم و بعد هم با ضرورت ضامن رسمی و پیمانی گرفتار بازی های اداری می‌شویم.
مریم حسابدار یک شرکت خصوصی است، او مجرد است و با اشاره یه اینکه ادارات دولتی بهتر از خصوصی است بیان می کند: از دید افرادی که کارمند نیستند شاید شغل کارمندی به نظر خوب بیاید ولی به مرور زمان آدم را فرسوده می کند، کارمندهای بخش دولتی چون ساعت کاری کمتری دارند به تبع به امورات شخصی خودشان راحت‌تر می‌رسند. اگر خانم باشند که به امور خانه و فرزند و اگر آقا باشند، حتی می توانند به فکر کار دوم هم باشند ولی کارمندهای بخش خصوصی به دلیل ساعات طولانی، حجم کار بالاتر و همچنین به علت نبود جایگزین در محل کار در صورت عدم حضور، با سختی‌های کار بیشتری مواجهند.
این کارمند ۳۰ ساله ادامه می دهد: در کل شاید تنها حسن شغل کارمندی نسبت به شغل آزاد، دریافت حقوق در انتهای هر ماه باشد که آن هم در شرکت های خصوصی با توجه به شرایط کنونی کشور گاهی امکان پذیر نیست.
رضا ۳۴ ساله است و بیش از ۱۲ سال است در شرکت های مختلف رایانه ای مشغول به فعالیت است و هر بار به بهانه حقوق اندک چاره ای جز ترک آن شرکت نداشته است.
کارمندی اگرچه در ابتدای امر شغل لوکس و زیبایی به چشم می آید، یک سیستم، یک میز و یک صندلی چرخ دار و تعدادی ارباب رجوع شاید رویای بسیاری از افراد باشد … اما گویا مشکلات آن یکی دو تا نیست و کارمندی در ایران، این روزها به فعالیتی تبدیل شده که خیلی اوقات، نه خروجی مثبت و قابل دفاع دارد و نه دردی از جامعه دوا می کند. این سبک زندگی که طی چند دهه اخیر، ریشه هایش تنومندتر شده، گاه خلاقیت را می بلعد و هر فرد خلاق و خوش فکری را بی انگیزه می کند.
با این که در کشورهای توسعه یافته، سال هاست از نظام های خشک بروکراتیک فاصله گرفته اند و کارمندان، جای خود را به نیروهای ماهر و تولید کنندگان دانش داده اند، اما هنوز در کشور ما زندگی کارمندی با تمام توان تلاش می کند حیاتش را حفظ کند و هر سال هم به تعداد کارمندان ایرانی در دستگاه های مختلف دولتی و خصوصی اضافه می شود و شاهد این مدعی همان استخدام های دولتی چند سال اخیر است.
برخی کارمندان با وجود داشتن سابقه کاری همچنان نسبت به ماموریت سازمانی خود آگاهی کافی نداشته و به همین واسطه، ‌خدماتی که از سوی آنان ارائه می‌شود، سطح مطلوبی ندارد.
در کنار این مسائل و مشکلات که مختص به زندگی کارمندان می باشد، اتفاقاتی به طور روزانه در برخی سازمان می افتد که زندگی کارمندی را بیش از پیش سخت تر می کند، از ارباب رجوع بهانه گیر و سر و کله زدن با هر قشری که بگذریم، در برخی از این ادارات رئیس غیرمنطقی و بهانه گیر وجود دارد که زیاد غرولند می کند، موازی کاری و عدم شفــــافیت در قوانین و مقــررات، بوروکـراسی و بی نظمی های برخی ادارات که منجر به نارضایتی ارباب رجوع می شود و دودش به چشم کارمندان می رود، تبعیض در پرداخت ها یا تقسیم کار نامناسب در محیط کار به حدی است که عده ای زیر فشار کار شدید قرار داشته و عده ای بیکار هستند و یا کار کمتری دارند، تجهیزات و فضای کاری غیر استاندارد، عدم تحرک لازم در محیط کار و آسیب های فیزیکی ناشی از آن و… همه و همه می توانند فشاری بیشتر از حد استاندارد بر گروه کارمندان وارد نماید. به همه این موارد مسئله رویارویی نابرابر حقوق کارمندی (یا همان آب باریکه معروف) با نرخ تورم را اضافه نمایید مقوله ای که آنقدر همه در موردش حرف می زنند که دیگر کلیشه شده است.
بازار داغ نحوه و مراتب رضایتمندی عمومی کارمند و ارباب رجوع از یکدیگر به شکلی است که با وجود نارضایتی عمومی کارمندان از وضعیت معیشتی خود، همواره شاهد آن هستیم که با اعلام هر فراخوان استخدام دولتی-حتی فراخوان استخدام یک نفر- هزاران نفر برای این امر ثبت نام می کنند، همین امر نشان می دهد با وجود بازار خراب اشتغال در جامعه، هنوز هم دولت و شغل دولتی مآمن مناسبی برای امرار معاش در کشورمان به حساب می آید.