غباری که از چهره نراق رخت بربست

شنبه ۲۲آبان ۹۵ شماره ۴۶۲چ

محمود مرادی
شهردار نراق

نراق یک نمونه کوچک و سالم از شهرسازی ایرانی اسلامی است که خوشبختانه توانسته ارزش های خود را حفظ کند و به همین دلیل می تواند الگویی برای شهرهای کشور باشد. مهمترین مولفه شهر اسلامی تربیت شهروند اسلامی است که بر همین اساس ما در تاریخ نراق شاهد پرورش «ملا احمد نراقی» نویسنده کتاب گرانسنگ معراج السعاده هستیم که وی به پرورش شهروند اسلامی پرداخته است، شهروندی که خود می تواند شهر اسلامی را که حاصل اندیشه و افکار شهروند اسلامی است بنا کند. لذا به جای کالبد به روح شهر که همان شهروندان است توجه شده است .امروز ما نمی توانیم با احداث چند بنا و استفاده از طرح های اسلیمی و معماری سنتی ادعا کنیم شهر اسلامی ساخته ایم. شهر اسلامی یا همان مدینه فاضله مورد تایید فلاسفه مسلمان، شهری است که در آن خدا محور باشد نه انسان محور. متاسفانه آفت بزرگی که به جان شهرهای ما افتاده است انسان محور بودن آنهاست. در این شهر عدالت اجتماعی ذبح شده و روز به روز به شکاف طبقاتی افزوده خواهد شد .درون گرایی یکی از مولفه های اساسی شهر اسلامی است که متاسفانه امروزه در مدل شهرسازی رایج هیچ اثری از آن باقی نمانده و اگر بافت های تاریخی موجود در شهرها هم نبودند اصلا درک درستی از این موضوع به دست نمی آمد .نراق با داشتن بیست هکتار بافت تاریخی قاجاری در دل خود ارزش های پیدا و پنهان زیادی دارد که این ارزش ها برای شهرسازان امروز ما می تواند چراغ و راهنمای طراحی های شهری باشد؛ چرا که این معماری و مدل شهرسازی زمانی ایجاد شده که ضابطی بر ساخت و ساز در شهر نظارت نمی کرده است ولی نظم سیستمی مبتنی بر آموزه های دینی و اخلاقی بر آن حاکم بوده است .وقتی که می بینیم یک بنا تاریخی با عمر بیش از ۲۰۰ سال با توجه به پشت سر گذاشتن حوادث متعدد هنوز پا برجا است می توان نتیجه گرفت که معماران تجربی، علم مصالح، زیبا شناسی و علم محاسبات و استحکام را به خوبی می دانسته اند و نسبت به کاری که انجام می دادند در کنار تخصص تعهد هم داشته اند .ما امروز در حوزه شهر سازی و بخصوص ساخت مسکن از این واقعیت رنج می بریم که اگر تخصصی هست تعهدی در کار نیست. ریشه لغوی مسکن از سکون گرفته شده است. سکون یعنی آرامش؛ آرامش با آسایش فرق می کند، آرامش بیشتر به روح انسان ارتباط دارد. شهر سازان قدیم هر چند مدارک علمی نداشته اند ولی به خوبی می دانستند که اگر بخواهند مسکن به معنای واقعی طراحی کنند این مسکن باید موجبات آرامش ساکنان آن را فراهم کند. در حال حاضر مسکن در فرهنگ ما چنین تعریفی ندارد؛ ما در خانه هایی که می سازیم به آرامش خاطر نمی رسیم، به هزار دلیل که در این مقال نمی گنجد فرصتی برای طرح آن نیست. هر چند از زمان احداث خانه های تاریخی شهر نراق صد ها سال می گذرد ولی هنوز هم هر بازدید کننده ای بعد از دیدن آنها به این واقعیت اعتراف می کند که در این فضاها به آرامش وصف نشدنی رسیده است .شهر سازان ما در سال های گذشته همیشه نگاه به بیرون داشته و معمولا برای یافتن اصول شهرسازی مدرن کشور های اروپایی و توسعه یافته را بازدید می کردند ولی در این سال ها ما شاهد شکل گیری یک نهضت و خود باوری نسبت به عمق غنای فرهنگی ایرانی اسلامی بخصوص در نسل جوان هستیم .
مدیریت شهر نراق در این سال ها توانسته غبار از چهره ارزش های شهرسازی خود که حتی در مقیاس جهانی قابل ارائه است پاک کند و آن را به نمایش بگذارد لذا شاهد این هستیم که شهرسازان مطرح کشور در روز جمعه ۲۱ آبان ماه زحمت سفر به نراق را متحمل می شوند .