روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
سه شنبه ۳۱ مرداد ۹۶ شماره ۶۶۱
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
این روزها در فرهنگسرای آیینه اراک نمایشگاه نقاشی ای برپاست که دغدغه خالق آثار آن رابطه بین انسان، خرد و جایگاه اجتماعی است. این نمایشگاه مجموعه ای شامل شش نقاشی از معصومه صفاری نیا است که به دنبال جستجوی شکل های مختلف این رابطــه بوده و دغدغه اش را به تصویر تبدیل کرده است. صفاری نیا نقاشی را به صورت حرفه ای از سال ۸۳ آغاز کرد و تحصیلات خود در این زمینه را تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه داده است. این اولین نمایشگاه نقاشی او در اراک است و قبل از این یک نمایشگاه انفرادی و چهار نمایشگاه گروهی در گالری های تهران داشته است. این هنرمند نقاش مجموعه خود را با یک اَپروپِریشن ( از آن خودسازی) از یکی از تابلوهای هنرمند معروف قرن هجدهم «فرانسیسکوگویا » به نام « خواب خرد» آغاز کرده است. در تابلوی خواب خرد یک مرد سرش را بر روی دست هایش گذاشته و به خواب رفته و بالای سرش جغدهایی در حال پرواز هستند و تابلوی اول نمایشگاه یادآور همان تابلو است ولی از نگاه و با ایده های این نقاش.صفاری نیا در مورد ایده شکل گیری این مجموعه می گوید: این مجموعه همانطور که می بینید با یک از آنِ خود سازی از تابلوی خواب ِخرد فرانسیسکو گویا شروع شده در واقع نقاشی من همان کمپوزیسیون و ترکیب بندی را دارد و فقط عناصر آن را تغییر دادم. در تابلو اصلی جغد هایی بعنوان نماد خرد وجود دارد و فیگور مردی است که به خواب رفته است؛ ولی من در نقاشی خود با توجه به ایده ای که برای کل مجموعه داشتم تغییراتی در فیگور دادم. در تابلوی من به جای فیگور مرد فیگور زن وجود دارد و بر خلاف نقاشی گویا که فیگور خواب است. فیگور من بیدار روی صندلی نشسته است و کتابی در دست دارد، جغدها را حفظ کردم با همان نماد خرد و از عناصر حاضر در این نقاشی از جمله صندلی استفاده و تابلوهای بعدی را کشیدم.
آیا به طور خاص عناصر بعنوان نماد و یک معنا در کار شما وجود دارند؟
خیر، درست است که این عناصر در تمام کارها تکرار می شوند فیگور زن، جغد و وسایلی چون صندلی، مبل و فرش؛ ولی من به دنبال نمادگیری صرف نبوده ام. هرچند جغد نشان دهنده خرد است و فیگور بعنوان انسان دیده شده و ابزاری چون صندلی، فرش و مبل برای من نمایانگر جایگاه انسان در دنیا و جامعه معاصر است؛ اما آنچه در نهایت برای من اولویت داشته است نشان دادن ارتباط بین این سه عنصر بوده است. در واقع من با چیدمان های مختلف این عناصر نشان دادم که چگونه می تواند این ارتباط تغییر کند و هر بار چگونه یکی بر دیگری تاثیر می گذارد و جایگاه ها هر بار چگونه تغییر می کند. در یک تابلو جغد بر شانه زن نشسته است و یک جایی تحت سلطه انسان است و در جایی حتی به زیر مبل افتاده است. در واقع رابطه انسان با خرد و نتیجه حاصل از آن در جامعه و بازتابش در رفتارهای اجتماعی جامعه را در این مجموعه بررسی کرده ام.
فیگور شما در تمام ۶ تابلو زن است، آیا عمد یا منظور خاصی در این انتخاب داشته اید؟
در واقع تمام فیگورها خودم هستم و این زن بودن با دلیل و نگاه خاصی نبوده است چون در نهایت برای من جنسیت مهم نبود بلکه ماهیت انسان بودن و دغدغه های یک انسان بیشتر مطرح بود.
با توجه به اینکه شما تاکنون چند نمایشگاه انفرادی و گروهی در تهران داشتید و این اولین نمایشگاه انفرادی شما در اراک است در خصوص تفاوت برگزاری نمایشگاه در اراک با پایتخت بگویید تفاوت در مخاطب یا گالری ها؟
برگزاری نمایشگاه در اراک و تهران تفاوت های عمده دارد معمولا مخاطب هایی که در تهران برای دیدن آثار می آیند یا خود نقاش هستند یا منتقد هنری و یا خریداران مجموعه ها و مجموعه داران و همه نسبت به نقاشی آشنایی دارند، البته اینجا هم مخاطبان اهل فن هستند؛ ولی خیلی کمتر از تهران. در مورد گالری ها هم تمام نمایشگاه های من در تهران در گالری های خصوصی برگزار شده است که قطعا شرایط برگزاری در آن با گالری های دولتی متفاوت است. گالری های خصوصی اغلب با مجموعه داران کار می کنند. این تفاوت ها به تبع تفاوت های پایتخت و شهرهای دیگر است که طبیعی است.
شما اهل اراک نیستید؛ ولی ساکن اراک هستید قطعا از روند برگزاری نمایشگاه های نقاشی که البته اغلب در همین گالری برگزار می شوند با خبر هستید. با نگاه کلی به این نمایشگاه ها به نظر شما نقش هنرمند در تغییر سلیقه مخاطب چیست و اینکه آیا صرف دولتی بودن یک گالری می تواند این توجیه را داشته باشد که هر کاری بعنوان نقاشی به روی دیوار برود و هر چیزی به خورد مخاطب داده شود؟
من کم و بیش از نمایشگاه ها با خبر هستم قطعا اینکه هم نقاشی بازاری و هم نقاشی هنری و جدی با هم در یک گالری بدون هیچ تفکیکی با عنوان نمایشگاه آثار هنری برگزار شود یک آسیب است در این مورد دو نکته وجود دارد در وهله اول این هنرمند است که ذائقه مخاطب را شکل می دهد در واقع هنرمند با آثاری که نمایش می دهد می تواند تفاوت نقاشی آکادمیک و هنری از نقاشی بازاری را به مخاطب نشان دهد و این وظیفه را دارد که بعنوان یک بخش از جامعه هنری سواد هنری مخاطب را بالا ببرد و نگذارد ارتباط او با دنیای اصیل هنر قطع شود تا خودِ مخاطب به مرحله تشخیص آثار از یکدیگر برسد.اما در خصوص گالری ها به نظر من خصوصا در گالری های دولتی باید تمهیداتی در این خصوص باشد اینکه فیلتری باشد تا کارهای بازاری و هنری هر دو با هم در یک گالری نیایند و یا اگر هم امکانش نیست حداقل برای نمایشگاه استیتمنت گذاشته شود و از برگزار کننده یا هنرمند بخواهند که در آن استیتمنت در مورد آثار توضیح دهند تا مخاطب با خواندن آن بفهمد که آثار این نمایشگاه با پشتوانه ایده و سواد هنری خلق شده و یا نه کار بازاری و کپی است و هیچ ایده خاصی در آن وجود ندارد.
در هنگام خلق یک اثر قطعا تمام تلاش یک هنرمند این است که نگاه و اندیشه خود را انعکاس دهد، آیا در زمان کشیدن نقاشی به مخاطب یا آنچه از اثرتان برداشت می کند فکر کرده اید؟
در زمان نقاشی به تنها چیزی که فکر می کنم بیان خودم است و معتقدم مخاطب نیز در نهایت برداشت هایی از اثر خواهد داشت که حتی اگر همان اندیشه و منظور من نباشد باز نکته های دیگری از کار را نشان می دهد که قطعا در ناخودآگاه من وجود داشته است. برای من خیلی پیش آمده است که مخاطب به نکته ای در نقاشی ام اشاره که مرا مجبور کرده است به کنکاش در ذهنم بپردازم که این مسئله چرا و چطور از ناخودآگاه من آمده و بازنمایی اینچنینی پیدا کرده است. در دنیای معاصر و هنر معاصر همزمان درک مخاطب و بیان هنرمند کنار یکدیگر قرار می گیرند در دوره های قبلی موضوعی به نام مرگ مولف مطرح شده بود یعنی بعد از خلق اثر فقط تاویل های مخاطب از متن مهم است یا قبل تر از آن که فقط نگاه هنرمند مهم بود به خاطر آن نگاه سنتی؛ ولی هم اکنون آنچه مهم است این است که مخاطب و هنرمند در کنار یکدیگر هستند.
نظرتان در خصوص استقبال مخاطب عام از آثار هنری چیست با توجه به اینکه سابقه برگزاری نمایشگاه در تهران را نیز داشته اید؟
اقتصاد هنر را نمی توان با ارجاع به جامعه عام تعریف کرد زیرا همچنان خریداران آثار هنری مخاطبان خاص از جمله مجموعه داران هستند و خیلی کم پیش می آید که مخاطب عام این آثار را خریداری کند. برای همین است که بین آثار تفاوت هایی بعنوان کار هنری و کار بازاری ایجاد می شود، متاسفانه مردم و مخاطب عام همچنان اقبالی به آثار هنری و جدی ندارند مگر اینکه یک اثر دکوراتیو شده باشد یعنی در عین حال که یک اثر هنری است بعنوان عنصر دکوراتیو نیز بتوان از آن استفاده کرد. البته این شرایط در تمامی شهرها همیشه بوده و قطعا تا بالا رفتن سواد هنری مردم نمی توان خیلی انتظاری در این زمینه داشت.
نمایشگاه نقــاشی های معصومه صفاری نیا تا ۳۱ مردادماه در نگارخانه فرهنگسرای آیینه اراک دایر است.
