گزارش وقایع استان از پاساژگردی این روزهای مردم اراک/پرسه هـای بی هدف

شنبه ۲۴ مهر ۹۵ شماره ۴۳۸

وقایع استان-روشنک مشتاق

“خیلی سرم شلوغه، از من توقع نداشته باشید.” این را می گوید و گوشی را قطع می کند. همچنان به مغازه کفش فروشی زل زده است. کفش ها را نگاه می کند و چند لحظه ای خم می شود، چشم هایش را تنگ می کند و به سختی قیمت را می خواند. به داخل مغازه می رود، از فروشنده می خواهد کفش را به او نشان دهد، نگاهی به کفش می اندازد و آن را روی پیشخوان می گذارد و بیرون می رود.یک ساعتی در پاساژ می چرخد و بدون هیچ خریدی از پاساژ خارج می شود.
در جامعه شهری پدیده پاساژگردی بخشی از زندگی شهروندان شده است. افرادی که بعد از تعطیلی از دانشگاه و محل کار ساعت ها در خیابان ها و پاساژها چرخ می زنند. قصد خرید ندارند و شاید چیزی احتیاج نداشته باشند اما با گشت و گذار در پاساژها چشمشان به لوازم وسوسه انگیز و اکثرا غیرضروری می افتد که آنها را به خرید وادار می کند. جوانان غیر شاغل زمان بیشتری را به این کار اختصاص می‌دهند و این فعالیت به نوعی به تفریح روزمره آنها تبدیل شده است.
در شهر اراک با گسترش صنعتی شدن و افزایش مهاجرت، شهر چهره دیگری به خود گرفته است. چند سالی است که پاساژهای جدید یکی یکی در مرکز شهر و اطراف خیابان های اصلی به چشم می خورند. خیابان شهید بهشتی( عباس آباد) و شهید رجایی (ملک) یکی از این خیابان هاست. خیابان هایی که در ابتدا کارکرد ارتباطی داشتند و وجود مغازه ها، مسجد و کلینیک های پزشکی مردم را به آنجا می کشاند اما چند سالی است که قضیه فرق کرده است. عصرها جوان هایی را می بینیم که بدون هیچ هدفی تنها برای سرگرمی خیابان را پیاده بالا و پایین می کنند. قصد خرید ندارند، فقط می خواهند ویترین ها را ببینند، نوعی ویترین گرد هستند که چشمانشان از پشت شیشه و نور مغازه ها برق می زند.
پدیده پاساژگردی سال هاست که در جوامع شهری رواج یافته و جز جدایی ناپذیر کلانشهرها شده است.این پدیده طرفداران زیادی دارد چراکه یکی از کم هزینه ترین روش ها برای گذران اوقات فراغت است. این پدیده در سطح جهان به قدری طرفدار دارد که در کشور ثروتمندی چون قطر که مردم از چاقی رنج می برند،به دلیل گرمای هوا مردم از پیاده روی در هوای آزاد محـــرومند در نتیجـــه سرمایه گذاران با هدف افزایش پیاده روی و همچنین گذران اوقات فراغت پاساژهایی را برای پاساژگردی اختصاص داده اند که در آن ها مسیر پیاده روی نیز مشخص است و فرد با محاسبه میزان پیاده روی خود می تواند میزان کالری سوخته شده را نیز محاسبه کنند.
پدیده پاساژگردی معایب و محاسنی را به دنبال دارد که اینگونه که به نظر می رسد معایب بر محاسن آن می چربد چرا که گذران وقت، خالی شدن جیب، خریدهای غیرضروری از معایب اصلی این پدیده است.
پدیده پاساژگردی در شهرهای بزرگ همانند تهران و مشهد طرفداران بیشتری پیدا کرده است چراکه در این شهرها پروژه های مال سازی تلاش کردند با کنار هم قرار دادن سینماها، هایپر مارکت ها، شهربازی ها، پارکینگ های رایگان و… مردم بیشتری را به خود جذب کنند، به صورتی که گاها یک خانواده کل روز تعطیل را در یک مرکز خرید سپری می کند. بافت فرهنگی و اجتماعی شهرها با شکل گیری مال‌ها تحولاتی خواهند یافت که شاید با فرهنگ ساده زیستی و تضاد با اسراف مغایرت داشته باشد و در جهت مصرف گرایی گام بر می دارد.
دکتر عباس کاظمی تحقیقات بسیاری در مورد جوانانی که پاساژگردی را به عنوان تفریح انتخاب کرده اند انجام داده است. به نظر دکتر کاظمی”در حال حاضر پاساژها به بخش جدایی ناپذیر از هویت شهری تبدیل شده اند و چنین فضاهایی صرفا جنبه تجاری ندارند بلکه فضای فرهنگی و اجتماعی هم محسوب می شوند. از نظر او نفس خرید در جامعه مدرن امری تفریحی شده است و ابعاد مختلفی از جمله چانه زدن، قدم زدن، صحبت کردن با دوستان و آشنا شدن با دوستانی جدید را شامل می شود.
اما در شهر اراک هنوز چنین مراکزی جایگاهی در سطح شهر نیافته اند و پدیده پاساژگردی به چند پاساژ اصلی شهر خلاصه می شود به عبارتی پاساژهای سطح شهر فارغ از شهربازی ها و فست فودها جوانان را به سمت خود می کشانند و در این پاساژها گرایش به خرید و دیدن ویترین هاست که باعث شده هر ساعت از روز حجم زیادی از مردم به سمت این پاساژها سرازیر شوند. هرچند خیابان های اصلی هنوز در بین جوانان طرفداران زیادی دارند و ساعت ها خیابان ها را بی هدف بالا و پایین می کنند.
جدا از پاساژها و خیابان های اصلی، بازار سنتی اراک نیز در بین مردم شهر و حتی جوانان طرفداران خود را حفظ کرده است.
ساعت ۱۸ پاساژ دیدار
چشم هایشان در اطراف می چرخد، با صدای بلند می خندند، هرکدام یک پاکت سیب زمینی در دست گرفته اند و ویترین های پر زرق و برق را نگاه می کنند.
مریم یکی از پاساژگردهاست، او می گوید:” یکی از بهترین لذت های دوران دانشجویی من و دوستانم است، هر وقت که عصرها کلاس داریم، بعد از کلاس به خیابان می آییم و مدتی در پاساژها می گردیم. کمتر پیش می آید که دست خالی به خانه برویم .”
سمیرا یکی دیگر از دوستان مریم که اصفهانی است، می گوید:” اراک برخلاف اصفهان برای تفریح جوانان جای مناسبی ندارد، این خیابان و پاساژگردی ارزان ترین تفریح جوانان است.”
ساعت ۱۹ پاساژ صدف
لباس مدرسه برتن دارند و کیف های کوله پشتی هاشان را یک بنده انداخته اند و مقنعه هایشان را به پشت گوش زده اند. از جلوی مغازه ها به سرعت می گذرند. یکی از آن ها بلند بلند می گوید:”این مغازه هم که هیچی ندارد.” کل پاساژ را در عرض نیم ساعت نگاه می کنند و از پاساژ خارج می شوند.
یکی از فروشنده ها می گوید:” برخلاف تعداد زیاد افرادی که روزانه به پاساژ می آیند، روز به روز از فروش مان کم می شود. روزانه نزدیک صد نفر وارد پاساژ می شوند که فقط برای نگاه کردن ویترین ها در پاساژ پرسه می زنند.”