روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنبه ۱۲ اردیبهشت ۹۵ شماره ۳۳۴
گروه اجتماعی-سمیه انصاری فر
بیشتر تصوری که ما از مدرسه داریم یک ساختمان بزرگ دو سه طبقه با کلاس های بسیار است و چند صد دانش آموز که در زنگ های تفریح تمام حیاط مدرسه را روی سرشان می گذارند؛ ولی شاید به اندازه بیست دقیقه تا نیم ساعت فاصله از شهرمان مدرسه هایی باشند که با تصویر همیشگی ما از مدرسه تفاوت های بسیار داشته باشند. چیزی حدود سی تا چهل کیلومتر از شهر اراک روستای زیبای حسن آباد قرار دارد، مدرسه این روستا ساختمان کوچک دواتاقه ایست که هیچ دیواری بعنوان حیاط در اطراف خود ندارد، بالای درکوچک این مدرسه نوشته« مدرسه حضرت علی اصغر (ع)»، مدرسه ای با یک کلاس درس و چهار میز که دو تا از آن رو به یک دیوار و تخته کلاس و دو میز و نیمکت دیگر نیز رو به دیوار و تخته دیگر است. کلاسی که هشت دانش آموز در چهار پایه مختلف و دو دانش آموز در پایه پیش دبستانی در آن درس می خوانند.
محمدجواد قنبرلو معلم این کلاس هشت نفره است. او نزدیک به بیست و پنج سال است که در روستاها به تدریس مشغول است، و از این سال ها ۱۳ سالش را معلم کلاس های چند پایه بوده و مابقی تک پایه و یا در سمت دیگر مشغول بوده است.
این معلم می گوید از همان ابتدا می خواسته که در روستاها تدریس کند و این مسئله برایش از اهمیت بالایی برخوردار بوده است و ادامه می دهد: در تمام این سال ها حکم موظفی ام روستایی بوده و این انتخاب خودم بود چون روستایی زاده هستم و دلم می خواست به بچه های روستاها که دارای محرومیت بیشتری نسبت به شهرها هستند خدمت کنم.
وی با اشاره به اینکه تدریس در روستا با توجه به اینکه کلاس هایشان چندپایه است نیاز به تجربه بیشتری دارد، ادامه می دهد: با توجه به اینکه هرسال کتاب ها عوض می شود ما هر سال دوره آن پایه را می بینیم البته من تاکنون چندین بار نیز دوره چند پایه را گذرانده ام؛ ولی تجربه سال های من می گوید معلمی که برای روستاها انتخاب می شود حتما باید دوره ضمن خدمت چندپایه را دیده باشد تا در تدریس مشکل نداشته باشد.
قنبرلو در توضیح تفاوت تدریس در روستا با مدارس عادی در شهر می گوید: معمولا در روستاها به دلیل تعداد کم دانش آموز کلاس مقاطع مختلف همگی باهم تشکیل می شود بنابراین ما بچه های پایه های مختلف را تفکیک می کنیم و برای هر پایه یک زمان برای درس محوری و اصلی در نظر می گیریم.
او ادامه می دهد: در واقع معلم روستا به دلیل تعدد پایه ها باید درس ها را به محورهای اصلی و فرعی تقسیم کند و معمولا میز شاگردان پایه های نزدیک کنار هم باشد.
قنبرلو در مورد چینش کلاس به صورت دو تخته می گوید: این یکی از روش های خوب برای کلاس های چند پایه است یعنی روی یک تخته درس را برای یک پایه و روی تخته دیگر درس پایه دیگر را می نویسیم، اگر هم که امکان بودن دو تخته نبود بچه هایی که درس محوری و اصلی دارند در میز جلو می نشینند و بعد جابه جا می شوند.
او که سال ها تجربه تدریس در مدارس روستا را دارد تصریح می کند: خیلی ها فکر می کنند کلاس های چند پایه باعث تضعیف دانش آموز می شود البته در برخی موارد تاثیراتی چون کمبود زمان و کمرنگ شدن دروسی چون ورزش و هنر را دارد؛ ولی مزایایی نیز دارد به این شکل که دانش آموزان پایه های بالاتر اگر درس پایه قبلی را خوب یاد نگرفته باشند دوباره برایشان مرور شود.
وی با بیان اینکه ارزش زمان در کلاس چندپایه بیشتر است می افزاید: ما برای استفاده بهتر از زمان باید برنامه ریزی درسی درستی داشته باشیم برای همین است که خیلی مهم است یک معلم با تجربه که کلاس های چند پایه را می شناسد در روستاها باشد.
این معلم روستا ادامه می دهد: تدریس در روستاها قطعا نسبت به شهر مزیت ها و از طرفی کمبودهایی دارد، در روستاها تعداد دانش آموز کمتر است و فرهنگ و سطح خانوادگی دانش آموزان تقریبا نزدیک بهم است و این برای معلم یک امتیاز است، ولی از طرفی کمبود تجهیزات، فقر مالی، سنگینی حجم کار، غیبت بیش از حد دانش آموزان، پایین بودن سرانه دانش آموزی و نامناسب بودن فضای فیزیکی، کمبود امکانات بهداشتی، عدم مشارکت و رسیدگی اولیا در امر تحصیل فرزندان همه از مشکلاتی است که پیش روی ماست.
قنبرلو در پاسخ به این سوال که نتیجه آموزش در کلاس چندپایه چقدر متفاوت است با درس خواندن در کلاس تک پایه، می گوید: تجربه من در سال ها آموزش در مدارس روستا نشان از این دارد که این دانش آموزان با وجود کمبود امکانات گاه استعدادهایی از خود بروز می دهند که کم نظیر است.
وی ادامه می دهد: من دانش آموزی داشتم که در پایه سوم ابتدایی بود ولی چون در کلاس به دروس پایه پنجم توجه کرده بود توانست در امتحانی که از پایه پنجم گرفته شده بود همه سوال ها را پاسخ دهد در واقع هر استعدادی با توجه به توانایی خودش می تواند در هر شرایطی بروز کند.
این معلم که در بیش از دو دهه تدریس در ۱۳ روستای استان خدمت کرده است، اضافه می کند: من خوشحالم که بسیاری از دانش آموزانی که معلمشان بوده ام هم اکنون تحصیلات عالی را نیز طی کرده اند و افراد موفقی هستند، همچنین شاگردانی نیز داشته ام که در مدارس نمونه پذیرش شده اند.
قنبرلو در مورد ادامه تحصیل دانش آموزان روستایی می گوید: خوشبختانه شرایط در سال های اخیر خیلی تغییر کرده است در گذشته بیشتر دانش آموزان به دلیل نبود مدرسه راهنمایی در روستاهای نزدیک و نبود جاده مناسب و حتی مشکل مالی در مقاطع بالاتر تدریس نمی کردند؛ ولی این مسئله هم اکنون به دلیل بالا رفتن آگاهی و تامین امکانات کمتر شده است.
قنبرلو با بیان اینکه سالها حضور در روستا برای او سرشار از خاطره بوده است، می گوید: در سال های گذشته سختی رفت و آمد در روستاها بیشتر بود من یادم هست در روستایی بنام سرچال درس می دادم که فقط هشت کیلومتر پیاده روی داشت یکبار در همان زمان در گردنه روستا با گرگ روبه رو شدم و مجبور شدم شب را در روستایی دیگری همان نزدیکی بمانم.
وی ادامه می دهد: در تمام مدت فعالیتم خانواده ام نیز درگیر شغل من بودند یادم هست زمانی که در روستاهای اطراف آشتیان تدریس می کردم و خانواده ام همراه من بودند در روستا با مشکلاتی چون بی آبی و نبود امکاناتی چون حمام رو به رو بودیم.
قنبرلو در مورد تفاوت نگاه مردم روستا به معلم در سال های قبل نسبت به امروز می گوید: نگاه مردم روستا از ابتدا به معلم همراه با احترام بود و همیشه معلم نقش مشاوره ای برای آن ها داشت، من یادم است که تا چندسال پیش مردم برای نوشتن نامه ها و حتی اصلاح امور و حل و فصل دعواهای گروهی خود به معلم مراجعه می کردند؛ ولی با توجه به تغییر شرایط و بالا رفتن سطح سواد و از طرفی وجود دهیاری ها و شوراها این مسئله کمرنگ تر شده است.
قنبرلو با بیان اینکه یک معلم روستا باید در ساعات درسی در نوع تدریس و تکالیف خلاقیت و نوآوری داشته باشد، می گوید: من در ارائه تکلیف دست بچه ها را باز می گذارم، سعی می کنم در آموزش از ظرفیت روستا چون طبیعت اطراف استفاده کنم، حتی گاه امکانات لازم را از مجتمع های آموزشی دیگر امانت بگیرم، یا استفاده از طرح هایی مثل دمپایی و نیاوردن کفش به کلاس برای تمیز ماندن کلاس درس از آن جمله است
وی ادامه می دهد: از آنجاییکه در مدرسه ما تمام مسئولیت با معلم است می توان با تقسیم کار و اشتفاده از مشارکت دانش آموزان روحیه همیاری و کار گروهی را در آن ها بالا برد بعنوان مثال برگزاری نماز جماعت و یا نظافت گروهی یکی از این شیوه هاست.
قنبرلو تصریح می کند: در سال های اخیر وضعیت مدارس در روستاها به نسبت بهتر شده است من یادم هست بسیاری از خانواده ها به دلیل نیاز به نیروی کار فرزند و یا هر دلیل دیگر مانع تحصیل فرزند می شدند و در خیلی از موارد ما مجبور بودیم که به دنبال آن بچه ها برویم، یا مواردی داشتیم که کودکان افاغنه شاغل در مرغداری ها را خودمان به کلاس می رساندیم.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا هنوز هم معلم چون گذشته نقش الگویی خود را دارد، می گوید: معلم همچنان آن نقش را دارد؛ ولی با وجود پیشرفت وسایل ارتباط جمعی و دسترسی به آن این نقش کمرنگ تر شده است، من خودم یادم است که معلممان جوانی بود که در برف و باران با پیچیدن پتو به دور خود و یک موتور هر طور شده مسیر ۴۰ کیلومتری فرمهین تا روستا را می آمد و خود را به کلاس می رساند همین رفتار او و شوق و علاقه اش برای من نمونه و رغبتی برای معلمی بود.
قنبرلو تصریح کرد: اگر معلم کار خود را به درستی انجام دهد و روش یاددهی اش هدف دار باشد قطعا تاثیر مثبت بر دانش آموزان می گذارد.
وی در مورد حقوق و مزایای شغل معلمی می گوید: ما معلم های روستا حق محرومیت و عنوان شغلی معاون آموزگار داریم، البته من قبول دارم که حقوق معلمی نسبت به سختی های کار آن کم است؛ ولی هم اکنون بیشتر افراد جامعه همین درآمد را دارند ولی ترویج نگاه های تجمل گرایی و افزایش توقع باعث نارضایتی بیشتر شده است.
این معلم روستایی می گوید: در مدرسه ای که هم اکنون تدریس می کنم مشکلاتی چون خطر کنار جاده بودن مدرسه، نداشتن حیاط، نبود آب گرم و… وجود دارد که امیدورام در رفع آن ها مسولین ما را یاری کنند.
قنبرلو تصریح می کند: تنها خواست و انتظار من این است که مسئولین مدراس روستاها را بعنوان یک زیرساخت مهم فرهنگی و آموزشی فراموش نکنند و در تجهیز و توسعه آن کوشا باشند.
در مدرسه حضرت علی اصغر حسن آباد که زیرنظر مجتمع صیاد شیرازی امان آباد است هشت دانش آموز سه دختر و پنج پسر در پایه های دوم، سوم و ششم و دو نوآموز پیش دبستانی تحصیل می کنند.
