یکشنبه ۱ تیر ۱۳۹۹ شماره ۱۲۸۱

وقایع استان به بررسی جایگاه و موقعیت دیپلماسی شهری در کلان‌شهر اراک می پردازد

گام های اول

شهرداری اراک توانست اقدامات مناسبی همچون انجام مراحل برای پیوستن شهر اراک به شهرهای تالابی جهان، عضویت شهرداری اراک در مجمع شهرهای آسیایی، مجمع شهرهای صلح، مجمع شهرهای جهان اسلام و… را برای محقق شدن دیپلماسی شهری انجام دهد

یکی از روش‌های توسعه اقتصاد شهری و روش‌های ایجاد تعلق شهری بحث «برندینگ شهری» است که شهرداری اراک از طریق دیپلماسی شهری توانسته اقدامات اولیه را برای ایجاد یک برند جهانی برای اراک رقم بزند

شهر اراک در سه محور شهر دوست دار کودک، شهر خالق و شهر یادگیرنده برنامه‌ریزی کرده است که هر سه محور از محورهای مهم دیپلماسی شهری است

شهرداری اراک در بحران کرونا نه ‌تنها اقدام و فعالیت‌های خود را در حوزه دیپلماسی شهری متوقف نکرده، بلکه فعالیت خود را در این حوزه گسترش داده است

در وزارت کشور و در وزارت امور خارجه موردی به‌عنوان خواهرخواندگی برای شهر اراک ثبت‌نشده است به همین خاطر شهر اراک به‌جای پیمان خواهرخواندگی با شهرهای جهان با شش شهر تفاهم خواهرخواندگی دارد

با اقداماتی که شهرداری اراک در سال گذشته انجام داده است قرار است به‌زودی پیمان خواهرخواندگی شهرهای نووی ساد از کشور صربستان، پیتشت از کشور رمانی و شهر تفلیس از کشور گرجستان با شهر اراک انعقاد شود

بحث پیوستن شهر اراک به شهرهای تالابی جهان به‌طور جد در شهرداری اراک دنبال می‌شود

کوروش دیباج: دیپلماسی شهری معلول عصر جهانی‌شدن است. عرصه‌ای که در آن فرصت‌ها فرامرزی شده و چالش‌ها، جهانی می‌شوند. در این فضای نوین، سازمان‌های غیردولتی به کنشگرانی بین‌المللی تبدیل‌شده و نقشی جهانی می‌گیرند و جایگاه دولت‌ها را به‌عنوان تنها بازیگر عرصه جهانی دستخوش تغییر و تحول می‌کنند. در این میان، ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر جامعه‌ای، بازیگران عرصه دیپلماسی شهری آن را فعال می‌کند؛ انجمن‌های شهری، سازمان‌های مردم‌نهاد، دولت‌های محلی، شهرداری‌ها و … از فعالان جدی و برجسته این عرصه هستند، اما آنچه توجه به دیپلماسی شهری را برجسته‌تر می‌سازد نقش و نفوذ هر یک از این بازیگران در حوزه فعالیت‌های بین‌المللی و جهانی است.
بی‌شک نهادهای تخصصی بین‌المللی در حوزه مدیریت شهری، یکی از ارکان‌های مهم در عرصه حکمروایی خوب شهری محسوب می‌شوند و شهرها با عضویت و مشارکت در این سازمان‌ها می‌توانند در فرایند تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری جهانی، سهمی به خود اختصاص داده و جایگاهی برای حکمرانی جهانی خویش دست‌وپا کرد. ازاین‌رو، اساس فعالیت در چنین نهادهایی تضمین بخش منافع متعددی برای مدیریت شهری کلان‌شهرها است، زیرا شهرها خواسته یا ناخواسته در جریان رقابت تأثیر می‌پذیرند و ضروری است تا توان جذب سرمایه‌های بین‌المللی را در خود ایجاد کنند و همچنین بستر انتقال تجارب موفق از سایر شهرها را آماده سازند.
اگرچه کلان‌شهرهای پیشرو در اقتصاد جهانی یا شبکه جهانی از توانمندی‌های فراوانی در این عرصه برخوردارند، اما نهادها و سازمان‌های بین‌المللی چندجانبه این فرصت را برای شهرهای کوچک نیز فراهم می‌کنند تا بتوانند با دیپلماسی قوی و فعال، آن‌ها نیز از فرصت‌های موجود بهره ببرند.کلان‌شهر اراک نیز به‌عنوان یکی از کلان‌شهر بزرگ و مهم کشور که تمامی مراکز مهم صنعتی را در خود جای‌داده است، دارای موقعیتی منحصربه‌فرد است. ازاین‌رو وقایع استان در مصاحبه با وهاب حمزه لو، مدیر اداره ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اراک به بررسی جایگاه و موقعیت دیپلماسی شهری در این کلان‌شهر پرداخته است.

یکی از راهبردهای کلان‌شهرهای جهان بالأخص کشور ما در سال‌های اخیر بحث دیپلماسی شهری بوده است، خیلی از صاحب‌نظران این حوزه معتقد هستند، این امر در کلان‌شهرهای کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای جهان به‌درستی اتفاق نیفتاده است و بیشتر در کشور ما کارکردی شبیه واژه لوکس داشته است، با توجه به اینکه شهر اراک یکی از شهرهایی است که به‌تازگی به جمع کلان‌شهرها پیوسته است، آیا دیپلماسی شهری در این شهر تاکنون به‌درستی محقق شده است، یا خیر؟
دیپلماسی روندی برای استفاده از ظرفیت‌های مختلف برای اداره امور کشوری و شهری است خوشبختانه در شهرداری اراک بالأخص از زمان حضور مهندس شفیعی، شهرداری اراک توانسته در سه حوزه دیپلماسی شهری را به‌درستی اجرا کند، حوزه مسائل بین‌المللی اولین حوزه‌ای است که شهرداری اراک برای محقق شدن دیپلماسی شهری در سال‌های اخیر به آن ورود جدی داشته است. در سال گذشته شهرداری توانست اتفاقات و اقدامات مناسبی در حوزه بین‌الملل دیپلماسی شهری رقم بزند که این اقدامات شامل انجام مراحل برای پیوستن شهر اراک به شهرهای تالابی جهان، عضویت شهرداری اراک در مجمع شهرهای آسیایی، مجمع شهرهای صلح ،مجمع شهرهای جهان اسلام و…بوده است.
دلیل اینکه سال گذشته در حوزه روابط بین‌الملل دیپلماسی شهری به این موضوعات پرداخته‌شده است، بدین خاطر است که یکی از روش‌های توسعه اقتصاد شهری و روش‌های ایجاد تعلق شهری بحث «برندینگ شهری» است که از طریق دیپلماسی شهری، شهرداری توانسته اقدامات اولیه را برای ایجاد یک برند جهانی برای اراک رقم بزند.
یکی از اقدامات دیگری که در بحث دیپلماسی شهری توسط شهرداری اراک انجام‌شده است، هم‌افزایی مدیریت شهری است. درواقع با این اقدام به دنبال این هستیم که با استفاده از ظرفیت‌های مختلف، رایزنی، برگزاری جلسات متعدد و… بتوانیم حوزه مدیریت شهری را برای اقدامات جدی و صحیح هماهنگ کنیم. شاید در طول سال‌های اخیر در شهر اراک این هم‌افزایی جز حلقه‌های مفقوده مدیریت شهری بوده است.
همکاری و هم‌افزایی مدیریت شهری شهر اراک باعث شد سال گذشته ۴۰ پروژه نیمه‌تمام این شهر که همزمان با صدسالگی شهرداری اراک جز مطالبات شهروندان بوده است همچون بحث شفاف‌سازی و پروژه‌هایی که بیش از یک دهه از عمر آن در بحث اجرا می‌گذشت، به اتمام برسد.
یکی دیگر از اقدامات شهرداری در حوزه دیپلماسی شهری بحث استفاده از ظرفیت‌های شهروندی در مدیریت شهری شهر اراک بوده است به‌عنوان‌مثال در بحث پیشگیری و مقابله با کرونا شهرداری اراک توانست از ظرفیت هیات اتومبیل‌رانی استفاده کند و یا احصای دقیق و کامل نظرات شهروندان اراک و…. از دیگر اقدامات شهرداری اراک در حوزه دیپلماسی شهری و شهروندی بوده است.

همان‌طور که اطلاع دارید رویکرد اصلی دیپلماسی شهری ارتباط دو کلان‌شهر از کشورهای مختلف است، قالب مواردی که مطرح کردید جز وظایف شهرداری و مدیریت شهری است، سؤال بنده این است شهر اراک در حوزه دیپلماسی شهری با چه شهرهای کشور جهان توانسته ارتباط برقرار کند؟
دیپلماسی بحثی نیست که صرفاً بین شهر اراک و خارج از این شهر اتفاق بیافتد، بلکه بخشی از بحث دیپلماسی در داخل شهر اراک است یعنی دیپلماسی در دو حوزه داخلی و خارجی تقسیم می‌شود که خوشبختانه شهرداری اراک توانسته در این دو حوزه اقدامات و عملکرد خوبی داشته باشد. یکی از سیاست‌ها و اهدافی که شهردار اراک بر روی آن تأکید دارد، استفاده از تجربیات شهری داخل کشور به‌جای سفر به خارج از کشور برای کسب تجربه‌های جدید در حوزه مدیریت شهری است به‌عنوان‌مثال در سال گذشته شهرداری اراک در بحث پیاده راهِ به‌جای اینکه هزینه زیادی را متقبل شود تا به خارج از کشور سفرکرده و از تجربیات شهرهای خارج از کشور در این موضوع استفاده کند از تجربه‌های موفق شهرهای داخل کشور همچون همدان، تبریز، زنجان و تهران استفاده کرد و هم‌اکنون بر اساس این تجربه‌ها در حال اجرای پیاده راه در شهر اراک هستیم.

هر کلان‌شهری از شهرهای جهان دریکی از محورهای حوزه دیپلماسی شهری بیشتر از سایر محورها توجه و تمرکز دارد، شهر اراک در کدام از محورهای حوزه دیپلماسی شهری نسبت به سایر حوزه‌ها توجه و برنامه‌ریزی کرده است؟
شهر اراک در سه محور شهر دوست دار کودک، شهر خالق و شهر یادگیرنده توجه و برنامه‌ریزی کرده است در بحث شهر دوست دار کودک شهرداری اراک از تجربیات شهرداری اصفهان استفاده کرده و هم‌اکنون این کار با همفکری شهرداری تهران در حال انجام است.
سال گذشته با اقداماتی که شهرداری اراک انجام داد شهر اراک عضو مجمع شهری یادگیرنده شد و در خصوص شهر خلاق هم‌اکنون شهرداری اراک با یونسکو در حال تعامل بوده و یونسکو برای پیوستن شهر اراک به شهر خلاق در حال همکاری‌های لازم است.

بعضی از کلان‌شهرهای کشور گلایه از نبود زیرساخت‌ها و فراهم بودن شرایط برای پرداختن به دیپلماسی شهری دارند، حال این سؤال را از شما دارم که این زیرساخت‌ها و شرایط در شهر اراک برای پرداختن به دیپلماسی شهر محیا است؟ یا خیر؟
زیرساخت صرفاً موضوع سخت‌افزاری نیست بلکه بخش اعظم آن مربوط به بخش نرم‌افزاری می‌شود که این بخش نرم‌افزاری می‌تواند شامل تفکر و دیدگاه شهروندان باشد و از آن به‌عنوان پایه و فونداسیون بخش نرم‌افزاری یاد می‌شود. خوشبختانه در شهرداری و شورای اسلامی شهر اراک این تفکر و زیرساخت نرم‌افزاری آماده است و تأکید فراوانی بر این امر وجود دارد که در کنار استفاده از تجربیات موفق سایر شهرهای کشور از تجربیات سایر کشورهای جهان برای مدیریت شهری که بخشی از این مدیریت بر پایه دیپلماسی شهری است، استفاده شود منتهی اینکه به چه میزان زیرساخت‌های سخت‌افزاری در حوزه دیپلماسی شهری آماده است، باید گفت شهر اراک گام های اولیه را در این حوزه برمی‌دارد.
سال گذشته شهرداری اراک قدم محکمی را در حوزه دیپلماسی شهری برداشته است و قطعاً در سال جاری شهرداری در این حوزه بهتر از سال‌های گذشته برای ایجاد یک استراتژیک در حوزه دیپلماسی شهری گام بر خواهد داشت.

یکی از ظرفیت‌های مهم برای اجرای دیپلماسی شهری، بحث شهرهایی است که به‌عنوان خواهرخوانده شهری انتخاب می‌شوند، هم‌اکنون شهر اراک با چند شهر از کشورهای جهان پیمان خواهرخواندگی دارد؟
شهر اراک با شش شهر از شهرهای جهان همچون «نووی ساد» از کشور صربستان، «قراغندی» از کشور قزاقستان، «باتومی»،«تفلیس» از کشور گرجستان، «براون‌شوآیگ» از کشور آلمان، «پیتشت» از کشور رمانی پیمان خواهرخواندگی ندارد ولی تفاهم نامه خواهرخواندگی دارد، دلیل اینکه شهر اراک با هیچ‌کدام از شهرهای کشورهای جهان پیمان خواهرخواندگی ندارد، به خاطر عدم رعایت پروتکل‌های خواهرخواندگی بوده است به همین دلیل است که در وزارت کشور و در وزارت امور خارجه موردی به‌عنوان خواهرخواندگی برای شهر اراک ثبت‌نشده است.
مراحل پروتکل خواهرخواندگی یکی از شهرهای کشور با سایر کشور جهان شامل پیشنهاد شهرداری به شورای شهر، تصویب در شورای شهر، تائید استانداری، تائید وزارت کشور،تائید وزارت امور خارجه، تائید وزارت اطلاعات و… است که این مراحل تاکنون در شهر اراک رعایت نشده است و همین امر باعث شد که این شهر با هیچ از کدام از شهرهای جهان پیمان خواهرخواندگی نداشته باشد.
با اقداماتی که شهرداری اراک در سال گذشته انجام داده است قرار است به‌زودی پیمان خواهرخواندگی شهرهای نووی ساد، پیتشت و تفلیس با شهر اراک به‌زودی انعقاد خواهد شد که شهر پیتشت در مرحله نهایی عقد پیمان خواهرخواندگی بر اساس پروتکل‌ها با شهر اراک است.

قطعاً نمی‌توان تأثیرات مخرب بحران کرونا در حوزه دیپلماسی شهری را نادیده گرفت، این بحران چه ضربه‌ها و خساراتی را به حوزه دیپلماسی شهری شهر اراک وارد کرد؟
به‌جرات می‌توان ادعا کرد حوزه دیپلماسی شهری شهر اراک در بحث کرونا نه‌تنها متوقف نشد بلکه توانستیم حوزه دیپلماسی شهری را گسترش دهیم به‌عنوان نمونه اقداماتی همچون رایزنی شهردار اراک با شهردار شهر «سوبتیتسا» صربستان در خصوص استفاده تجربیات هر دو شهر برای مقابله با کرونا، پیام شهردار اراک به مردم و شهرداری‌های جهان و…را می‌توان از اقدامات شهرداری اراک در حوزه دیپلماسی شهر اراک زمانی که همه کشورهای جهان درگیر بحران کرونا بودند، نام برد.

در پایان مهم‌ترین اقدامی که شهرداری اراک در حوزه دیپلماسی شهری قرار است برنامه‌ریزی و اقدام کند، چیست؟
مهم‌ترین اقدامات سال گذشته شهرداری اراک در حوزه دیپلماسی شهری شامل عضویت در مجمع شهرهای جهان اسلام، عضویت در شهرداری‌های طرفداران صلح و… بوده است و در ابتدای سال جاری عضویت شهرداری اراک در مجمع شهرهای آسیایی انجام شد که دوم تیرماه شهردار اراک در این مجمع شرکت خواهد کرد و وی به‌عنوان یکی از سخنرانان پنل های اصلی مجمع قرار است در بحث مقابله با کرونا سخنرانی داشته باشد. در کنار این موارد فعالیتی که شهرداری اراک قرار است در حوزه دیپلماسی شهری پیگیری کند بحث پیوستن شهر اراک به شهرهای تالابی جهان است که به‌عنوان یک برند برای شهر اراک با توجه به وجود تالاب میقان در این شهر محسوب خواهد شد.