شنبه ۵ مرداد ۱۳۹۸   شماره ۱۱۲۲

وضعیت نامشخص رسیدگی به آسیب دیدگان سیل امسال در استان مرکزی

چهار ماه آزگار

سهراب جان بزرگی

چهار ماه از بلای طبیعی سیل که به طور وسیعی در آغاز امسال گریبان کشور را گرفت می گذرد. استان های بسیاری درگیر خسارت های ناشی از این اتفاق شدند. بعضی ها بیشتر و برخی کمتر. اما هرچه بود درصد زیادی از مردم استان های درگیر همه زندگی شان را از دست دادند. مردمی که عمدتا در قشر های ضعیف تر جامعه قرار داشتند. خانه های نه چندان مقاوم و زمین های کشاورزی که همه منبع درآمد عده ای در روستاها بود تماما از بین رفت و در ظرف مدت چند روز عده ای از مردم این کشور به معنای واقعی کلمه همه چیزشان را از دست دادند. به خصوص آنها که کمتر داشتند چرا که گویا در ایران اگر بر مدار بدبختی قرار بگیری ناچار تا انتهایش می روی و اگر همای سعادت از جایی بر شانه ات بنشیند دیگر سیل و زلزله و فقر و تحریم و بیکاری هم نمی تواند روند خوشبختی ات را مختل کند. مطابق همیشه و هر اتفاق ناگوار در کشور، مدیران و مسئولان همه بخش ها از سازمانهای دولتی گرفته تا نهادهای نظامی یکی پس از دیگری در صحنه های حادثه حاضر شدند تــا مبادا از عکس های یادگاری با بدبختی مردم جا بمانند. خبرنگاران صدا و سیما نیز که بیشتر برنامه هایشان به طنز شباهت دارد غرق در سیل، شروع به تهیه گزارش از این مناطق کردند. طوفان حمایتی همه جانبه ای برای همبستگی و نجات مردم شریف و عزیز آن مقطع از این بلای طبیعی به راه افتاد. اتفاقی که نه چندان دور برای زلزله کرمانشاه نیز افتاده بود. تنها در این میان کمک های خودجوش و مردمی که از همه نقاط ایران راهی مناطق آسیب دیده می شد جلوه ای از حقیقت داشت.
چهار ماه از این نمایش جذاب آقایان گذشت. عکس هایشان گرفته شد. «حسینی بای» ها پای خودشان را در سازمان هایشان محکم تر کردند. اما وضعیت مردم سیل زده چه شد؟ عقب تر هم می شود رفت و پرسید وضعیت بی خانمان شده های زلزله کرمانشاه چه شد؟

خسارت های سیل در ایران
کارشناسان می‌گویند در یک دهه اخیر نزدیک به دو هزار سیل با حجم تخریب بالا و پایین در ایران روی داده است. این سیلاب‌ها به دلیل عدم رعایت مباحث کارشناسی در ساخت و ساز سدها، تغییر کاربری پایین دست سدها، عدم لایروبی مسیل ها، ساخت و ساز در نزدیکی رودخانه ها و مسیل ها، تلفات جانی و تخریب بیشتری برجای گذاشته است. نمونه آن سیل فروردین ماه سال جاری است که در استانهای فارس، لرستان، خوزستان، مرکزی و گلستان بود که موجب کشته شدن دهها نفر و تخریب بالای منازل، زمین های کشاورزی در استانهای مختلف شده است.
گمانه زنی های بسیاری مبنی بر خسارات وارده ناشی از سیل به کشور مطرح شده است. اگرچه محاسبه دقیق میزان خسارت ها در همه بخش های آسیب دیده کار سختی به نظر می رسد اما برخی بررسی ها نشان می دهد که بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان به کشور خسارت وارد شده است که چیزی در حدود بودجه سلامت کل کشور به حساب می آید.
عبدالمهدی بخشنده،‌ معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی برآورد مجموع خسارت‌های سیل به بخش کشاورزی را در فروردین ماه امسال ۶۷۰۰ میلیارد تومان اعلام کرده که این خسارت‌ها به گفته او مجموعا در ۱۹ استان سیل زده برآورد شده اند اما بیشترین خسارت‌ها به بخش کشاورزی چهار استان خوزستان، گلستان، مازندران و لرستان وارد شده است. علاوه بر زمین‌های کشاورزی،‌ ده‌ها هزار دام و طیور نیز هم از بین رفتند.
از سوی دیگر خسارت زیادیدر بخش مسکن به خصوص مسکن روستاییان وارد شده است. کسانی که کشاورزی شان را بر آب دیده اند و خانه هایشان نیز از دست رفته و دیگر جایی برای زندگی ندارند. به گزارش مرکز پژوهش های مجلس ۵۱ هزار واحد مسکونی نیاز به بازسازی (تعمیری) و ۱۰۰ هزار واحد نیاز به نوسازی مجدد (احداثی) دارند. در حادثه سیلاب امسال، ۲۸ استان از ۳۱ استان، ۲۱۳ شهرستان، ۲۷۳ شهر و ۵ هزار و ۱۸۴ روستا (بر اساس آمار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی) درگیر این حادثه بودند که درنتیجه خسارات فراوانی به بخش بزرگی از مناطق شهری و روستایی وارد شد.
در گزارش سازمان ملل متحد از حادثه سیلاب امسال ایران، ۱۲ میلیون نفر تحت تأثیر بوده اند، ۳ هزار و ۱۹۲ تن کشته و مصدوم شدند، ۳ میلیون نفر نیازمند انواع امدادرسانی بودند، ۳۷۱ هزار نفر مجبور به ترک منزل خود شدند و ۹۴۳ مرکز درمانی آسیب دید. ضمن اینکه بر اساس اعلام وزارت کشور ۵۸ روستا نیازمند جابه جایی از محل سابق خود هستند.
در این میان دستگاههای مختلف نسبت به در نظر گرفتن اعتباراتی برای جبران خسارات سیل زدگان اطلاع رسانی کرده اند. در عین حال جهاد کشاورزی اعلام کرده که بسیاری از سیل زدگان بیمه نیستند که این موضوع باعث نگرانی برخی از سیل زدگان شده است. اما بنیاد مسکن اعلام کرد که تسهیلاتی را برای سیل زدگان در نظر گرفته است. اما همچنان پس از گذشت ماه ها از سیل همچنان بسیاری از مردم سیل زده در وضعیت نا بسامانی به سر می برند و از کمک های چندانی برای بازگشت به زندگی عادی خود نیز برخوردار نشده اند.

استان مرکزی در بین ۱۸ استان سیل زده کشور قرار ندارد
استان مرکزی به عنوان یکی از استان هایی که خود درگیر سیل امسال بوده است و همچنین به عنوان استان همجوار لرستان روزهای سختی را پشت سر گذاشته، به نظر می رسد که هنوز به عنوان یک استان سیل زده شناخته نمی شود.
معاون عمرانی استاندار مرکزی عمده خسارت های ناشی از سیلاب فروردین ماه در استان را مربوط به روستاها دانسته و می گوید: در ابتدای امر به دلیل پراکندگی خسارات تصور نمی‌شد که چنین خسارتی به استان وارد شده است، اما بالافاصله میزان خسارت ارزیابی و آمار به‌موقع به وزارت کشور و دستگاه‌های امر ارائه شد، اما متاسفانه نام استان مرکزی در بین ۱۸ استان سیل زده قرار نگرفت و در زمره سایر استان‌ها جای گرفت که به سرعت این روند پیگیری شد تا از تسهیلات جبران خسارات سیل استان منتفع شود.
وضعیت نابسامان برخی روستاهای استان از تصاویر دریافتی روزنامه وقایع استان از اهالی برخی روستاها مشخص است. روستاییان به شدت نسبت به نحوه عملکرد ستادهای بازسازی معترض هستند چرا که پس از گذشت چندین ماه همچنان در ویرانه هایی بــــه نام خانه زندگی می کنند.

به مسئولان بگویید به داد ما مردم محروم برسند
عمده خسارات سیل امسال به خصوص در استان مرکزی همانطور که معاون استاندار نیز اشاره کرده است مربوط به روستاییان و مناطق محروم است. کسانی که در وضعیت عادی برای امرار معاش از شرایط سختی برخوردار بودند و حالا با اتفاقات رخ داده دارایی های اندک شان را نیز از دست داده اند و به نظر می رسد صدای اعتراض شان هم به جایی نمی رسد. بر خلاف شعارهای همیشگی شنیده شده از مسئولان کشور که هدف شان بر محرومیت زدایی و رفع شکاف های طبقاتی در جامعه است، سالهاست که شاهد بدتر شدن وضعیت محرومین و افزایش دارایی های عجیب و غریب عده ای در کشور هستیم. طبقه متوسط نیز به طور مداوم در حال ریزش به طبقات پایین تر اجتماعی است. پیام های دریافتی روزنامه وقایع نشان از وضعیت بد برخی روستاهای خسارت دیده از سیل در منطقه زرندیه دارد. بخشی از این پیام ها در زیر آمده است.
«براثر باران و سیل درعید نوروز ۹۸ منازل مردم در روستای چلسبان تخریب شد و فردای آن روز بخشدار و رییس کمیته امداد، رییس بنیاد مسکن آمدند و نظارت کردند. الان چهارماه است که نه شورا و نه دهیار و نه سایر ارگانها، هیچ قدمی برای مردم برنداشته اند. تا اینکه چهار روز پیش امدند تا مثلا خاک برداری کنند که بازهم نصفه کاره مانده است. به داد ما مددجویان رسیدگی شود.»
«الان به خاطررضایت شخصی که دبوارخانه اش مزاحم آمدن وسیله نقلیه برای خاکبرداری شده و تحت پوشش هم نیست، ما در عذابیم. او میگوید به من وام بدهند تا عقب نشینی کنم و هیچ ارگانی قبول نمیکند، نه بنیاد مسکن و نه کمیته امداد و شرایط دوباره به حالت قبل برگشته است و معلوم نیست چند ماه دیگر مردم محروم این منطقه باید منتظر بمانند تا اتفاقی مثبتی برایشان بیفتد.»

حضور معاون بنیاد مسکن در استان مرکزی
معاون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در جلسه ای با مسئولان استانی در اراک گفته است مرحله دوم تسهیلات احداث و تعمیر واحدهای آسیب دیده در سیل اخیر هفته آینده به استان مرکزی می‌رسد. عزیزالله مهدیان در جلسه کارگروه بازسازی و نوسازی مناطق سیل زده با اشاره به اینکه ۲۱ استان کشور در فروردین ماه ۹۸ درگیر سیل شدند و بیش از ۱۶۷ هزار واحد دچار خسارت شد، بیان کرد: بیشترین خسارت در استان‌های لرستان، خوزستان، گلستان، مازندران، خراسان شمالی، همدان و استان مرکزی برآورد شده است.
وی با اشاره به اینکه از ۱۶۷ هزار واحد آسیب دیده، حدود ۷۵ هزار واحد احداثی و مابقی تعمیری است، افزود: خوشبختانه با مصوبات دولت تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز جهت بازسازی مسکن که بنیاد مسکن متولی آن است به صورت کامل تامین و بین استان‌ها توزیع شده است و کار با بسیج امکانات بنیاد مسکن و سایر دستگاه‌های اجرایی و بانک‌ها در حال انجام است، وی تسهیلات در نظر گرفته شده در حوزه مسکن توسط بنیاد مسکن را حدود ۶ هزار میلیارد تومان و ۲۹۰۰ میلیارد تومان کمک بلاعوض دانست که منابع آن کاملا تامین شده است.
مهدیان با بیان اینکه بناست تا پایان مردادماه کار واحدهای تعمیری به پایان برسد و واحدهای احداثی تا پایان سال بازسازی خواهند شد، گفت: استان مرکزی متاسفانه در روستاها با واحدهای بسیار فرسوده مواجه است که در بارندگی‌های فروردین ماه عموما خسارت دیده‌اند و پیش‌بینی شده است ۵۲۰۰ واحد روستایی و شهری نیاز به احداث دارند که منابع مورد نیاز تامین و کار نوسازی آغاز شده است.
وی با اشاره به اینکه با بررسی انجام شده در استان مرکزی در مقایسه با دیگر استان‌ها، تخصیص‌های منابع و تسهیلات در مرحله اول به خوبی هزینه شده و کار به خوبی پیش رفته است، گفت: تسهیلات بخش دوم مصوب شده در هفته آینده به استان می‌رسد واستان مرکزی می‌تواند زودتر از برنامه پیش‌بینی شده کار تعمیر و احداث واحدهای آسیب‌دیده را به پایان برساند. معاون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تصریح کرد: برای هر واحد احداثی روستایی ۴۰ میلیون تومان تسهیلات و ۱۰ میلیون تومان وام بلاعوض به همراه ۲۰ میلیون تسهیلات معیشتی متشکل از ۱۵ میلیون تومان وام و ۵ میلیون تومان بلاعوض پیش‌بینی شده و در واقع برای هر خانواده روستایی حدود ۷۰ میلیون تومان تسهیلات در نظر گرفته شده است.
وی اضافه کرد: ۱۷۷ میلیارد تومان تسهیلات در نظر گرفته شده است که وام بلاعوض نیز به این رقم افزوده می‌شود، برای واحدهای تعمیری نیز ۱۵ میلیون تومان تسهیلات به هرماه ۵ میلیون تومان وام بلاعوض در نظر گرفته شده است که تعداد کمی را در استان مرکزی به خود اختصاص می‌دهد. مهدیان با تاکید براینکه در مناطق سیل زده حتی یک خانواده چادرنشین نداریم و همه خانواده‌ها در منزل اسکان دارند، بیان کرد: سیل اخیر به مانند زلزله نبود که تمام خانه تخریب شود، بخشی از منازل سالم بود که خانواده در خانه‌ها مستقر شدند و عموما مشکلی در حوزه مسکن نداریم.
به نظر می رسد بر خلاف نظر معاون بنیاد مسکن وضعیت رسیدگی به روستاییان آسیب دیده در سیل استان مرکزی آنقدرها هم خوب نبوده است و مردم همچنان در انتظار اقدامی محسوس در خصوص خانه های ویران شده شان هستند تا شاید بتوانند بعد از ساکن شدن در این خانه به فکر بازسازی زمین های کشاورزی از دست رفته شان داشته باشند تا بتوانند قسط وام هایی که این سازمان ها به عنوان کمک برای آنها در نظر گرفته است را بپردازند.