روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۹ شماره ۱۳۰۸
اهمیت سیستم رصد اعتیاد و جای خالی آن در کشور
چشم سوم
علی امیدی
سال‌هاست که مواد مخدر چه سنتی و چه صنعتی در دنیا با نام‌های جالب و دلفریب مانند گل، بال فرشته، شیشه، کراک و… جان افراد را می‌گیرند. ۸۰۳ نوع مواد مخدر در دنیا شناسایی شده است که از این تعداد نزدیک به ۴ نوع آن به صورت عمده در تهران توزیع و مصرف می‌شود. امروزه تنوع انواع مواد مخدر و آمفتامین ها با اشکال مختلف و رنگی به فراوانی در سراسر کشور یافت می‌شود که متاسفانه امروزه شاهد افزایش آمار تولید و مصرف مواد مخدر و همینطور تنوع آنها هستیم. موادی در بازار وجود دارد که حتی یک بار مصرف آنها باعث اعتیاد دائمی و حتی جنون می‌شود علاوه بر آن امروزه بسیاری از معاملات خرد مواد مخدر در فضای مجازی انجام می‌شود، در حالی که اطلاع رسانی درباره این مواد در فضای مجازی بسیار اندک است. اهمیت این موضوع به قدری مهم است که علی هاشمی، رییس وقت کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در مصاحبه با روزنامه همشهری اعلام می کند در سال ۱۳۲۰، یک و نیم میلیون نفر، در سال ۱۳۴۹ دو میلیون نفر، در سال ۱۳۵۶ ، سه میلیون نفر، در سال ۱۳۶۶ ، دو میلیون نفر مصرف کننده، در سال ۱۳۸۳ سه میلیون و ۷۶۰ هزار نفر مصرف کننده، در سال ۱۳۸۵ نیز ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار مصرف کننده، در سال ۸۶ (آمار رسمی ستاد) یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مصرف کننده مواد مخدر بوده‌اند، می گوید: در سال ۹۰، یک شیوع شناسی اعتیاد انجام شد ولی رییس جمهور وقت اجازه اعلام نتایج آن را نداد. این شیوع شناسی حکایت از وجود چهارمیلیون مصرف کننده با احتساب تفننی ها در کشور است. طبق برآورد اجمالی در یک دهه اخیر روزانه هشت نفر بر اثر موادمخدر جان خود را از دست می‌دهند و از سوی دیگر حداقل روزانه ۱۰۰ نفر جدید آلوده موادمخدر می‌شوند. رییس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه در اواسط سال ۱۳۸۴ یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ما مواد مخدر صنعتی بود، می‌گوید: در آن مقطع آمار مصرف کنندگان قرص‌های صنعتی زیر ۱۰ هزار نفر بود و به نیم درصد هم نمی‌رسید. این در حالی است که اواخر دولت دهم شمار مصرف کنندگان موادمخدر صنعتی طبق آمار رسمی خودشان به ۳۳۰ هزار نفر رسید و بر اساس آن ۲۶ درصد مصرف‌کنندگان موادمخدر، گرایش به موادمخدر صنعتی داشتند که البته متاسفانه آمارهای غیررسمی بالاتر از آن است. به گزارش وقایع استان رامین رادفر پژوهشگر حوزه مواد مخدر درباره اهمیت سیستم رصد اعتیاد در کشور اظهار کرد: در حال حاضر زمانی که ماده جدیدی توسط سیستم مواد و قاچاق وارد بازار می‌شود، بلافاصله مشتریان خود را پیدا کرده و به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد، اما سیستم درمانی و مقابله‌ای زمانی متوجه وجود ماده جدید در کشور می‌شود که مصرف‌کنندگان این ماده متقاضی درمان شوند؛ البته فاصله میان ورود ماده جدید به یک کشور تا زمان آگاهی سیستم مقابله‌ای و درمانی براساس نوع ماده متفاوت است. وی درباره نحوه آگاهی سیستم مقابله با عرضه نسبت به ورود ماده جدید به کشور این‌طور توضیح داد: سیستم مقابله با عرضه نیز هنگام کشف موادی از قاچاقاچیان، ممکن است با ماده جدیدی در کنار مواد دیگر مواجه شود چشم سوم
اما در این میان در سطح کلان کشور نه اطلاع‌رسانی دقیق و نه آزمایشگاهی به آن معنا وجود دارد؛ در واقع ماده جدیدی که وارد کشور شده بعد از طی کردن پیچ و خم فرآیند اداری وارد آزمایشگاه مرکزی مواد مخدر شده و در آنجا آنالیز می‌شود و پس از آن وجود چنین موادی اعلام می شود؛ اما مشکل اصلی اینجاست که فاصله بین زمانی که فرد مصرف‌کننده شروع به مصرف آن مواد کرده تا زمانی که سیستم درمانی آمادگی درمان مصرف‌کنندگان ماده جدید را بیابد زمان بر است و گاها سال‌ها طول می‌کشد.
این پژوهشگر حوزه مواد مخدر معتقد است که برای کاهش این فاصله زمانی باید بدانیم که اصطلاحا «در کف بازار چه موادی وجود دارد» اگر سیستمی وجود داشته باشد که براساس آن در صورت وجود ماده جدید سیستم مقابله با عرضه گزارش آن را فورا در خصوص ماده ارائه دهد و تغییرات را اعلام کند و سیستم مقابله با عرضه نیز با سیستم‌های درمانی لینک باشد در آن زمان می‌توان بهتر عمل کرد. البته اگر در این زمینه با مسئولان صحبت شود ممکن است آنها بر این باور باشند که در حال حاضر چنین سیستمی موجود است و شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر وظیفه این کار را بر عهده دارد این درحالیست که سیستم موجود زمان‌بر است.
رادفر پیشنهاد کرد که سیستمی برای رصد اعتیاد راه‌اندازی شود تا از سطح مراکز گذری (تنها مراکز بهداشتی که با مصرف‌کننده در حال مصرف سر و کار دارند) و تیم‌های امدادرسانی سیار گزارشات مواد جدید را جمع‌آوری و مراکز درمانی نیز بتوانند گزارشات مواد جدید را ارسال کنند. همچنین پلیس هر زمانی که ماده جدیدی کشف کرد مشخصات آن را ارسال و پس از انجام آزمایشات، درباره نوع ماده نتیجه‌گیری کند و در اسرع وقت سیستم‌های درمانی نیز به روزرسانی شوند. این درمانگر اعتیاد با بیان اینکه در حال حاضر چنین سیستمی در کشور وجود ندارد، گفت: اکنون زمانی که ماده جدیدی وارد بازار می‌شود، درمانگران از طریق مصاحبه‌ها و سایت‌ها متوجه وجود ماده جدیدی در کشور می‌شوند و و هیچ کدام شواهد علمی برای آنها ندارد و هنگامی که مصرف‌کننده ماده جدید، به درمانگر مراجعه می‌کند او نمی‌داند که محتوای ماده جدید و عوارض جانبی آن چیست و سال‌ها طول می‌کشد تا درباره آن اطلاعات علمی کسب کند که در آن زمان دیگر آن ماده از بازار خارج شده و ماده جدید دیگری وارد بازار شده است.
این پژوهشگر در پایان بیان کرد: به طور مثال در زمانی که شیشه وارد بازار شد، چند سالی از وجود این ماده اطلاع داشتیم اما واقعیت این بود که درمانگر در این زمینه آموزشی ندیده بود و آمادگی نداشت.
