شنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۹   شماره ۱۳۲۹

چت بیکر، ترومپت سفید

رضا باجلان

آهنگساز و مدرس موسیقی

(توضیح نده dont explain) انجماد روح مردی که چشمان او دنیا را نظاره می کند. بیکر شیوه مایلز دیویس را که سادگی پر شور نت هایش، با زبردستی تمام در دنیای jazz شنیده می شد را در دهه ۵۰ میلادی با ترومپت نوازی خود به اوج رساند. بیکر بر خلاف آرمسترانگ که او را خـداوندگاری بی مانند در ترومپت می دانستند، تاویل های رمانتیک خود را در موسیقی jazz به وجود آورد. ترانه (ولنتاین مسخره من my funny valentine) صفحه ای که در ۱۹۵۲ منتشر شد از ماندگارترین آثار بیکر است. ترانه ای که بارها بازنوازی و بازخوانی شد که شاخص ترین اجرای این ترانه با صدای فرانک سیناترا می باشد. بیکر گاه کودکی آرام و گاه یک گربه وحشی بود که میان احساسات خود در قبول و رد حالات رمانتیک نشانه هایی از تناقضات عاطفی در او حس می شد. اوج کار شاهزاده cool jazz که در دهه ۵۰ میلادی درخشان ترین دوره خود را طی می کرد سبب این موضوع شد که در مجله jazz به عنوان بهترین خواننده معرفی شود.از بهترین همکاری هـای او می توان به همراهی چارلی پارکر در ۱۹۵۲ اشاره کرد. آثار بیکر و شخصیت او خلق ناگفته هایی را در خود دارد که فارغ از تعریفی روانشناختی و شکلی از تبار هنرمند که به تولید می انجامد فراتر می رود. رفته رفته دنیای jazz بیکر را در اواخر عمرش دیگر آن کودک آرام که شکوه ترومپت را به رخ می کشید را مشاهده نمی کند. اعتیاد پای خود را در ۱۹۵۷ بر زندگی بیکر می گذارد تا او مجبور باشد که سازهای خود را اجاره دهد و مدتی را در زندان سر کند.اما بیکر همچنان در این میان و در زمان اعتیاد خود موسیقی های بی نظیــری به وجود آورد، از جمله chet is back که بعد از سپری شدن دوره زندان او منتشر شد. در ۱۹۱۰ دیکسی لند آغاز شده بود ،و به تمسخر گرفتن موسیقی jazz سفید پوستان توسط سیاه پوستان که آن را فاقد حزن و انـــدوه می دانستند ادامه می داد. این طعنه سال ها حضور داشت تا اینکه بعدها یک سفید پوست خط قرمزی بر روی این تفاوت کشید و آن بیکر بود که حزن خود را با تاخت و تازی عجیب در موسیقی jazz نشان داد.
ملودی های راز آمیز dont explain یک زایش از ذهن بیکر بود که در تمامی دوران هنری او حس حزن و اندوه را اعلام می کند: توضیح نده. بیکر در ۱۳ می ۱۹۸۸ در ۵۹ سالگی از پنجره اتاق خود در هتل به پایین سقوط می کند و چراغی از موسیقی jazz در دنیا خاموش می شود.