شنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۹   شماره ۱۳۲۹

وقایع استان در گفتگو با رییس شورای کلانشهر اراک «سند راهبردی چشم انداز ۲۰ ساله شهر اراک» را بررسی می کند

اراک۱۴۲۰ به روایت تهران

مرتضی سورانه:

تا جایی که بنده اطلاع دارم در اراک سند موثق و مطمئنی برای توسعه شهری در تمامی ابعاد شهر وجود نداشته است به همین جهت در شورای پنجم شهرداری را ملزم کردیم که نسبت به تهیه «سند چشم‌انداز ۱۴۲۰ برای اراک» اقدام کند و در نهایت برای محقق شدن این امر با یک شرکت متخصص تهرانی در این امر رایزنی و۵۰۰ میلیون تومان برای تدوین سند پرداخت شد

یکی از نگرانی که در شورا بارها مطرح‌شده و خود بنده هم جز افراد متذکر برای تصویب این سند بودم این است که چه تضمینی وجود دارد تیم بعدی که به شورای شهر راه پیدا می‌کند با شورای پنجم همفکر و هم سلیقه باشند و این سند را بپذیرند و پایبند به اجرای این سند باشند.ولی متأسفانه این موضوع را برخی از اعضای شورای شهر با اغماض و تسامح از کنار آن گذشتند درواقع اکثریتی در شورای شهر با یک نوع نگاهی خوش‌بینانه با تسامح از کنار آن گذشتند و فرض را بر این گرفتند تیم بعدی شورای شهر قطعاً پایبند به این برنامه هستند و نیاز به تکرار تجربه نیستند

بنده به‌هیچ‌وجه منکر و مخالف تدوین سند چشم انذار برای شهر اراک نیستم و حمایت می‌کنم ولی بر روی ضمانت اجرایی و میزان عقلانیت در آیندگان بایستی بر روی اجرای این سند وجود داشته باشد حرف دارم

به‌عنوان مسئولان و مدیران شهری که مسئولیت شهر و رفاه شهروندان به ما محول شده است به این نتیجه دست‌یافتیم که توسعه شهر اراک نیاز به برنامه و چشم‌انداز دارد و اجرای تدوین سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک ترویج سکولاریسم نیست

کورش دیباج

مدیریــت امــور شــهری، آن‌هم در شــرایط کنونــی کــه شــهرها با رشد شــتابان و خلـق مسـتمر مسـائل و موضوعـات جدیـد مواجـه است ، وظیفه‌ای بسـیار دشـوار اسـت کـه پایانـی بـر آن متصـور نمی‌توان شـد. در دنیـای کنونـی ماننـد سـابق مدیریـت شـهری فقـط بـر امـور فیزیکـی و کالبـدی ماننــد انــواع کاربــری ساختمان‌ها ارتفــاع و بــرو پهنه‌ها (پیشــرفت افقــی و عمــودی شـهر) اتـکا نـدارد و تعبیـری کـه از شـهر وجـود دارد یـک موجـود جامـد نیسـت بلکـه شـهر از دیـدگاه مدیـران شـهری موجـودی زنـده اسـت کـه عامه بـر وجـوه فیزیکـی، وجـوه اجتماعـی اقتصـادی و فرهنگیان نیـز حائـز اهمیـت است. در مدیریـت شـهری سـنتی و فرسـوده کـه هم‌اکنون در کشـورهای غیـر پیشـرفته دیـده می‌شود،اداره‌کنندگان شـهر آن‌چنان دست‌به‌گریبان مشکلات جـاری همچـون آلودگـی زیست‌محیطی، بـدمسـکنی، ترافیـک شـهری، امنیـت شـهری، اشــباع زیرساخت‌ها، کمبــود سرانه‌های خدماتــی، ســیل عظیــم جمعیــت و… است کــه موضوعــات مهم‌تری چــون فقــر ،کمبــود سرانه‌های اقتصــادی و فرهنگی،اقشــار بحران‌زا چــون گرسنه‌ها، معتــادان، کــودکان کار، بی‌خانمان‌ها، بیـکاران، زنـان سرپرسـت خانـوار، ضعـف فرهنـگ زندگـی شـهری، ضعـف روحیه‌ی مشارکت‌پذیری در امــور شــهری، ضعــف مطالبه گری شــهری، فقــدان فرهنــگ رانندگـی و… مـورد غفلـت قرارگرفته اسـت. امـروزه شهرداری‌ها دیگـر مراکـز خدمات‌رسانی و مسئول آن شــهرها نیســتند بلکــه موضوعــات مبتلابه مردمــان شــهر ایجــاب می‌نماید کــه به نهـاد خدماتـی اجتماعـی و فرهنگـی مبـدل گردنـد ایـن در حالی است کـه به‌طور وضــوح توسعه‌ی هــر کشــوری در تمامــی ابعــاد بــا نحــوه اداره شــهرهای آن‌هم بسـتگی عمیقـی دارد و تحقـق چشم‌انداز کشـوری درگرو تحقـق چشم‌انداز همه‌ی شـهرهای آن نهفتـه اسـت، کشـور پیشـرفته بـا شـهرهای عقب‌افتاده وجـود خارجـی نـدارد. به همین دلیـل شیوه‌ی جدیـدی در نحوه‌ی اداره شـهرهـا الزام اسـت کـه مبتنـی بــر نگــرش نویــن از حاکمیــت و حکمرانــی شــهری باشــد تــا در اداره‌ی شــهر به‌گونه‌ای عمـل نمایـد کـه نه‌تنها دولـت بلکـه مشـارکت مردمـی را نیـز بـه یـاری طلبیـده و زمینـه و تـوان جـذب همـکاری آنـان را داشـته باشـد. نبایـد ایـن موضـوع فرامــوش گــردد کــه هرگونه تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در اداره‌ی شـهر و نحوه‌ی مدیریــت و راهبـرد توسعه‌ی آن کامل تحــت تأثیر نظــام و سیســتم حکومتــی حاکــم بــر کشــور و بالطبــع ایدئولــوژی و تفکــرات و نگــرش حاکمــان آن است در تب‌وتاب جهانی‌شدن و رقابــت شــدید شــهرها در جـذب سرمایه‌ها و ارتقـاء رفـاه شـهروندان در ابعـاد مختلـف اجتماعـی– اقتصـادی و پیامدهـای زیـان بـاری همچـون کاهـش حـس تعلق‌خاطر، از دسـت رفتـن هویـت محلــی، دوقطبی‌شان جامعــه، نــزول زیست‌محیطی و…. نیــز بــروز می‌نماید، لاجرم بـرای مواجه‌شدن بـا ایـن تبعـات چاره‌ای نیسـت جـز این‌که هدایـت و رهبــری خردمندانه و اصولــی توســعه شــهرها را بجــای خوش‌باوری و رهاســازی رشـد شـهرها جایگزیـن نمـود.
در چنیــن حالتــی مدیریــت شــهری، دیگــر صرفاً مدیریــت مشکلات شــهر را بــر عهــده نــدارد بلکــه فراتــر از ایــن موضــوع، راهبــری شــهر به‌سوی توســعه همه‌جانبه و پایــدار را بــر عهــده دارد و نکتـه مهـم اینکـه بـا ابلاغ چشم‌انداز ۱۴۰۴ و سیاست‌های اقتصـاد مقاومتـی، ضـرورت دارد کـه چشم‌انداز و برنامـه راهبـردی شـهرها (CDS) بـر ایـن مبنـا تهیـه و تدویــن و بــه اجرا درآید زیــرا ایــران اســامی زمانــی بــه اهــداف چشم‌انداز ۱۴۰۴ خواهـد رسـید کـه شـهرهای آن بـه قابلیـت الزام رسـیده باشـد. کلانشهر اراک از این قاعده مستثنی نبوده و توسط شورای پنجم سندی با عنوان « سند راهبردی چشم انداز ۲۰ ساله شهر اراک» برای توسعه شهری اراک مطرح و به تازگی تصویب شده است از این رو وقایع استان در گفتگو با مرتضی سورانه به ابعاد و زوایایی پنهان این سند پرداخته و این پرسش کلیدی را از وی مطرح کرده که این سند بر چه اساس کار مطالعاتی و پژوهشی تدوین شده است؟

در سال‌های اخیر توسعه شهر اراک بر اساس چه برنامه و چشم‌اندازی صورت گرفته است؟
طبیعتاً توسعه مفهوم گسترده‌ای دارد که در برخی موارد با بعضی ازنقطه‌نظرها و سلیقه‌ها مواجه می‌شود به‌عنوان‌مثال در کشور ما در مقابل واژه توسعه بعضی مقاومت‌ها وجود دارد، یعنی برخی افراد هستند با لفظ توسعه گویی مخالف هستند و عنوان می‌کنند توسعه به معنای « Development» نسخه غرب است و برگرفته از اندیشه‌های مدیریتی غرب بوده و مغایر با اندیشه بومی ما است. بنده قصد ندارم روی معنی توسعه مانور دهم ولی به‌هرحال برنامه‌ریزی برای پیشرفت و رشد شهر نیاز به یک رفتار عقلانی دارد و در مدیریت اصل مهم برای رشد، پیشرفت که همان توسعه است یک فاکتور بسیار مهمی است که باید بر پایه برنامه باشد.
تدوین هر برنامه‌ای باید مبتنی بر اسناد بالادستی باشد، اسنادی که کارشناسی و بر مبنای کار مطالعاتی صورت گرفته علاوه بر آن وضعیت موجود مشخص‌شده و شاخص‌های آن تعیین‌شده باشد تا بتوان بر اساس مبنای موجود به ترسیم آینده پرداخت. اینکه شاخص‌ها را چگونه ارتقا دهیم تا به هدف و چشم‌انداز موردنظر دست پیدا کنیم در برنامه‌ریزی بسیار مهم است.
همه این موارد ادبیات مسئله است، اما اینکه این مسئله را حل و اجرایی کنیم نیازمند به دسترسی به یک سری منابع و دستمایه‌هایی است که یکی از آن‌ها تحقیق، پژوهش و یافتن دیتاهای اصلی از مسئله است. تا جایی که بنده اطلاع دارم در اراک سند موثق و مطمئنی برای توسعه شهری در تمامی ابعاد شهر وجود نداشته است به همین جهت در شورای پنجم یکی از کارهای ما این بود که بایستی توسعه شهر اراک بر اساس چشم‌اندازی تعریف شود به همین دلیل شورا، شهرداری را ملزم کرده که نسبت به این مسئله اقدام کند و «سند چشم‌انداز ۱۴۲۰ برای اراک» تهیه بشود. برای محقق شدن این امر با یک شرکت متخصص در این امر رایزنی شد و نهایتاً شورای شهر معیارهای خودش را گفت و شرکت مطالعاتش را شروع کرد و تقریباً دو الی سه سال و نیم زمان برد تا این سند چشم‌انداز تهیه شود.

این شرکت در استان مرکزی مستقر است؟ نام شرکت چیست؟
خیر، این شرکت در تهران با عنوان سبز اندیش پایش (ساپ) در حال فعالیت است که سند چشم‌انداز ۱۴۲۰ برای اراک در خرداد سال جاری در شورای شهر اراک ارائه شد که در صحن رسمی شورای شهر به تصویب رسید و با عنوان برنامه اراک ۱۴۲۰ به شهرداری ابلاغ شد .در این سند که در چهار برش مقطع پنج‌ساله و یا بر مبنای مدت‌زمان هر دوره از شورای شهر به پنج برش چهارساله تدوین‌شده است که شوراها می‌توانند بر مبنای این سند چشم‌انداز برنامه‌ریزی و اعتبار تخصیص دهند تا بتوانند به اهداف سند در افق ۱۴۲۰ به‌طور کامل دست پیدا کنند.

با توجه به اینکه در شورای پنجم در آخرین سال فعالیت خود را سپری می‌کند، این سند چقدر ضمانت اجرایی در دوره‌های بعدی شورای شهر را دارد؟
یکی از نگرانی که در شورا بارها مطرح‌شده و خود بنده هم جز افراد متذکر برای تصویب این سند بودم این است که چه تضمینی وجود دارد تیم بعدی که به شورای شهر راه پیدا می‌کند با شورای پنجم همفکر و هم سلیقه باشند و این سند را بپذیرند و پایبند به اجرای این سند باشند.ولی متأسفانه این موضوع را برخی از اعضای شورای شهر با اغماض و تسامح از کنار آن گذشتند درواقع اکثریتی در شورای شهر با یک نوع نگاهی خوش‌بینانه با تسامح از کنار آن گذشتند و فرض را بر این گرفتند تیم بعدی شورای شهر قطعاً پایبند به این برنامه هستند و نیاز به تکرار تجربه نیستند.

یعنی می‌فرمایید امکان دارد این سند ضمانت اجرایی نداشته باشد؟
بنده هم با نظر شما موافقم این سند ممکن است ضمانت اجرایی نداشته باشد اگرچه ۵۰۰ میلیون تومان برای تدوین این سند هزینه پرداخته‌شده است به‌هرحال هزینه کمی نیست و اموال عمومی و بیت‌المال مردم است.

به‌عنوان رییس جدید شورا با این طرح مخالف هستید یا موافق؟
با تدوین برنامه و تعیین چشم‌انداز قطعاً موافق هستم زیرا تعیین شاخص وضع موجود و اندازه‌گیری وضع مطلوب برای توسعه هر شهری امری مهم و ضروری است و نباید منکر این قضیه شویم که یک فرد مدیر به معنای مدیر واقعاً باید توسعه نگر و توسعه‌گرا باشد و برای آینده خودش بایستی طرح و برنامه داشته باشد. بنده به‌هیچ‌وجه منکر و مخالف تدوین سند چشم انذار برای شهر اراک نیستم و حمایت می‌کنم ولی بر روی ضمانت اجرایی و میزان عقلانیت در آیندگان بایستی بر روی اجرای این سند وجود داشته باشد حرف دارم.

با وجود تاکید شما مبنی بر استفاده از نیروهای بومی چرا با شرکتی در تهران برای این کار رایزنی شده است؟
امور اجرایی در اختیار شورای شهر نیست بلکه شورای شهر تصویب می‌کند که لایحه، طرح و پیشنهادی که به شورا می‌رسد آن را بررسی و درنهایت تصویب می‌کند و برای اجرا به شهرداری ابلاغ می‌شود و به دلیل اینکه مجری شهرداری است شورا نمی‌تواند قیدوبند برای اجرا بگذارد و شهرداری را محدود کند. معمولاً برنامه‌هایی که در شهرداری اجرا می‌شود تابع تشریفات قانونی است، تشریفات قانونی اعم از مزایده یا مناقصه به‌هرحال شیوه خودش را دارد و فراخوان انجام می‌گیرد و طبیعی است در این فراخوان چه افراد بومی و چه افراد غیربومی شرکت کنند.

پس بر اساس صحبت‌های شما انتخاب شرکت ساپ برای تدوین سند چشم‌انداز بر اساس مناقصه صورت گرفته است؟
قطعاً شیوه انتخاب شرکت مناقصه‌ای بوده است و با فراخوان صورت گرفته است.

بحث پیاده راه اراک هم از محورهای سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک در سال ۱۴۲۰ بوده است؟
در این سند مکانیزه دریافتن اطلاعات در تمامی حوزه‌ها ازجمله حوزه عمرانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده است و تمامی این ابعاد توسط شرکت ساپ بررسی بر اساس توزیع پرسش‌نامه و نظرسنجی صورت گرفته است، طبیعتاً یکی از محورهای مهم این سند، شهر انسان‌محور بوده است، شهری که در مرکز آن جدا از آلاینده‌های دودزا آلاینده‌های صوتی به کمترین حد ممکن برسد و در این سند جدا از بهداشت محیطی بحث بهداشت روان هم مطرح است البته این رویکرد نه‌تنها در اراک در بسیاری از شهرهای دنیا رویکرد انسان‌محور به‌جای رویکرد ماشین محور است.

از شهر انسان‌محور صحبت کردید برخی از افراد صاحب‌نظر فرهنگی و مذهبی این عقیده رادارند که پایه شهر استان محور در توسعه شهری بر مبنای سکولاریسم است و این امر را ترویج می‌کند؟ شما به‌عنوان ریاست شورا این امر را قبول دارید؟
بیم آن رادارم که این پرسش شما دستاویزی برای بعضی افرادی شود که به شیوه‌های مختلف به دنبال چالش و تنش هستند ولی واقعیت این است که ما به‌عنوان مسئولان و مدیران شهری که مسئولیت شهر و رفاه شهروندان به ما محول شده است به این نتیجه دست‌یافتیم که توسعه شهر اراک نیاز به برنامه و چشم‌انداز دارد اجرای تدوین سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک ترویج سکولاریسم نیست.

زمزمه‌هایی مطرح است که تدوین سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک بر اساس سرفصل‌ها و محورهای یونیسف بوده است، شما این موضوع را تایید می‌کنید؟
خیر بنده این موضوع را تکذیب می‌کنم و این نوع نگاه را اصلاً قبول دارم. طرح این موضوع در رسانه یک موضوع انحرافی ایجاد می‌شود که تدوین سند توسعه شهر اراک توسط شورای شهر ختم به موضوعات و ابهامات چالش آفرین در حوزه شهری می‌شود.
سند توسعه شهری اراک در سال ۱۴۲۰ یک کتاب است که بالغ‌بر دو الی سه هزار صفحه کار مطالعاتی بر روی آن انجام‌شده و علاوه بر آن تدوین آن در ده گام برداشته است. هر گام این سند در شورای بررسی‌شده هر گام پس از تایید گام قبلی تایید شده است.

با توجه به اینکه طرح‌ها و اقدامات مهم حوزه اجتماعی هر استان بایستی مورد تایید هیات اندیشه‌ورز استانداری‌ها صورت گیرد، سند چشم‌انداز اراک تایید هیات اندیشه‌ورز استانداری مرکزی را دارد؟
بلی، اجرای این سند مصوبه هیات اندیشه ورز استان را دارد و شرکت متولی نه تنها با هیات اندیشه ورز بلکه با تمامی مبادی که قانونی باشند و نظرشان اثرگذار باشند وارد بحث شده و از نقطه نظرات آن‌ها استفاده کرده است.