روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۴ مرداد ۹۶ شماره ۶۳۸
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
جوانی تحصیل کرده هستم با هزاران آرزو، دلم یک شغل مناسب با حقوق کافی می خواهد تا دستم به دهانم برسد و بتوان ازدواج کنم، اما… اما قبل از همه این ها به یک پارتی خوب نیاز دارم تا بتواند برایم شغل مناسب و متناسب با رشته تحصیلی ام پیداکند …..!
این روزها آرزوی بسیاری از جوانان است که پس از طی کردن تحصیلات عالی و گرفتن مدرک خود بتوانند شغل درخوری پیدا کنند اما از آنجایی که آمار بیکاری در ایران گوش فلک را کر کرده کمتر کسی موفق به یافتن شغل مورد نظر خود می شود. کسانی که دارای وجه اجتماعی بالا و پر نفوذی باشند از آنچه در نزد عموم مردم با عنوان بند (پ) تعبیر می شوند استفاده می کنند. در ادبیات عامیانه منظور از بند (پ) پول و پارتی است که عموما بر تبعیض و جایگزینی رابطه به جای ضابطه دلالت دارد. این واژه برگرفته از لغت لاتین Party به معنای حزب، گروه، طرفداری و جانبداری است و در سده اخیر وارد زبان فارسی شده است، گرچه در زبان انگلیسی برای این مفهوم از واژه هایی نظیر Favoritism و Nepotism استفاده می‌شود. پارتی و پارتی بازی امری نیست که مخصوص یک یا چند جامعه مشخص باشد و علیرغم اینکه غالبا آن را از ویژگی های کشورهای رو به توسعه می‌دانند، اما کشورهای توسعه یافته نیز از این معضل مصون نیستند. اینکه در ایران چه زمانی این واژه مصطلح شد عده ای می گویند به دوران قدیم برمی گردد که برای عبور از جاده ابریشم نیاز به یک نفر از قوم پارت داشتند یا اینکه عده ای دیگر می گویند مربوط به دوران معاصر و به زمان حکومت قاجار مربوط می شود. هر چه که هست واژه ای است که این روزها در عین حال که آن را نقد می کنند بیش از پیش به کارشان می آید و تا آنجا که بدون پارتی نمی توان زندگی را از پیش برد.
براساس نتایجی که از «طرح پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان» به دست آمده بیش از ۸۷ درصد از مردم وجود پارتی بازی را در جامعه یک معضل جدی و مهم تلقی کرده اند و بیش از ۸۱ درصد این جامعه آماری معتقدند که نداشتن پول و پارتی منجر به ضایع شدن حقوق فرد می شود و قریب به ۶۰ درصد جامعه مذکور واقعا نمی دانند در نهایت باید قانون را رعایت کنند یا اینکه برای پیش برد کارشان به پارتی بازی روی آورند.
پژوهش های دیگری نیز انجام شده که برمبنای آن «پارتی بازی» پس از بیکاری و تورم در ردیف سوم معضلات اجتماعی قرار دارد.
پارتی بازی یا توصیه بازی واژه نام آشنایی است که هرکس آن را برای یک بار هم که شده امتحان کرده و طعم شیرین آن به مذاقش خوش آمده است. این شیرینی دامنه گسترده ای دارد که از صف طولانی ادارات، نانوایی و تا موضوع مهمی چون اشتغال را در برمی گیرد. اگر کسی مسبب این شود که حق قانونی زیر پای گذاشته شود و به هر نحوی در اختیار فرد دیگری قرار گیرد پارتی بازی به حساب می آید.
اصطلاح «پارتی بازی» اگرچه در قوانین به وضوح مشاهده نمی شود اما عبارت «اعمال نفوذ بر خلاف حق» شاید دقیق ترین عبارتی باشد که در ادبیات حقوقی بر این مفهوم دلالت دارد و نکته حائز اهمیت آن است که در ایران برای ممانعت از شیوع این نوع فساد، هشتاد و یک سال پیش در ۲۹ آذر ۱۳۱۵، قانونی تحت عنوان «قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی» مشتمل بر ۴ ماده به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
طبق این قانون، هر کس از روابط خصوصی با مامورین، مستخدمین دولتی، شهرداری یا کشوری یا مامورین به خدمات عمومی سوءاستفاده کرده و در کارهای اداری که نزد آنهاست به نفع یا ضرر کسی برخلاف حق و مقررات قانونی اعمال نفوذ کند، مجرم شناخته می‌شود و به حبس تأدیبی از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. همچنین کارکنانی که نفوذ اشخاص را در اقدامات یا تصمیمات اداری خود تأثیر دهند به عبارت دیگر پارتی‌بازی کنند به محرومیت از شغل دولتی از ۲ تا پنج سال محکوم می‌شوند.
این قانون که می‌توان آن را قانون ضد پارتی‌بازی و یکی از قدیمی‌ترین قوانین مبارزه با فساد اداری نامید، هرگونه توصیه یا اعمال نفوذ را به هر شکل ممنوع کرده و آن را واجد وصف مجرمانه می‌داند. در واقع، بیش از هشتاد سال است که پارتی‌بازی جرم شناخته شده، اگرچه بعید است محاکم قضایی تاکنون کسی را به واسطه ارتکاب این جرم، مجازات کرده باشند!
اما پس از گذشت ۷۴ سال، در سال ۸۹ بود که زمزمه هایی مبنی بر تشکیل ستاد مبارزه با پارتی بازی به گوش می رسید. علیرضا افشار، قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی هم در همان زمان اعلام کرده بود که ستاد مبارزه با پارتی بازی تشکیل می شود. وی گفته بود: بر اساس طرحی که از سوی این وزراتخانه ارائه شده به زودی فعالیت ستاد مبارزه با پارتی بازی از طریق نظارت عمومی و برخی از ارگان ها مانند بسیج آغاز می شود.
اما به نظر می رسد ستاد این قانون به ثمر ننشسته، زیرا در طول سنوات اخیر شاهد انعکاس گزارش خاصی در رسانه ها در خصوص ستاد مذکور نبوده ایم.
گذشته از مواردی که درخصوص پارتی بازی در تمام زمینه ها مورد استفاده قرار میگیرد، پارتی بازی در چند دهه اخیر بخصوص از هنگامی که میزان بیکاری بالاتر رفته بیشتر مشاهده می شود و آنطور که آمارها نشان می دهد از میان روش‌هایی مانند ثبت‌نام یا پیگیری در مراکز خدمات اشتغال و کاریابی، تماس با کارفرما، پرسوجو از دوستان و آشنایان، جستجوی منابع مالی و امکانات برای شروع فعالیت خوداشتغالی، تقاضای جواز کسب یا پروانه کار، درج آگهی در روزنامه یا مطالعه آگهی‌های استخدام و گزینه‌های دیگر، پرسوجو از آشنایان و دوستان یعنی روش مبتنی بر رابطه شایع‌ترین و مؤثرترین روش است.
این در حالی است که عرف بازار کار این است که متقاضیان کار باید از طریق مراکز کاریابی و دفاتر مشاوره شغلی، شرکت در آزمون های استخدامی و آگهی های دعوت به همکاری به دنبال یافتن شغل باشند؛ با این وجود در ایران برخی روش های دیگر مانند پارتی بازی، آشنا بازی و پرس و جو از دوستان و آشنایان نیز به عنوان روشی موثر برای جستجوی شغل کاربرد دارد. حالا تصور کنید در کلانشهری چون اراک که امکان اشتغال در آن به مدد وجود صنایع قدر فراهم است اما همچنان شاهد بیکاری بیش از پیش جوانان تحصیلکرده این شهر هستیم و مدیران این صنایع تنها راضی به استخدام با پارتی هستند.
شاید یکی از دلایل گرایش کارجویان به استفاده از روش هایی مانند پارتی بازی، آشنابازی و مباحثی از این دست برای ورود به بازار کار را علاوه بر نامتعادل بودن میزان تقاضاها به نسبت فرصت های شغلی موجود، بتوان در رفتار خود کارفرمایان نیز جستجو کرد به نحوی که استفاده از نیروهای آشنا و شناخته شده به جای قرار دادن شروط توانمندی، مهارت و تخصص برای جذب نیرو از این سو نیز دنبال می شود.
معضل رابطه و پارتی بازی اگر به دقت مورد توجه قرار نگیرد آثاری چون فساد برای جامعه به همراه ندارد. فسادی که نتیجه آن می شود تبعیض و بی عدالتی های شغلی که اکنون در جامعه شاهد آن هستیم و این طبیعی است که بی عدالتی خوشایند هیچ کسی نیست و فردی آن را تایید نمی کند.
