روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
یکشنیه ۱۵ مرداد ۹۶ شماره ۶۴۷
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
خودش می گوید چهل ساله است اما به ظاهرش که نکاه کنی بیش از شصت سال به او می خورد. سال هاست در محل رفت و آمد نشسته و سرش را به زیر انداخته تا شاید یکی دلش به رحم آید و یک هزار تومانی جلویش انداخت.گویی دیگر سرما و گرما در او اثر ندارد اما همچون دیگران هم از کسی کمک نمی خواهد.
تکدی گری و معضلات آنها قصه امروز نیست، سالهاست در بطن جامعه ما به وجود آمده و رشد کرده و قدمت آن به تاریخ شکل گیری انسان برمی گردد، همیشه در طول تاریخ فقر ونابرابری اجتماعی جزو جدایی ناپذیر از زندگی بوده است. در واقع می توان گفت تکدی گری به عنوان یک آسیب اجتماعی حاصل ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه و زاییده فقر و نابرابری های اجتماعی است. متکدی فردی است که به طور علنی و آشکار از دیگران درخواست کمک می کند و این در حالی است که مردم نسبت به تامین معیشت او هیچ گونه مسئولیت حقوقی ندارند اما مردم از سر نوع دوستی بدانها کمک می کنند. این قشر گاهی به صورت مستقیم از دیگران درخواست کمک می نمایند و گاهی در قالب فروش آدامس، فال و این روزها با داشتن نسخه در دست و عجز و لابه از دیگران تقاضا دارند. متکدیان یا آن طور که عموم مردم می گویند گدایان در مکان های شلوغ شهر آنجا که محل رفت و آمد عده زیادی از افراد است به کسب و کار می پردازند. مراکز شهر اراک پاتوق بسیار خوبی برای این قشر آسیب زای جامعه به حساب می آید. پشت چراغ قرمزهای خیابان دکتر حسابی و قائم مقام، خیابان شهیدبهشتی و مخابرات و ملک همیشه عده کثیری از این گروه هستند که گاه با متوسل شدن به لباس یا قسم و التماس افراد را وادار به دادن پول یا خرید از آنها می کنند. متکدیانی از هر روشی برای جلب توجه و تحریک احساسات مردم استفاده می کنند. یکی با پای باندپیچی شده، دیگری با صورتی خراشیده و بعضی با منقل پر از زغال و اسفند دود به کار خود مشغولند و برخی هم کودکان معصوم را روی سنگ خیابان خوابانده اند تا درجه غلیان احساسات رهگذران را بالا ببرند.
اینکه تعداد این تکدی گران در شهر بسیار است و با افزایش نابرابری ها بر تعداد آنها نیز افزوده شده امری بدیهی است اما آنچه بیش از همه باعث تاسف می شود این است که شمار بسیاری از آنها ایرانی نیستند و چنان که معاون اجتماعی مرکز اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور گفته ۳۰ درصد متکدیان اتباع خارجی هستند.
شمار متکدیان زیاد است و سال هاست شعارهایی در خصوص جمع آوری متکدیان در سطح شهرشنیده می شود و هیچ کدام از نهادهای مربوطه همچون بهزیستی، شهرداری، نیروی انتظامی و کمیته امداد آن طور که باید سعی در بهبود این ناهنجاری اجتماعی نمی کنند. از آنجایی که آیین نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان می گوید چندین دستگاه و وزارتخانه مکلف به همکاری هستند تا کودکان کار هم بتوانند مانند کودکان دیگر از زندگی بهتری برخوردار شوند. از جمله این دستگاه ها وزارت رفاه، بهزیستی، شهرداری، وزارت کشور، نیروی انتظامی، قوه قضاییه، فنی و حرفه‌ای، بیمه خدمات درمانی، کمیته امداد، بیمه تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت و سازمان زندان‌ها هستند که هر کدام به سهم خود در این ساماندهی نقش دارند اما هر کدام وظیفه خود را به دوش دیگری می اندازد و کوتاهی را از آن دیگری می دانند. همین دو سه هفته قبل بود که قرار بود طرح جمع آوری متکدیان در اراک آغاز شود اما آنطور که روابط عمومی شهرداری گفته بود به دلیل عدم حضور نیروی انتظامی اجرایی نشد.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا، شهریار بوالحسنی گفته بود برای اجرای این طرح خودروهای لازم و نیروی انسانی فراهم شده بود، اما به دنبال عدم حضور نماینده نیروی انتظامی در مرحله اجرایی شدن طرح، این اقدام انجام نشد چراکه بدون حضور آنها امکان اجرایی کردن این طرح وجود ندارد.
حال آنکه مدیر اداره وضعی و انتظامی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان مرکزی هم چندی پیش گفته بود تعداد ۸ نفر از متکدیان سطح شهر جمع آوری و پس از جمع آوری به مددسرای شهرداری اراک منتقل شد تا اقدامات لازم از سوی نهادهای همکار صورت پذیرد.
اینکه از میان این حجم انبوه متکدیان که در طول روز می بینیم تنها هشت نفر از آنها جمع آوری شده چندان خوشایند نیست اما آمارهای ضد و نقیضی که به گوش می رسد جای تاسف بسیار دارد.
ساماندهی متکدیان از سال ۷۸ در دستور کار نهادهای مختلف قرار گرفت. از آن زمان تاکنون به دلیل مشکلات قانونی هرساله تعدادی از این افراد جمع آوری و پس از مدت کوتاهی مجددا به خیابان ها برمی گردند. جمع آوری متکدیان از سال ۷۲ آغاز و نیروی انتظامی با حکم قوه قضائیه موظف به جمع آوری متکدیان خیابانی شد. در ادامه سازمان بهزیستی، شهرداری و وزارت بهداشت ملزم به فراهم کردن شرایط نگهداری متکدیان شدند. ۶ سال بعد شورای عالی اداری مصوبه جمع‌آوری و ساماندهی متکدیان را به وزارت کشور ابلاغ کرد اما از آن سال تاکنون اقدام نتیجه بخشی در این زمینه انجام نشده و فقط برای مدتی این افراد جمع آوری و در مراکزی نگهداری می شوند که به دلیل نواقص قانونی مجددا در جامعه رها می‌شوند این در حالی است که جمع آوری متکدیان نباید کوتاه مدت باشد.
علاوه بر نیروی انتظامی که در کلانشهر اراک در خصوص جمع آوری متکدیان کوتاهی کرده، بهزیستی نیز به وظیفه خود به درستی عمل نکرده، صاحب نظران وجود این متکدیان را از آسیب های اجتماعی می دانند و بر اساس قانون متولی کاهش آسیب های اجتماعی در کشور، سازمان بهزیستی است. با این همه به رغم همه انتقادات کارشناسان، نمایندگان مجلس و مسئولان قوه قضاییه از این سازمان، هنوز چشم بهزیستی بر انتقاد منتقدان بسته مانده است. جای خالی سازمان بهزیستی برای ساماندهی این متکدیان به خوبی احساس می شود. سازمانی که باید همواره مرهمی بر زخم آسیب های اجتماعی جامعه باشد و نتیجه عملکردش در سطح شهر دیده شود.
رضا محبوبی معاون اجتماعی مرکز اجتماعی و فرهنگی وزارت کشور هم گویی در خصوص آمار بالای تکدیان توجیهی دارد و مدعی است که قانون شهرداری‌ها در تعریف اقدام به تکدی گری می‌گوید؛ وقتی کالایی فروخته شود دیگر تکدی‌گری نیست در حالیکه می‌دانیم این کار گونه‌ای از تکدی‌گری است. وقتی به زور کالایی به فروش می‌رسد، این نوعی تکدی‌گری است. در حقیقت نمی‌توان به لحاظ قانونی با افرادی که بر سر چهارراه‌ها کالایی می فروشند، برخورد کرد زیرا آنها جرمی مرتکب نشده‌اند.
محبوبی ادامه داد: جمع آوری متکدیان بایستی در فرآیند اجتماعی حل شود. شاید بتوان به افرادی که در قالب باندهای سازمان یافته فعالیت می‌کنند، عنوان مجرم داد، اما بایستی از افرادی که احتیاج دارند نیز حمایت کرد. در حقیقت باید از طریق سازمان‌های مردم نهاد به آنان آموزش‌هایی داده شود تا این مسائل از صحنه شهر پاک شود. بنابراین صرفا این نیست که افراد را جمع آوری کنیم.
تکدی گری همانند سایر جرایم، معلول توسعه شهری و شهرنشینی است که همراه با صنعتی شدن و افزایش مهاجرت از روستا به شهر به وجود آمده لست. مهاجرت و توسعه شهرنشینی سبب گسترش جمعیت کلانشهرها و حاشیه نشینی گردیده و به نظر آسیب شناسان با گسترش شهرها تمایل به رفتار مجرمانه افزایش می یابد. لذا هرچه شهرنشینی گسترش یابد، تعداد افرادی که به تکدی گری روی آورند افزایش خواهد یافت.
تکدی گری نه تنها جرم و آسیب اجتماعی است و در قانون به حبس از سه ماه تا دوسال و استرداد تمام اموالی که از این راه به دست آورده شده مجازات می شود بلکه خود منجر به نابهنجاری های اجتماعی دیگر از جمله فروش مواد مخدر، اعتیاد، ولگردی و اشاعه فساد می گردد.
گدایی محصول نابسامانی اجتماعی است و مسئولان و متولیان این امر باید عهده دار حل این معضل بزرگ باشند. اگر سازمان ها و نهادها از انجام وظایف خود سرباز زنند و جامعه را به حال خود رها کنند شاهد هرج و مرج این چنینی می شویم که تعداد متکدیان آن هم از نوع غیرایرانی اش در کشور و بالاخص کلانشهر اراک زیاد می شود. هرچند که متولیان شعارهایی همچون تاسیس مددسرا را داده اند اما این نوع ساماندهی که طی سالیان متمادی شاهد آن هستیم موفق نبوده و ایجاد مکانی مانند مددسرا نتوانسته به حل این مسئله کمک کند و لازم است تمامی سازمان ها مربوطه به کمک یکدیگر در جمع آوری این قشر از جامعه کمک کنند تا شاهد آسیب های بیشتری در جامعه نباشیم.
