هزینه های تحصیل بر دوش والدین سنگینی می کند

سه شنبه ۶ مهر ۹۵ شماره ۴۲۶

وقایع استان- روشنک مشتاق
رو به روی در مدرسه ایستاده است و مدام این پا و آن پا می کند تا مدرسه تعطیل شود. صدای زنگ مدرسه به صدا در می آید و بچه ها با هیجان از در مدرسه بیرون می آیند. ناظم مدرسه دست ساغر را گرفته، ساغر با انگشت مادرش را نشان می دهد و می گوید:” خانوم اجازه! مادرم اونجاست.” ناظم دست ساغر را می گیرد و به آن طرف خیابان می برد و تمام اتمام حجت را با مادر ساغر می کند. اگر فردا بقیه ۲۵۰ هزار تومان شهریه را نیاورید، ساغر نمی تواند سر کلاس بنشیند، امسال همه چیز فرق کرده، مدیر مدرسه عوض شده و مدرسه هیچ تخفیفی به کسی نمی دهد.” مادر ساغر که چشم گفتن از زبانش نمی افتد، در جواب ناظم می گوید:” موقع ثبت نام گفتید که شهریه مدرسه ۱۵۰ هزار تومان است، اما الان اضافه شده است.” ناظم با صدای بلند ادامه می دهد:” ۱۵۰ تومان برای قبل بود، هزینه کمک به مدرسه اضافه شده است.” بی توجه به مادر ساغر به سمت مدرسه می رود. مادر ساغر دست دخترش را می گیرد و می روند. نگاهی به تابلو مدرسه می اندازم، تنها کلمه ای که جلب توجه می کند دولتی بودن مدرسه است. این داستانی آشناست که ابتدای هر سال تحصیلی بارها و بارها شنیده ایم. داستانی که در آن نقش اصلی را مدارس بازی می کنند که از سوی مسئولان حق گرفتن شهریه مازاد ندارند، والدینی که از پرداخت شهریه شاکی هستند و مسئولانی که از شهریه و کل ماجرا بی خبرند و یا اظهار بی خبری می کنند.”
پیشرفت هر کشوری در گرو دانش آموزانی است که سرمایه های انسانی هستند. از این رو دولت ها هزینه های بسیار سنگینی را جهت آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان این سرزمین بر خود تحمیل می کنند تا کودکان به بهترین نحو رشد کنند و در آینده فردی مفید و توانا باشند. اما متاسفانه هزینه های بالا، تحصیل را برای برخی خانواده ها غیرممکن می کند.با شروع شدن فصل پاییز و آغاز سال تحصیلی، شور و هیجان ناشی از بازگشایی مدارس در بسیاری از خانواده ها به دلیل هزینه بالای تحصیل فرزندان کمرنگ می شود. هزینه های بالا ممکن است در سال های آتی بر شور و اشتیاق آغاز مدارس پیشی گیرد و خانواده های دهک های پایین جامعه را از تحصیل فرزندانشان بازدارد. خانواده هایی که در دهک های پایین جامعه قرار دارند؛ در مهر ماه علاوه بر هزینه های ماهیانه خانواده خود باید مبالغی را جهت پرداخت شهریه، سرویس مدارس، خرید لوازم التحریر، کیف، کفش و لباس فرم پرداخت نمایند، هزینه هایی که برای این خانواده ها باری سنگین و غیرقابل تحمل است.
افزایش هزینه های تحصیل به همراه گرانی، باسواد شدن را به رویایی برای کودکان دهک های کم درآمد جامعه تبدیل خواهد کرد. امروزه پدر و مادرها برای باسواد شدن فرزندانشان هزینه های زیادی را متحمل می شوند، هزینه هایی که طبق آخرین بررسی های انجام شده توسط بانک مرکزی منتشر شده است برای دهک اول جامعه ۴۴ هزار و ۳۶۸ تومان و برای بالاترین دهک جامعه یک میلیون و ۹۱۷ هزار و ۸۷۳ تومان است. این آمار نشان دهنده آسیب پذیری دهک های پایین جامعه است به طوری‌که هرچقدر هزینه های تحصیلی افزایش یابد خانواده‌هایی که در دهک‌های پایین هستند چون تحصیل سهم پایینی در سبد هزینه ای آنها دارد، آسیب بیشتری می بینند. هزینه‌هایی مانند لوازم التحریر، پوشاک و لباس فرم مدرسه، سرویس مدرسه، دریافت‌های غیرقانونی در مدارس دولتی و… پنج دهک نخست جامعه را می‌تواند با مشکلات جدی همراه کند. براساس بررسی بانک مرکزی، هزینه های تحصیلی پنج دهک پایین جامعه به ‌اندازه دهک دهم جامعه شهری ایران است.
با گشت و گذار در شهر اراک و مصاحبه با مغازه داران و والدین، تخمینی از هزینه هایی که هر دانش آموز باید برای تحصیل صرف کند، صورت گرفت. به طور متوسط هر دانش آموز در آغاز سال تحصیلی به اقلامی از جمله دو عدد خودکار، یک عدد مداد اتود یا ۵ عدد مداد به اضافه تراش، یک عدد پاک کن، یک عدد خط کش، یک دفترچه نقاشی، یک دفترچه ۲۰۰ برگ، سه دفترچه ۱۰۰ برگ، دو دفترچه ۸۰ برگ و دو دفترچه ۶۰ برگ، یک دفترچه ۴۰ برگ، یک کیف با کیفیت متوسط با قیمت ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان، یک کفش به طور متوسط ۳۰ هزار تومان و یک روپوش مدرسه به قیمت متوسط۵۰ هزار تومان نیاز دارد که هزینه این کالاها بدون هزینه تغذیه، سرویس و مدرسه برای یک دانش آموز ایرانی به طور متوسط به ۱۵۰ هزار تومان می رسد. جدا از هزینه ای که مدارس غیرانتفاعی دریافت می کنند که هزینه آنها با هزینه دانشگاه برابری می کند، برخی مدارس دولتی نیز برای ثبت نام هزینه دریافت می کنند که اگر هزینه سرویس مدارس، تغذیه و کتاب های کمک درسی را به این فهرست اضافه کنیم متوجه می شویم که در حالت متوسط خانواده ها در آغاز هر سال تحصیلی باید برای هر دانش آموز که در مدارس دولتی تحصیل می کند و ساده ترین لوازم التحریر را استفاده می کند؛ بین هفتصد تا یک میلیون تومان هزینه کنند که در صورت غیرانتفاعی بودن مدرسه این هزینه ها بین دو تا هشت میلیون تومان برای دوره ابتدایی تا متوسطه دوم متغیر است.”
امان از لوازم التحریر فانتزی
آقای سلیمی به همراه دو دختر دوقلویش برای خرید لوازم التحریر به بازار آمده است، او که هر دو فرزندش را در مدرسه غیرانتفاعی ثبت نام کرده، می گوید:” هزینه مدرسه غیرانتفاعی هر کدام یک میلیون و هشتصد هزار تومان شده است البته یک سری کلاس های اجباری هم در مدرسه برگزار می شود که بابت آن هم نفری ۴۰۰ هزار تومان اضافه داده ایم. به عبارتی مدارس غیرانتفاعی قوانین را دور می زنند و در ابتدا شهریه مصوب را می گیرند و بعد تحت عنوان کلاس تقویتی هزینه های اضافی را اعلام می کنند و مسئولان هم نظارتشان در این امر می لنگد.” او ادامه می دهد:” هزینه لوازم التحریر بسیار بالاست، برای بچه هایم حدود ۵۰۰ هزار تومان لوازم التحریر خریده ام، دفترهایی که با نرخ دولتی عرضه می شوند کیفیت ندارند. چشم و همچشمی در بین کودکان هم رواج پیدا کرده و حتما باید لوازم التحریر با مارک فلان و دفتر فانتزی با عکس فلان شخصیت کارتونی بخریم. ” با انگشت به دفترچه پارچه ای گل گلی اشاره می کند و می گوید:”قیمت همین یک دفترچه ۱۸ هزار تومان است. خداروشکر امسال هم به خیر گذشت، حتما سال دیگه قیمت ها چند برابر می شود.”
دوره استفاده دو نفر از یک کوله پشتی گذشته است
احمد آقا مغازه دار است و در حال فروختن کیف مدرسه است، او می گوید:” امسال فروش خوبی نداشتیم، مردم در خرید کردن وسواس بیشتری به خرج می دهند و جنس کم قیمت و با کیفیت می خواهند.حداقل قیمت کوله پشتی ۳۰ هزار تومان و حداکثر ۱۴۰ هزار تومان است.” وقتی از او می پرسم،” اگر بفهمی که مشتری واقعا توانایی خرید ندارد، تخفیف بیشتر می دهی؟” لبخندی می زند و می گوید:” بیشتر مشتری هایم شرایط مالی خوبی ندارند و نمی توانم به همه تخفیف دهم. اما یک بار پدری آمده بود و می خواست برای بچه هایش که دو شیفت مدرسه می رفتند، فقط یک کیف بخرد. وقتی ماجرا را فهمیدم یک کیف مجانی به او هدیه دادم.”
مدیر مدرسه
مدیر دبستان غیرانتفاعی است که بیشتر از ده سال سابقه دارد، مدیر مدرسه می گوید:” نرخ شهریه این مدرسه حدود یک میلیون و ششصد هزار تومان است که حدود ۲۰۰ هزار تومان هم هزینه کلاس های فوق برنامه و یک دست لباس ورزشی برای دانش آموزان به این شهریه اضافه می شود. ارائه خدمات در این مدرسه نسبت به هزینه ای که دریافت می کند مناسب است و دبیران این مدرسه از افراد باتجربه هستند، همچنین تعداد دانش آموزان در هر کلاس کمتر از ۱۲ نفر است.”