روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
مدیریت شهری برای بهینه‌سازی مصرف آب و توسعه فضای سبز شهری چه اقداماتی باید انجام دهد؟
چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ شماره ۱۷۰۵
فاطمه چاپاری: سرزندگی و حیات شهرهای شلوغ امروزی در گرو وجود درختان و فضای سبز است. حفظ این میراث ارزشمند با توجه به تغییرات آب و هوایی و رشد قابل توجه جمعیت نیازمند به‌کارگیری روش‌های متفاوت است؛ آنچه ذهن مسئولان و کارشناسان شهرهای کشور از جمله اراک را به خود مشغول کرده است.
بیشتر نقاط ایران را اقلیم خشک و نیمه‌خشک فرا گرفته است، با توجه به خشکسالی‌های اخیر و کاهش منابع آبی دیگر نمی‌توان مشکل کم‌آبی را نادیده گرفت، با این همه فضای سبز شهر که گاهی اوقات به صورت لکه‌های سبز نیازمند آب است.
مدیران شهری طی سال‌های اخیر در راستای صیانت از منابع آب شهری ناچار به استفاده از فناوری‌های نوین‌تری شده‌اند و امروزه ساماندهی فضای سبز شهری از مهم‌ترین اقدامات مدیریت شهری است، از طرفی این نوع اقدامات نیاز به حجم آب قابل توجهی دارد که در بسیاری از مناطق قابل دسترس نیست؛ لذا استفاده از روش‌هایی که امکان استفاده مطلوب از آب را مهیا کند، حیاتی به نظر می‌رسد. یکی از مهم‌ترین روش‌های استفاده بهینه از منابع آبی آبیاری قطره‌ای است. استفاده از پساب شهری از دیگر راهکارهایی است که در بعضی شهرهای بزرگ کشور از جمله اراک در حال اجرا است.
مدیریت شهری اراک طی سال‌های اخیر طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی را به منظور بهینه‌سازی مصرف آب و توسعه فضای سبزی شهری آغاز کرده است که از آن جمله می‌توان به کاهش سطح چمن در طراحی و احداث فضای سبز شهر اشاره کرد.
استفاده از فناوری‌های روز دنیا در مدیریت منابع آب شهر
احسان آقاخانی، فعال محیط زیست در این باره می‌گوید: منابع آبی مهم‌ترین مؤلفه توسعه فضای سبز شهر است، از آنجا که در حال حاضر منابع محدودی در سطح شهرها داریم، باید گونه‌های کم‌آب‌بری را برای کاشت انتخاب کنیم.
وی اظهار می‌کند: به منظور دست پیدا کردن به یک راهکار جامع، ابتدا باید کارکردهای فضای سبز را تعریف کرد که از آن جمله می‌توان به زیباسازی منظر شهر، جلوگیری از پدیده جزیره گرمایی در شهرها، تلطیف هوا و کاهش آلودگی اشاره کرد، سپس می‌توان بر این اساس برای انتخاب گونه گیاهی و جانمایی آن برنامه‌ریزی کرد.
این فعال محیط زیست با بیان اینکه منابع آبی مهم‌ترین مؤلفه در توسعه فضای سبز شهر است، خاطرنشان می‌کند: منابع آبی در حال حاضر محدود است، از همین رو باید گونه‌های کم‌آب‌بری را برای کاشت انتخاب کرد که به زیباسازی منظر شهر کمک و از ایجاد پدیده جزیره گرمایی جلوگیری می‌کند و به منابع آبی چندانی نیز احتیاج ندارد.
آقاخانی با اشاره به ضرورت شناسایی منابع آب شهر ادامه می‌دهد: آب لازم برای فضای سبز شهری اراک از قنوات، چاه‌های آلوده و پساب تصفیه شده شهری تأمین می‌شود، به همین منظور باید گونه‌های گیاهی را برای کاشت در فضای سبز این شهر انتخاب کرد که نیاز آبی آنها متناسب با میزان آبی باشد که از طریق این منابع قابل تأمین است، در واقع آنچه اهمیت دارد این است که فضای سبز شهری کارکرد اکولوژیک داشته باشد.
منابع آبی رو به کاهش است
وی تصریح می‌کند: ما با کاهش سالانه منابع آبی روبه‌رو هستیم و بیلان دشت‌های استان مرکزی در این زمینه منفی است، از این‌رو توسعه فضای سبز شهری باید به نحوی باشد که پایداری آن حداقل تا ۴۰ سال حفظ شود که این خود منوط به مدیریت منابع آبی است.
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه در مدیریت منابع آبی راهی جز استفاده از فناوری نداریم، اضافه می‌کند: ابتدا باید سطح چمن شهر را کاهش دهیم، هر مترمربع چمن روزانه ۲۰ لیتر آب نیاز دارد که با این میزان از آب می‌توان چندین درخت را آبیاری کرد، به علاوه باید از آبیاری‌های نوین همچون روش قطره‌ای و زیرسطحی و از گونه‌های درختی کم‌آب‌بر در شهر استفاده کنیم.
آقاخانی تاکید می‌کند: به‌کارگیری روش‌های علمی منجر به تغذیه مناسب و کنترل آفات و بیماری‌ها می‌شود، در چنین شرایطی گونه‌های گیاهی دچار تنش محیطی نمی‌شود و نیاز آبی کمتری خواهد داشت.
وی می‌افزاید: مواردی همچون مدیریت منابع آبی، منابع تغذیه‌ای، خاک مناسب و جانمایی مناسب، مولفه‌هایی است که در بهینه‌سازی مصرف آب در فضای سبز شهری به شکل یک زنجیره به یکدیگر می‌پیوندد و باید مورد توجه قرار گیرد.
اجرای پروژه لوله‌گذاری آب فضای سبز شهری
در همین پیوند احمد حسنی، رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری اراک با اشاره به لزوم بهینه‌سازی مصرف آب در حفظ و توسعه فضای سبز شهری تاکید می‌کند: پروژه لوله‌گذاری آب فضای سبز شهری در حال پیگیری است و این پروژه تاکنون در بسیاری از نقاط سطح شهر اراک اجرا شده که به موجب آن آب شرب از غیرشرب جدا شده است و در حال حاضر تنها پنج درصد از آب مصرفی فضای سبز اراک از آب شهری تأمین می‌شود که آن هم برای مصارف آشامیدنی، شست‌وشو، سرویس‌های بهداشتی و بعضی از فضاهایی است که در آن دسترسی به آب چاه‌ها نداریم؛ با اجرای این پروژه، آبیاری سنتی به آبیاری قطره‌ای تغییر پیدا می‌کند و به موجب آن در آب مصرفی فضای سبز شهری صرفه‌جویی ویژه‌ای می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: اجرای این پروژه گام بلندی در راستای توسعه شبکه آبیاری و بهره‌برداری مؤثر از ذخایر آب‌های موجود در شهر اراک است و با توجه به کاهش بارندگی‌ها و خشکسالی‌ها و کمبود منابع آبی، اجرای آن ضروری به نظر می‌رسد.
رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری اراک تصریح می‌کند: در آبیاری قطره‌ای نیاز آبی گیاه به‌طور روزانه تأمین می‌شود؛ لذا رطوبت خاک در منطقه توسعه ریشه‌ها در طول دوره رشد تقریباً ثابت باقی می‌ماند و گیاه از نوسان‌های ناشی از تنش آبی کمتر صدمه می‌بیند؛ با توسعه سیستم آبیاری قطره‌ای گامی در راستای کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در مصرف آب برداشته می‌شود، در این روش دیگر از شیلنگ و آبپاش خبری نیست و آبیاری از زیر سطح زمین انجام می‌شود.
حسنی خاطرنشان می‌کند: سال جاری بودجه‌ای بالغ بر ۱۱.۵ میلیارد تومان در اختیار سازمان گذاشته شد تا پروژه استفاده از پساب شهری در فضای سبز آغاز شود، البته این میزان اعتبار، کفاف هزینه‌های این پروژه را نمی‌دهد و درخواست افزایش آن را ارائه کرده‌ایم که امیدواریم بتوانیم تا پایان سال جاری آن را اجرایی کنیم تا از این طریق گامی در راستای بهینه‌سازی مصرف آب برداریم.
وی اظهار می‌کند: از دیگر اقدامات کاهش مصرف آب در فضای سبزی شهر، حذف محوطه‌های چمن‌کاری شده در سطح شهر است که درصدد انجام آن هستیم.
