نگاه «وقایع استان» به چالش سلفی پس از طلاق/سلفی آخر

شنبه ۶ خرداد ۹۶ شماره ۵۹۶
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
شاید پانزده، بیست سال پیش وقتی در مدارس یا از طریق روزنامه، تلویزیون و رادیو می شنیدیم که می گفتند اگر در قرن بیست و یکم کسی کامپیوتر نداند و از تکنولوژی بی اطلاع باشد، بی سواد محسوب می شود؛ آنها را به باد تمسخر می گرفتیم و با یک پوزخند از کنارش رد می شدیم و در خوش بینانه ترین حالت ممکن تعجب می کردیم و علت را جویا می شدیم. گذشت و گذشت تا با ورود اینترنت از ادارات به خانه ها و گسترش آن و صد البته سهولت در دسترس بودن آن سبب شد تا تمامی زندگی ما را در سیطره خود قرار دهد.
اکنون بدون اینترنت اگر گفته شود نمی توان زندگی کرد بیراهه نگفته ایم. اما در کنار اثرات مثبت و مفیدی که تکنولوژی بر زندگی ما می گذارد آثار مخربی هم بر زندگی عاطفی، شخصی و… بر جای می گذارد.
یکی از پدیده های نوظهور دنیای امروز که به مدد پیدایش گوشی های هوشمند در زندگی ما جا خوش کرده همین سلفی گرفتن هاست که همه ما بارها و بارها تجربه اش کردیم و بی بهانه و غالبا برای خودنمایی عکس هایی را در حالت های مختلف از خود گرفته ایم. بارها شده که جملاتی مثل من و پفکم همین الان یک هویی! و یا یک روز خوب و از این دست جملات استفاده کرده و هم خوانده ایم. واقعیت این است که جذابیت عکس گرفتن از خود یا همان سلفی این روزها آن‌قدر زیاد شده که با کوچکترین اتفاقی یک عکس یادگاری می‌گیریم و شبکه‌های اجتماعی مثل فیس بوک و اینستاگرام در زیادتر شدن این پدیده بی‌تاثیر نبوده‌اند.
اکنون ما در عصر سلفی زندگی می کنیم. عکس های سلفی و یا “عکس از خود” که این روزها با دوربین های دیجیتال کوچک و پس از آن تلفن هوشمند گرفته می شود و به سرعت در شبکه های اجتماعی ثبت و منتشر می شوند در واقع یک ارتباط تصویری سریع در مورد مکانی هایی است که هستیم و یا کارهایی است که می کنیم.
عکس های سلفی ابعاد تعامل اجتماعی، زبان بدن، حریم خصوصی و طنز را تغییر داده اند و تبدیل به یک سبک و ژانر بصری جدید شده اند، یک تصویر از خود که رسما با انواع دیگر آن که در تاریخ وجود داشته اند متفاوت است. عکس های سلفی این روزها معمولا غیر جدی و لحظه ای هستند و هدف اصلی آن ها این است که اینجا و این لحظه توسط افراد دیگر دیده شود.اغلب سلفی ها احمقانه، معمولی و کسل کننده هستند
به طور مثال اکثر سلفی ها شامل عکس هایی است که در آنها پسرها عضلات برجسته خود را نمایش می دهند، دخترها لب های خود را جمع کرده و چهره ای شبیه اردک پیدا کرده اند و یا شخص با بناهای تاریخی و یا افراد مشهور ژست گرفته است. امروزه سلفی ها جز اخبار صفحه اول هستند و بسیاری از هنرمندان مشهور و حتی پاپ هم سلفی می گیرند همانطور که رییس جمهور سابق امریکا باراک اوباما به خاطر گرفتن سلفی با نخست وزیر بریتانیا دیوید کامرون و نخست وزیر دانمارک به دردسر افتاد.
اینکه اولین سلفی کی و کجا به وجود آمده برمی گردد به سال ۱۸۳۹، اما در جایی دیگر آورده شده که نخستین سلفی در سال ۲۰۰۲ و در یک چت روم به کار رفته است.
در آن سال یک مرد استرالیایی با بارگذاری یک سلفی از خودش، از دیگر کاربران به خاطر واضح نبودن عکس (به دلیل مستی) عذرخواهی کرده و یاد آور شده که این عکس، یک سلفی است. با این حال ۹ سال طول کشید تا از این واژه برای نشان گذاری عکس های سلفی استفاده شود. در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۱ بود کاربری بنام «جنیفر لی» برای نشان گذاری یک عکس از این واژه استفاده کرد. این واژه حتی به فرهنگ لغات آکسفورد هم وارد شده است. جالب اینکه اکسفورد واژه سلفی را به عنوان واژه سال ۲۰۱۳ انتخاب کرد و به گفته آنها، استفاده از این واژه در سال ۲۰۱۳، ۱۷ هزار بار نسبت به سال ۲۰۱۲ رشد داشته است.
در ژوئن ۲۰۱۳ گزارش‌ شده است که ۲۳ میلیون نفر از هشتگ #selfie در شبکه اجتماعی اینستاگرام (شبکه تخصصی اشتراک گذاری عکس) استفاده کرده‌اند و اگر سایر هشتگ‌های مرتبط با سلفی و نیز زبان‌های مختلف دنیا را در نظر بگیریم این عدد فوق‌العاده بیشتر خواهد شد.
هم اکنون این سبک از عکاسی بسیار پرطرفدار شده است و در گوشه و کنار دنیا اشخاص مختلف با نژادهای گوناگون، چهره‌های متفاوت و سبک‌های زندگی متفاوت‌تر مشغول سلفی گرفتن هستند.
تحقیقی در انگلستان نشان می‌دهد ماهانه ۱/۹ بیلیون عکس در بریتانیا گرفته می‌شود، ۳۲۸ میلیون از این عکس‌ها آنلاین به اشتراک گذاشته می‌شود و ۳۰ درصد عکس‌هایی که انگلیسی‌های ۱۸ تا ۲۴ سال می‌گیرند از نوع سلفی است.
روانشناسان گفته اند افرادی که تمایل زیادی به تهیه عکس از خود و گذاشتن آنها در سایت‌های اجتماعی دارند از اختلالات ‏روانی رنج می‌برند، همچنین محققان هشدار می‌دهند که تمایل بیش از اندازه به تهیه عکس از خود به ویژه در نوجوانان، یک شاخص مرتبط با عدم اعتماد به ‏نفس یا درگیر شدن نوجوان با مشکلات روانی دیگر است.‎
روزنامه گاردین هم در گزارشی به تمایل روزافزون کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی به انتشار عکس‌های موسوم به سلفی پرداخته است.‏ گاردین در این باره نوشت: در حالی که استفاده از تصاویر موسوم به سلفی، پدیده تازه‌ای در غرب نیست، اما اخیرا در ایران به شدت رواج پیدا کرده است.‏
حال آنکه جیمز فرانکو که به عنوان “سلطان سلفی” شناخته شده است و به گفته او سلفی ها ابزاری برای ارتباط بیشتر هستند نه نشانه ای از غرور و خودبینی. سلفی ها وسیله ای هستند تا با استفاده از آنها به دیگران نشان دهیم که، چه کسی هستیم. در واقع سلفی ها پیام ما به جهان است. آنها دفتر خاطرات بصری کوچکی هستند که به نمایش در آمده و می گویند: «من اینجا هستم» «به من نگاه کنید».
اما اکنون سلفی ها پا را از حوادث و موقعیت ها فراتر گذاشته اند، زمانی بود که پس از حادثه پلاسکو افراد را به باد انتقاد گرفته اند که چرا در این حادثه به جای کمک کردن، سلفی انداخته اند اما جلب تر آن است که این روزها سلفی ها به زندگی های خصوصی هم راه پیدا کرده یکی از این مناسبت ها که سلفی بدان راه پیدا کرده است مساله طلاق است که با این کار افراد می خواهند به دوستان خود نشان دهند که از این پایان زندگی خود خوشحال هستند.
در این سلفی ها زوج ها پیش از جدایی با چهره ای خندان عکسی را به یادگار می گیرند تا نشان دهند، از این جدایی خوشحال و خرسند هستند.
اولین سلفی پس از طلاق مختص به زوج امریکایی ساکن شهر اورلاندو است که بر روی اینستاگرام گذاشته است. این زوج که فقط ۳ سال با هم زندگی کرده بودند قول دادند که بعد از طلاق هم دوستان خوبی بمانند و برای ثبت دوستی خوب عکس سلفی خندان خود را به یادگار گرفتند.
پس از جشن طلاق که سالهاست در کشور مد شده – بگذریم از غلط یا درست بودن این رسم- این روزها درغرب سلفی پس از طلاق مد شده است. اما از آنجایی که آمار طلاق روز به روز در کشور بیشتر می شود و پس اتفاق عجیبی نیست که در آینده نزدیک هم شاهد این چالش عجیب سلفی پس از طلاق در کشور باشیم که صد البته اثرات زیان بار وجبران ناپذیری هم بر پیکره کشور به وجود خواهد آورد.