نگاه «وقایع استان» به وضعیت اجاره نشینی در اراک/استرس نشین ها

چهارشنبه ۲۴ خرداد ۹۶ شماره ۶۰۹
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
تقویم را ورق می زند، روزها را می شمارد، فقط ۴۳ روز دیگر مهلت اجاره اش تمام می شود، دیروقت است یادداشت می کند که فردا با صاحبخانه اش تماس بگیرد. شب با کابوس اسباب کشی خواب از چشمانش رخت می بندد. فردا که شد به مالک خانه زنگ می زند و در کمال تعجب صاحبخانه از او می خواهد که دو میلیون به مبلغ رهن اضافه کند و ۲۰۰ تومان به اجاره. یک حساب سرانگشتی می کند این مبلغ اضافه با درآمد و خرجش هم خوانی ندارد. چند روزی وقت می گذارد از این املاک به آن املاک مراجعه می کند، سایت شیپور و دیوارهم نگاهی می اندازد اما رهن و اجاره به قدری بالاست که دو راه بیشتر پیش پایش نمی ماند اول اینکه مبلغ ودیعه و اجاره خانه که از سوی صاحبخانه اضافه شده است را بپذیرد و دوم اینکه آنقدر بگردد تا خانه ای با قیمت مناسبتر و کوچک تر پیدا کند. این روزها قیمت خانه ها به قدری بالاست که شهروندان نه تنها توان خرید خانه را ندارند بلکه در پرداخت اجاره هم مشکلاتی را پیش رو دارند. پای صحبت های مردم که بنشینی، می‌بینی بیشتر آن‌ها یا اجاره نشین هستند یا فرزندان اجاره نشین دارند و همه از بی سر و سامان بودن بازار مسکن و قیمت ها مـــی‌نالند. مردم ترس این را دارند که شرایط بدتری را تجربه کنند، قید خرید خانه را می‌زنند، با حقوق های اندک خود می سازند، اجاره‌نشینی می کنند، بار تشویش و استرس را با خود به دوش می کشند و در پایان هر سال با کسری بودجه مواجه می شوند و این چرخه ادامه دارد.
این روزها طوری به این روال زندگی عادت کرده ایم که اگر یک سال قیمت رهن و اجاره خانه ها بالا نرود، انگار که معجزه اتفاق افتاده است.
انگار نه انگار که زندگی به‌گونه‌ای دیگر نیز می تواند جریان داشته باشد، ثبات می تواند وجود داشته باشد و در جوامع دیگر مردم هر سال از ترس پیدا کردن یا نکردن خانه جان به لب نمی شوند. مردم از یاد برده‌اند که تا همین ۱۰ سال قبل، خرید خانه تنها یک آرزو نبود که به صرف بار سنگین مالی برآورده شود. اجاره نشینی سخت است، آنقدر سخت که زمان سر رسید انقضای قرارداد غم بر دل تمام اعضای خانواده می نشیند. از تهیه مبلغ اضافه شده توسط صاحبخانه گرفته تا خساراتی که طی اسباب کشی کردن به ما تحمیل می شود. در این میان بیشتر مستاجران تمایل به تمدید قرارداد دارند و برای اینکه وسایل منزلشان در اسباب کشی خسارت نبیند ناچار به پذیرفتن مبلغ قرارداد از سوی صاحب خانه شان دارند.
اکنون با گرم شدن هوا و تعطیلی مدارس بازار نقل و انتقالات هم داغ تر شده و خانه های اجاره ای رونق بیشتری گرفته اند از آنجایی که مالکان اجاره دادن را به عنوان یک شغل تلقی می کنند هرساله به یک بهانه ای قیمت رهن و اجاره را افزایش می دهد و امسال هم بنابرآنچه که شنیده شده برخلاف افزایش ۱۰ درصدی اجاره بها در سال های گذشته، اکنون به ۳۰ درصد رسیده است که متاسفانه در سایه برخی غفلت ها رخ می دهد و عدم توازن عرضه و تقاضا در بخش مسکن مهم ترین عامل رشد حبابی قیمت ها در این بخش است.
کلانشهر اراک به دلیل موقعیت صنعتی و مهاجر پذیر بودنش یکی از شهرهای گران در زمینه مسکن می باشد، شهری که از آشفتگی بازار مسکن رنج می برد به طوری که حتی افراد با توان پایین اقتصادی نمی توانند یک خانه ۵۰-۶۰ متری بخرند.
قیمت خانه حتی در مناطق حاشیه نشین این شهر هم بالای یک میلیون تومان وهزینه رهن و اجاره به نسبت آن بالا می رود.
بازار اجاره نشینی تحت تاثیر تعیین نرخ های غیر اصولی کرایه توسط صاحبان ملک، حق کمیسیون های بالا، دلالی برخی از سوداگران و حتی بالا و پایین شدن نرخ سودهای بانکی قرار دارد بطوری که بازار اجاره مسکن اکنون هم صدای مستاجر را درآورده و هم صدای مالک را.
خانم حمیدی یکی از شهروندان اراکی است که سال ها اجاره نشینی را تجربه کرده است و می گوید: وقتی خونه ای را اجاره می کنم استرس سال بعد هم دارم چرا که باید پس انداز کنم تا در صورت افزایش رهن پولی داشته باشم.
این شهروند میانسال اراکی که اکنون اجاره نشین در خیابان هپکو است ادامه می دهد: من حدود دو تومن حقوق می گیرم در این صورت چطور می توان هم وام داد و هم قسط داد و هم قرض کرد. من تمام سال استرس خونه دارم و اینگونه نیست که وقتی اجاره کردم، به آرامش برسم. هر سال استرس سال بعد را دارم.
سمیرا و امیر به تازگی ازدواج کردند و اکنون ساکن در شهرک پردیس اراک هستند می گویند: حدود ۱۰ ماهی است که ازدواج کرده ایم و در این خانه ساکن هستیم. اما صاحبخانه با من تماس گرفته و گفته که باید ۲و ۵۰۰ پول رهن و ۲۰۰ تومان هم اجاره را برای تمدید قرارداد پرداخت کنیم.
این زوج جوان با حالت ناراحتی می گویند: ما تازه زندگی خود را شروع کرده ایم و تاکنون هم به سختی از پس هزینه های زندگی برآمده ایم پس چطور این مبلغ را بپردازیم.
وی در این بین آقای صالحی که یک خانه دو طبقه در خیابان دکترحسابی اراک دارد می گوید: من و همسرم در طبقه اول زندگی می کنیم و طبقه بالا را به یک زوج جوان اجاره داده ایم. من بازنشسته هستم و حقوق بسیار کمی می گیرم و تنها سرمایه من همین خانه است.
او ادامه می دهد: مبلغ ۲۰ میلیون تومانی که به عنوان ودیعه میگیرم دردی را از من دوا نمی کند و فقط هنگامی که مستاجر پول اجاره را نمی پردازد از آن استفاده می کنم.
به گفته رییس اتحادیه مشاوران املاک تهران و کشور ۳۳ درصد از افراد در خانه های اجاره ای زندگی می کنند.
عقبایی با وجود آمار بالای اجاره نشینان وضع اجاره نشینی را مناسب نمی داند و تاکید کرده که بخش کمی از این مستاجران کسانی هستند که سرمایه هایشان را جای دیگری هزینه کردند و با اینکه توانایی خرید منزل دارند، اما ترجیح می دهند، پول هایشان را صرف خرید خانه نکنند اما عمده کسانی که در حال حاضر مستاجر هستند، افرادی هستند که توانایی لازم را برای خرید خانه ندارند و در واقع درآمدهای ایشان متناسب با رشد قیمت مسکن نبوده است.
کارشناس بازار مسکن هم گفته به دلیل تعطیل شدن مدارس نرخ اجاره مسکن در تیر و مرداد ماه رونق پیدا می کند و به طور قطع در شهریورماه قیمت ها به اوج خواهند رسید.
اکنون بسیاری از مردم به دلیل شرایط بد اقتصادی در سال های گذشته همان که داشتند را نیز از دست دادند، خانه را فروختند و این روزها همین که در این آشفته بازار، سقفی بالای سر داشته باشند، خدا را شکر می کنند. در حالی که زندگی این نیست. خو گرفتن مردم با فشارهای سنگین روحی حاصل از ترس های مالی مانند ترس رهن و اجاره، مثل خو گرفتن با درد مزمن است، به همان اندازه فرسایش‌دهنده و در پایان کشنده.
در کشور ما که مسکن به نوعی کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود و حکم کالای مصرفی ندارد پس طبیعی است که نرخ تورم افزایش یابد همین تورم سبب افزایش اجاره بها و رهن می شود زیرا شخص از طریق دریافت اجاره معیشت خود را تامین می‌کند. این در حالی است که به لحاظ علمی افزایش قیمت اجاره‌بها با افزایش قیمت زمین ارتباط مستقیم دارد؛ یعنی هرچقدر قیمت زمین در طول یک سال افزایش پیدا کند، به تناسب آن قیمت اجاره نیز باید افزایش پیدا کند.درحالی که در کشور ما بازار مسکن از عوامل زیادی متاثر است و وابستگی‌های فراوانی به سایر حوزه‌های اقتصادی دارد؛ به گونه‌ای‌که تحولات گوناگون در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور می‌تواند به سرعت تاثیر خود را بر فراز و فرودهای بازار مسکن اعمال کند. با این اوصاف می‌توان گفت بازار مسکن در شرایط فقدان بازار مالی توسعه‌یافته در کشور ما، رابطه تنگاتنگی با نرخ تورم دارد و این رابطه از ویژگی کالای سرمایه‌ای بودن مسکن و قابلیت حفظ ارزش آن ناشی می شود.
با وجود عوامل فراوانی که سبب رشد اجاره نشینی و افزایش قیمت ها می شود هنوز راهکار دقیقی برای آن درنظر گرفته نشده و همچنان بازار مسکن پرالتهاب از برخی تصمیم گیری هاست.