نگاهی به فیلم هایی با موضوع تولد و نبوت عیسی مسیح بر پرده سینما/سینمای مصلوب

یکشنبه ۱۲ دی ۱۳۹۵ شماره ۴۹۵

سمیه انصاری فر
وقایع استان

پرداختن به مسئله مذهب و زندگی پیامبران همیشه در سینما مورد توجه بوده است و فیلم های بزرگ و تاریخی در این زمینه ساخته شده است، به جرات می توان گفت مسیح مهم ترین مضمون و شخصیت مذهبی است که فیلم های شاخصی در مورد آن ساخته شده است. در این نوشتار نگاه کوتاهی به فیلم های معروف دنیا در مورد مسیح و در ادامه نگاهی به سینمای ایران و جایگاه اقلیت های مذهبی در آن خواهیم داشت.
«شاه شاهان»، «آوای برنادت»، «از آخور تا صلیب»، «ستاره بیت الحم»«بزرگترین داستان عالم»، «انجیل به روایت متی»، «عیسی»، «عیسی مسیح ابر ستاره»، «آخرین وسوسه های مسیح»، «انجیل یوحنا»، «مصایب مسیح» و«پسر خدا» از جمله این فیلم هاست.
از آخور تا صلیب محصول سال ۱۹۱۲ است که در فلسطین فیلمبرداری شده بود. سیدنی الکت کارگردان این اثر روایتی از داستان زندگی حضرت مسیح از کودکی تا بزرگسالی در این فیلم ارائه کرده بود و در آن زمان توانست توجه منتقدان را به خودش جلب کند و از همین رو هفت سال بعد فیلم را دوباره به نمایش درآوردند.
ستاره بیت‌الحم فیلمی درام و تاریخی است که در سال ۱۹۱۲ ساخته شده است. فیلم بازگویی وقایع کتاب مقدس قبل از تولد حضرت عیسی (ع) است.
شاه شاهان فیلمی در مورد زندگی مسیح ساخته سیسیل بی دمیل کارگردان معروف یهودی در سال ۱۹۲۷ است. وی سازنده فیلم معروف و عظیم ده فرمان نیز است. ومیل به عنوان یک یهودی در اثری صامت از جفایی که بزرگان یهود در حق مسیح (ع) روا داشته اند پرده برداری سینمایی می کند. دومیل در این فیلم داستانش را مثل روایت های آشنا در مورد حصرت عیسی صادقانه تعریف می کند و موفق می شود داستان مسیح را با شیوه ای غیر متعارف در عصر سینمای صامت روایت کند، البته فیلم دیگری با همین نام در سال ۱۹۶۱ ساخته شده که زندگی عیسی مسیح از کودکی تا هنگام مصلوب شدنش را با روایتی بسیار دراماتیک به تصویر می‌کشد.
آوای برنادت محصول سال ۱۹۴۳ به کارگردانی هنری کینگ است. فیلم بر اساس روایتی از فرانتس ورفل درباره زندگی «برنادت سوبیرو» است که مدعی شده بود بانوی مقدس را می‌بیند و توانسته بود در ۳۵ سالی که زندگی کرده بود، بیمارانی را شفا دهد و پس از مرگ هم به عنوان قدیس حامی بیماران پذیرفته شد
انجیل به روایت متی ساخته پیرپائولو پازولینی در سال ۱۹۶۴ تولید شده است. این کارگردان ایتالیایی فیلم را بدون فیلمنامه و فقط از روی انجیل متی ساخته شده است. تصویر مسیح در این فیلم با شمایل نگاری سایر فیلم‌ها متفاوت است. در انجیل به روایت متی هیچ‌یک از بازیگران گریم نشدند. از فیلم در ایتالیا استقبال شد و یکی از فیلم‌های محبوب پازولینی، چه از نظر مردم و چه از نظر منتقدان به شمار می‌آید.
بزرگترین داستان عالم به کارگردانی جورج استیونز در سال ۱۹۶۵ تولید شد فیلم داستان حضرت عیسی را از زمان تولد تا بازگشت به اورشلیم و غسل تعمید توسط یحیی و به سلطنت رسیدن پیلاطس تصویر می‌کند. بسیاری معتقدند این فیلم با وجود هزینه بالایی داشته یک نوع جعل تاریخ و تبرئه یهودا است.
عیسی مسیح ابرستاره فیلم موزیکالی است که در سال ۱۹۷۳ با بازی تد نلی نیز ساخته شد و به اعتقاد گروهی، حضور پویا و پرجنب و جوش نلی در این فیلم یکی از قویترین تصاویر سینمایی مسیح را رقم زد.
عیسی ساخته دو فیلمساز ناشناس به نام‌های جان کریش و پیتر سایکز در سال ۱۹۷۹ ساخته شد که یکی از پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینما است. در این فیلم نه ستاره ای بزرگ بازی می کند، نه پیچیدگی داستانی دارد و نه در آن جلوه های ویژه به کار رفته است.
آخرین وسوسه مسیح محصول سال ۱۹۸۸ به کارگردانی مارتین اسکورسیزی است که فیلمنامه آن را پل شرادر بر پایه رمان آخرین وسوسه مسیح نوشته «نیکوس کازانزاکیس» نویسنده یونانی نوشته‌است. در این فیلم عیسی مسیح نه به عنوان فردی مقدس یا پیامبری معصوم بلکه به صورت فردی عادی با وسوسه‌های شهوانی که همواره با نفس اماره درگیر است و از درد و شکنجه هراسان است به تصویر کشیده شده است. فیلم به خاطر ارائه تصویری متفاوت از عیسی مسیح، خشم ارباب کلیسا را برانگیخت.
مصائب مسیح فیلمی به کارگردانی مل گیبسون به عنوان یکی از پر بیننده‌ترین، بحث برانگیزترین و پر منفعت‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما محسوب می شود. این فیلم ۱۲ ساعت آخر عمر عیسی مسیح را به تصویر کشید، فیلم مصائب مسیح محصول سال ۲۰۰۴ است که زندگی عیسی مسیح را بر اساس روایاتی از کتاب‌های عهد جدید، انجیل، انجیل متی، انجیل مرقس، انجیل لوقا و انجیل یوحنا و همچنین نوشته‌های مذهبی آنه کاترین امرک از دستگیری، شکنجه ها، مصلوب شدن، مرگ، تدفین، و برخاستن از قبر را به تصویر می کشد.
پسر خدا فیلمی به کارگردانی مارک بورنت و روما دانوی در سال ۲۰۱۴ است که در آن روایتی از زندگی حضرت عیسی (ع) از بدو تولد تا زمانی که به صلیب کشیده می‌شود به نمایش گذاشته شده است، در فیلم روایتی از آموزه‌های اخلاقی او و معجزاتش نشان داده می‌شود.
اما سینمای ایران هم در پرداخت به مسیح و زندگی او یک اثر داشته است، فیلم سینمایی مریم مقدس به نویسندگی و کارگردانی شهریار بحرانی فیلمی است که در سال ۱۳۷۹ تولید شد. این فیلم روایتگر شانزده سال قبل از میلاد مسیح (ع) زمانی که مردم منتظرند تا مسیحای موعود متولد شود، است. فرزند عمران دختر می شود و مادرش نام کودک را مریم انتخاب می کند و چون قبل از تولد عهد بسته که او را تا زمان بلوغ به خدمت در معبد مقدس بگمارد، به معبد می رود، اما تا به حال پای دختری به معبد باز نشده. حضرت زکریا تلاش می کند که با تمامی مخالفت های روحانیان یهودی مریم در معبد بماند و کم کم با وجود الهامات به مریم، مردم به سوی او جلب می شوند. اما بعد از یک اتفاق مریم از معبد رانده می شود. در همان موقع با خواست خداوندی مریم (س) باردار می شود و همین موضوع سوء ظن مردم را برمی انگیزد. هرود که از تولد کودک احساس ناامنی می کند دستور قتل نوزاد را می دهد، اما نوزاد به دنیا می آید و با صحبت کردن در گهواره همه را مبهوت می کند.
بشارت منجی نیز فیلمی به کارگردانی و نویسندگی نادر طالب‌ زاده ساخته سال ۱۳۸۳ است. این فیلم بر اساس زمینه‌های مشترک بین اسلام و مسیحیت ساخته و پرداخته شده ‌است.
اما جدای از فیلم هایی در مورد مسیح پرداختن به اقلیت های مذهبی در سینمای ایران یک موضوع مورد بحث است، با وجود اینکه اقلیت های مذهبی در بدنه سینمای ایران نقش مهمی دارند ولی کمتر پیش آمده که مسائل و زندگی آن ها بعنوان محور فیلم های سینمایی انتخاب شود. البته چند فیلم شاخص که شخصیت های اصلی آن مسیحی هستند در سینمای ایران با استقبال رو به رو شده اند. یکی از فیلم هایی که به این موضوع پرداخته فیلم روزواقعه است این فیلم داستان جوانی مسیحی که تازه مسلمان شده و در روز عروسی خود راهی کربلا می شود. در مورد فیلم هایی با مضمون معاصر شاید دیدار یکی از مطرحترین فیلم ها باشد فیلم در مورد دختری مسیحی به نام ژانت است هنگام عکس گرفتن از گل ها و گل فروشی ها دوربینش در بازار به سرقت می رود، امیر جوانی که به همراه پدرش باغ گل دارند و گل هایشان را در‌ آن بازار می فروشند دزد را تعقیب می کند و دوربین ژانت را پس می گیرد و به سراغ این دختر مسیحی می رود. با جدی شدن رابطه، امیر از ژانت تقاضای ازدواج می کند؛ ولی ژانت تقاضای این پسر مسلمان را نمی پذیرد. چیزی که در این مورد واضح است این است که سهم داستان هایی از این قشر در سینمای ما کم است و یا در نهایت مضمون روایت های آن رابطه یک دختر و پسر مسلمان و مسیحی ختم می شود در حالیکه این قشر نیز بخشی از جامعه ما با تمام دغدغه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
عشق یک پسر مسلمان به دختری مسیحی و درنهایت، مصائب دوشیزه نیز دیگر فیلمی در این خصوص است دختری مسیحی که درپی نذری در روزهای عاشورا، به دنیا آمده و اکنون در آستانه ازدواج با تصادفی ناخواسته وارد زندگی یک مسلمان می شود.