روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
چهارشنبه ۹ اسفند ۱۳۹۶ شماره ۸۰۰
وقایع استان: سینمای زنان چند سالی است که در کشور ما راه خود را پیدا کرده و زنان کارگردان متعددی در این عرصه وارد شده اند. هر چند همیشه این مسئله که دغدغه بیشتر فیلمسازان زن طرح مسائل زنان و مشکلات آن هاست مطرح بوده است. شاید این طبیعی و منطقی باشد که زنان سینماگر زبان سینما را مجال و فرصتی برای بیان دغدغه های زنانه ای بدانند که در جامعه به دلایل مختلف بر آنها تحمیل شده، اینکه برخی از فیلمسازان به شدت نگاهی ضد مرد دارند و می خواهند زنان را قشر مظلوم نشان دهند وجود دارد؛ ولی هستند در این میان زنان فیلمسازی که دنیای زنان را با جسارت و بدون توسل به شعار و بیانیه توصیف می کنند. « آیدا پناهنده» یکی از این کارگردانان است. او بعد از ساخت چند فیلم کوتاه با اولین فیلم بلندش «ناهید» توانست توجه منتقدان و علاقمندان به سینما را جلب کند. پناهنده بعد از ناهید فیلم «اسرافیل» را ساخت که مانند فیلم اولش به زندگی زنان و مواجهشان با مسائل خاص زندگیشان تمرکز داشت. این فیلم هم اکنون در سینما عصر جدید اراک در حال اکران است.
اسرافیل روایتگر زندگی دو زن و رابطه شان با یک مرد است. اولی زنی مطلقه به نام ماهی است که به تازگی فرزند جوان خود را از دست داده است و دومی دختر جوانی به نام سارا است که با مادرش تاجی زنی روانپریش و برادرش زندگی می کند.
فیلم داستان زندگی و کشمکش های این دو زن را در قالب رابطه شان بــا مردی به نـــام بهروز روایت می کند. فیلم از یکی از شهرهای شمالی شروع می شود ماهی (با بازی هدیه تهرانی) پسر خود را از دست داده، بهروز (با بازی پژمان بازغی) بعد از سال ها بازگشته است تا دوباره شاید بتواند رابطه خود با عشق قدیمش را از سر بگیرد. او و ماهی در نوجوانی شیفته یکدیگر بودند؛ ولی برخی سخت گیری ها از جمله تعصبات دایی ماهی باعث شده بود که آن ها امکان رسیدن به یکدیگر را نداشته باشند به طوریکه بهروز بالاخره از ترس برخوردهای خانواده ماهی آنجا را ترک و به خارج از کشور می رود و ماهی نیز بعد از خودکشی نافرجام مجبور به ازدواج اجباری می شود.
حالا بازگشت بهروز می تواند همچون دمیدن در صور اسرافیل باشد تا ماهی دوباره زنده شود؛ ولی ماهی زنی منفعل است علی رغم میل باطنی و علاقه اش به بهروز در بدترین شرایط روحی قرار دارد او فرزندش را از دست داده بعنوان یک زن مطلقه همچنان رفتارش در شهری سنتی و کوچک زیر ذره بین است. از طرفی او در آستانه یائسگی قرار دارد و دیگر هرگز بچه دار نخواهد شد. تمام این ها باعث می شود که او نتواند در برابر بازگشت بهروز و زنده شدن عشقش بعد از بیست سال رفتاری منطقی داشته باشد و گاه دچار دوگانگی ها و تناقضاتی شود. اما فیلم تنها بـــه ماجرای عشق مـاهی و بهروز ختم نمی شود. در همین جا فیلم ماهی را رها می کند و به روایت ماجرای دختری جوان می پردازد اینجاست که لوکیشن فیلم تغییر می کند و از فضای آرام شمال به تهران می رود. سارا دختر جوانی است که در فضای مجازی با بهروز آشنا شده است و بهروز به او قول ازدواج داده و قرار است با هم به کانادا برگردند. سارا ( با بازی هدی زین العابدین) زندگی بحرانی دارد مادر او ( با بازی مریلا زارعی) بیمار روحی و روانی است. سارا و برادرش ( با بازی پوریا رحیمی سام) هر دو به دنبال فرار از شرایط موجود خود هستند. برادر سارا مهاجرت به استرالیا را انتخاب کرده است و به دنبال تهیه پول برای این قصدش است، سارا نیز ازدواج از روی جبر با بهروز را بهترین گزینه می داند. بخش میانی فیلم به روابط این خانواده می پردازد. در نهایت این بهروز است که باید میان این دو موقعیت ماندن و وصال عشق قدیم و یا ازدواج با سارا یکی را انتخاب کند.
فیلم شاید به مزاج خیلی ها که به داستان های خطی و دنبال کردن یک ماجرا عادت داشته باشند خوش نیاید؛ اما آیدا پناهنده روایت خود را به صورت دو ایپزود بخش روایت کرده است که در نهایت مشخص می شود این دو بخش در ارتباط با یکدیگر هستند. هر چند حلقه اتصال این دو ماجرا یعنی بهروز به درستی شخصیت پردازی نشده است و هر چقدر تلاش برای نشان دادن زیر و بم شخصیت های زن فیلم ماهی، سارا و تاجی بسیار بوده در مقابل به بهروز پرداخته نشد و این سوال ها باقی می ماند که چرا او بعد از این همه سال دوباره به سراغ ماهی آمده و یا اینکه چرا می خواهد با سارا ازدواج کند و اینکه چرا در نهایت به این انتخاب می رسد. اسرافیل روایتگر داستان زندگی آدم هایی است که هر کدام در حال فرار از شرایط موجود هستند. فرار ماهی در جوانی با خودکشی، فرار بهروز به کانادا، فرار سارا و برادرش از شرایط موجود.
هر چند تجربه دوم پناهنده شاید جسارت فیلم اولش را نداشته باشد؛ اما نشان می دهد که او خط فکری خود را در سینما پیدا کرده و به دنبال گفتن شعار و بیانیه نیست و فقط روایتگر زندگی آدم هایی است که مابه ازاهای بیرونی دارند.
