روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۶ آبان ۱۳۹۶ شماره ۷۱۱
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
مدرسه بعنوان مکانی که گروه های همسال در آن کنار یکدیگر قرار دارند و از یکدیگر تاثیر می پذیرند اهمیت زیادی در تربیت کودکان و نوجوانان دارد. از این جهت خانواده ها باید به آسیب هایی که ممکن است فرزندشان را در این محیط تهدید کند بیشتر توجه داشته باشند. برای بسیاری از افرادی که به یک ماده مخدر اعتیاد دارند تجربه اولین استفاده به دوران مدرسه برمی گردد. شاید همچنان در کشور ما صحبت از مدرسه بعنوان یک بستر برای آسیب های اجتماعی خیلی جدی گرفته نشود و حتی مسئولین به ویژه مسئولین آموزش و پوررش در برابر آن واکنش دفاعی داشته باشند. سال گذشته بود که قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: در چند ماه اخیر ابلاغ کردیم که تحت هیچ شرایطی آمار اعتیاد دانش‌آموزان در رسانه‌ها اعلام نشود، بلکه به صورت محرمانه و مکتوب به وزارت آموزش و پرورش اعلام شود. البته در اواخر سال ۹۵ بود که مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش گفت: ۱۳۶ هزار نفر از دانش‌آموزان در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و از این تعداد ۳ هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یک بار مصرف‌کننده مواد مخدر بوده‌اند.
شاید به نظر برسد اعلام کردن یا نکردن آمار اعتیاد دانش آموزان تاثیری در این روند ندارد؛ ولی انتشار این آمار می تواند حساسیت جامعه را نسبت به این موضوع و ضرورت پاسخگویی و تدبیر راهکار برای کاهش آن را از سوی دستگاه های مختلف بالاتر ببرد از طرفی انکارهای مسئولان باعث می شود دانش آموزان معتاد، دیر شناسایی شوند یا اصلا شناسایی نشوند و وقتی دانش آموزی معتاد در مدرسه به حال خود رها می شود و خدمات مددکاری به سرعت در اختیارش قرار نمی گیرد، احتمال ابتلای باقی دانش آموزان مدرسه به اعتیاد بیشتر می شود.
با وجود منتشر نشدن هیچ آمار مشخصی؛ ولی آنچه می توان از بروز آسیب ها و بحران های اجتماعی در جامعه متوجه شد این است که کودکان و نوجوانان در معرض آسیب های مختلف اجتماعی به ویژه اعتیاد آن هم در مدارس هستند؛ اما چرا دانش آموزان و نوجوانان به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا می کنند و چرا حضور آن ها در کنار گروه همسالان خود این آسیب پذیری را بالاتر می برد؟
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران در این باره می گوید: افرادی که نتوانسته‌اند به درستی هیجانات خود را در دوران نوجوانی تخلیه کنند، خیلی زود دچار افسردگی و اختلالات روانشناختی همچون ترس و اضطراب می‌شوند، از نگاه این افراد مصرف مواد مخدر موجب تسکین و کنترل اختلالات رفتاری‌اش می‌شود.
دکتر کوروش محمدی اضافه می کند: در ارتباط با گرایش نوجوانان به مواد مخدر باید مجموعه عوامل را بررسی کنیم و نمی‌توانیم تنها یک عامل یا یک بعد را برای این آسیب در نظر بگیریم.
وی افزود: در علل گرایش نوجوانان در مقطع دانش‌آموزی چند نکته مهم دخیل است: اول اینکه نوجوانان در سنین الگوپذیری هستند و به راحتی از اطرافیانشان الگو دریافت می‌کنند اما الگوهایی که در جامعه برای نوجوانان جذاب هستند الگوهای سالمی نیستند و متاسفانه بسیاری از الگوهای ناسالم و عبور از هنجارها و خط قرمزها برای نوجوان پررنگ‌تر است به عنوان مثال با یک دروغ ساده از مرز اخلاقی عبور می‌کنند و به مرور دروغ گفتن برایشان هنجار می‌شود.
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران ادامه داد: این رفتار نوجوانان ریشه در اصول تربیتی خانواده دارد، الگوهای ناسالم برای نوجوان قطعا از خانواده شروع می‌شود حالا ممکن است برخی از خانواده‌ها بگویند ما معتاد نیستیم چرا فرزندمان چنین شد ما در جواب می‌گوییم قرار نیست همه معتاد باشند کافی است خانواده از یک مرز اخلاقی عبور کند و این نشان می‌دهد که خانواده با عبور از مرزهای هنجار موافق است و برای نوجوان این ذهنیت القا می‌شود که عبور از هنجار مشروعیت دارد پس به سوی ناهنجاری سوق داده می‌شود.
محمدی تصریح کرد: نکته دوم، ویژگی‌های روانشناختی نوجوانان است، برای نوجوانی سن هیجانات و معادل سن طوفانی و سن هیجانی مطرح می‌شود و اگر هیجانات نوجوان به درستی در فضای تعاملی و اجتماعی پیرامونش پاسخ‌های خود را دریافت نکند این به تلنباری از هیجانات که پاسخ مناسبی دریافت نکرده‌اند، تبدیل می‌شود و نوجوان به سیر منفی و قهقرایی سوق داده می‌شود.
وی افزود: خشونت و پرخاشگری در نوجوان شکل می‌گیرد و در نهایت به مصرف مواد مخدر به عنوان مکملی برای این خیزش و یا تسکین دهنده‌ای برای کسب آرامش خود روی می‌آورد، معمولا افرادی که نتوانسته‌اند به درستی هیجانات خود را در دوران نوجوانی تخلیه کنند و کودکی خوب و سالمی را پشت سر نگذاشته‌اند، خیلی زود دچار افسردگی و اختلالات روانشناختی همچون ترس، اضطراب و… می‌شوند، از نگاه این افراد مصرف مواد مخدر موجب تسکین و کنترل اختلالات رفتاری‌اش می‌شود.
رئیس انجمن آسیب شناسی اجتماعی ایران بیان داشت: نکته سوم اینکه اگر نتوانیم سقف خانواده را به عنوان سقف ایمن برای کودک و نوجوانمان تعریف کنیم این نوجوان به زودی به دنبال سقف مطمئنی خواهد گشت، نگاه خانواده‌ها به مسئله و چالش‌ها نگاهی هیجان‌مدار و عاری از دیدگاه های مسئله مدار است اینجاست که بچه‌ها با همان نگاه هیجان مدار رشد می‌کنند و نگاه هیجان مدار یعنی اینکه حل مسائل و بحران‌ها با کوتاهترین و در دسترس‌ترین روش ممکن که متاسفانه مواد مخدر یکی از همین راه ها است به سرعت سبب تسکین موقت فرد می‌شود.
محمدی افزود: نباید از تبعیض‌هایی که در خانواده بین فرزندان و اعضای خانواده‌ها وجود دارد غافل شویم، همچنین توزیع نامناسب، نامتعادل و نامتوازن امکانات و فرصت‌ها و نگاه‌ها از بالا به پایین به نوجوان است که منجر به گرایش نوجوانان به سوی اعتیاد می شود.
وی گفت: نوجوان یک استقلال شخصیتی و فکری دارد اما متاسفانه نگاه اکثر افراد در جامعه نسبت به او دیکتاتورمآبانه و از بالاست و می‌خواهند خودشان برای نوجوان مسیر و جایگاه تعیین کنند و به جای او تصمیم بگیرند، این نگاه از بالا به پایین ، نوجوان را بر آن می دارد تا فرصتی پیدا کند که استقلال خود را ثابت کند، در نهایت یکی از راه‌هایی که نوجوان درگیر آن می‌شود حرکت در مسیر ناهنجاری ها و در مسیر خلاف جهت خانواده و جامعه است.
با وجود اهمیت پیشگیری از گرایش به اعتیاد در سنین نوجوانی و در میان دانش آموزان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی به دنبال طرح هایی با همکاری آموزش و پرورش برای پیشگیری از این آسیب است.
دبیر شورای هماهنگی با مواد مخدر در این خصوص به وقایع استان گفت: پیشگیری اولیه و آگاه سازی جوانان به خصوص دانش آموزان مقطع دوم متوسطه در سراسر استان هم اکنون در دستور کار قرار دارد. این گروه سنی به دلیل کنجکاوی و تبلیغات سوء کنونی در جامعه و فضاهای مجازی بیشتر در معرض آسیب قرار دارند.
نبی الله شامحمدی افزود: تنظیم تفاهم نامه متمرکز دبیرخانه شورای هماهنگی مواد مخدر با وزارت آموزش و پرورش در حوزه دانش آموزی در زمینه پاکسازی و پیشگیری با حضور کارشناسان خبره امر از جمله اقدامات این بخش است.
وی ادامه داد: در بخش دانش آموزی اولویت آموزش ها در مدارس حاشیه و مناطق روستایی به دلیل ظرفیت بالای آسیب پذیری مورد توجه است.
اما مسئله تنها شناسایی نیست بلکه باید دید بعد از شناسایی این کودکان چه اقدامی انجام شود. در وهله اول مشکلی که وجود دارد این است که در استان مرکزی هیچ مرکز تخصصی و ویژه برای ترک اعتیاد کودکان و نوجوانان نیست و مراکز موجود اغلب برای افراد بالای ۱۸ سال است.
سال گذشته دبیرشورای هماهنگی با مواد مخدر در انتقاد به این مسئله گفته بود: نمی توان شیوع اعتیاد در نوجوانان را انکار کرد؛ ولی مسئله این است که گاه ما به دلایل مختلفی آن را اعلام نمی کنیم.
شامحمدی افزود: همین موضوع باعث شده که خیلی به درمان نوجوانان و لزوم یک مرکز نگهداری و درمان نوجوانان معتاد اهمیت داده نشود در حالیکه این یک نیاز ضروری است.
وی با بیان اینکه در حوزه مواد مخدر در استان رودرواسی نداریم، ادامه داد: به دنبال راه اندازی این مرکز هستیم حتی اگر در ماه یک نوجوان و یا در سال چند نوجوان به آن مراجعه کنند. با وجود این تاکید همچنان در استان هیچ مرکزی با این ویژگی ها وجود ندارد.
