یکشنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۹   شماره ۱۳۳۴

روزنامه «وقایع استان» همواره کوشیده است با انتشار مطالبی آگاهی بخش سطح دانش مخاطبانش را بالاتر ببرد. یکی از مواردی که بسیاری با آن روزانه مواجه می شوند مباحث حقوقی و قضایی است.
در ستون قانون ما بر آن شدیم تا شما را با نکات حقوقی و قضایی آشنا کنیم که ممکن است با آن روبرو شوید. هر هفته قانون را در ستون «قانون» دنبال کنید. امید است که ستون «قانون» در نهایت عاملی شود برای افزایش دانش و آگاهی حقوقی و بهره مندی از تمامی حقوق قانونی که باعث زندگی خوب و راحت تری برای شهروندان خواهد شد.

نکات حقوقی کاربردی (۶۶)
تنظیم وصیت نامه و تقسیم ارث

مهدی حقدوست

کارشناس ارشد رشته حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه

نکته ۱٫ ازدواج در زمان بیماری و ارث بردن زن از شوهر
مطابق با ماده ۹۴۵ قانون مدنی:
۱٫ اگر مرد در حال بیماری، با زنی ازدواج نماید و در همان حال بیماری و قبل از اینکه با وی نزدیکی نماید، بمیرد، زن از او ارث نمی برد.
۲٫ ولی اگر بعد از نزدیکی با وی یا بعد از اینکه از آن بیماری سلامتی یافت، بمیرد، زن از او ارث می برد.
نکته ۲٫ چگونگی ارث بردن زن و شوهر از اموال یکدیگر
مطابق با ماده ۹۴۶ قانون مدنی:
۱٫ شوهر از تمام اموال همسرش ارث می برد، ولی زن از عین اموال منقول و از قیمت اموال غیرمنقول شوهرش اعم از اینکه عرصه یا اعیان باشد، ارث می برد.
۲٫ در صورتیکه زن و شوهر فرزند داشته باشند، یک چهارم اموال زن، برای شوهرش و یک هشتم اموال شوهر، برای همسرش خواهد بود.
۳٫ اگر زن و شوهر فرزند نداشته باشند، یک دوم اموال زن، برای شوهرش و یک چهارم اموال شوهر، برای همسرش خواهد بود.
نکته ۳٫ چگونگی بهره برداری زن از عین اموال غیرمنقول شوهر
مطابق با ماده ۹۴۸ قانون مدنی: هرگاه ورثه متوفی، از پرداخت قیمت اموال غیرمنقول مرد به همسرش خودداری نمایند، زن می تواند حق خود را از عین اموال غیرمنقول شوهرش، استیفاء نماید.
نکته ۴٫ نبود ورثه ای به جز زن یا شوهر
مطابق با ماده ۹۴۹ قانون مدنی:
۱٫ در صورتیکه هیچ وارث دیگری به غیر از زن یا شوهر برای متوفی نباشد، شوهر تمام اموال همسرش را به ارث می برد.
۲٫ ولی زن فقط سهم خود را یعنی یک چهارم اموال شوهرش را به ارث می برد و مابقی اموال شوهرش در حکم اموال اشخاص بلاوارث بوده و مطابق با ماده ۸۶۶ ق.م. به حاکم یعنی به بیت المال، تَعَلُّق دارد.
نکته ۵٫ تعریف امور حِسبی
مطابق با مواد ۱ و ۳ قانون امور حسبی: امور حِسبی، اموری است که شعب دادگاههای حقوقی مکلف هستند نسبت به انجام آن امور، اقدام نموده و تصمیمی اتخاذ نمایند، بدون اینکه نیاز باشد برای رسیدگی به آنها، بین اشخاص اختلاف بوجود آمده و طرح دعوی نمایند.

نکته ۶٫ امور مربوط به تَرَکِه
مطابق با ماده ۱۶۲ قانون امور حسبی: امور مربوط به تَرَکِه (اموال متوفی) عبارتست از اقداماتی که برای حفظ تَرَکِه و رسانیدن آنها به صاحبان حق، انجام می شود، از قبیل مُهر و موم و تحریر تَرَکِه و اداره تَرَکِه و غیره.
نکته ۷٫ دادگاه صالح برای رسیدگی به امور حِسبی
مطابق با مواد ۱۶۳ و ۱۶۴ قانون امور حسبی:
۱٫ دادگاه صالح برای رسیدگی به امور مربوط به اموال متوفی، دادگاهی است که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه قضایی آن بوده و اگر متوفی در ایران اقامتگاه نداشته باشد، با دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در حوزه قضایی آن بوده است.
۲٫ همچنین اگر متوفی در ایران اقامتگاه یا محل سکونت نداشته باشد، دادگاهی صالح است که اموال متوفی در آنجا واقع شده و اگر اموال در جاهای مختلفی باشد، دادگاهی که مال غیرمنقول در حوزه قضایی آن واقع شده است، صلاحیت خواهد داشت.
۳٫ اگر اموال غیرمنقول در حوزه های قضایی متعددی باشد، صلاحیت با دادگاهی است که قبلاً شروع به اقدام کرده است.
نکته ۸٫ رسیدگی به امور اموال متوفی در حوزه های قضایی متعدد
مطابق با ماده ۱۶۵ قانون امور حسبی: هرگاه تمام یا قسمتی از اموال متوفی، در حوزه قضایی دادگاهی، غیر از دادگاهی که مطابق با مواد ۱۶۳ و ۱۶۴ ق.ا.ح. (نکته ۷) صالح است، باشد، دادگاهی که اموال در حوزه قضایی آن واقع شده است، اقدامات مربوط به حفظ اموال متوفی را از قبیل مُهر و موم تَرَکِه بعمل آورده، رونوشت صورت مجلس عملیات خود را به دادگاهی که مطابق دو ماده فوق برای رسیدگی به امور تَرَکِه متوفی صالح است، می فرستد.
نکته ۹٫ درخواست مُهر و موم تَرَکِه
مطابق با ماده ۱۶۷ قانون امور حسبی: اشخاص به شرح زیر می توانند مُهر و موم تَرَکِه را از دادگاه صالح درخواست نمایند: ۱٫ هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آنها. ۲٫ موصی لَه، در صورتیکه وصیت نسبت به اموال غیرمُشاعی شده باشد. ۳٫ طلبکار متوفی که طلب او مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد به مقدار طلب، در صورتیکه در مقابل طلب، رهن نبوده و ترتیب دیگری هم برای تأمین طلب نشده باشد.
۴٫ کسی که از طرف متوفی بعنوان وصی تعیین شده باشد.
نکته ۱۰٫ حضور اشخاص ذینفع در زمان مُهر و موم تَرَکِه
مطابق با ماده ۱۷۵ قانون امور حسبی: دادگاه زمان مُهر و موم تَرَکِه را به اشخاص ذینفع اطلاع می دهد، ولی نباید این امر موجب تأخیر در انجام مُهر و موم تَرَکِه شود.
نکته ۱۱٫ موارد قید شده در صورتمجلس مُهر و موم تَرَکِه
مطابق با ماده ۱۷۶ قانون امور حسبی: در هنگام مُهر و موم تَرَکِه، صورتمجلسـی شـامل مـوارد زیر تنظیم می شود: ۱٫ تاریخ، سال و ماه و روز و ساعتی که اقدام به مُهر و موم شده است. ۲٫ نام و مشخصات کسی که مُهر و موم را انجام می دهد. ۳٫ علتی که موجب مُهر و موم شده است. ۴٫ نام و مشخصات و محل اقامت کسی که درخواست مُهر و موم نموده و اگر دادرس به نظر خود اقدام به مُهر و موم کرده باشد، این نکته را در صورتمجلس می نویسد. ۵٫ نام و مشخصات و اظهارات اشخاص ذینفع که در موقع مُهر و موم حاضر بوده اند. ۶٫ تعیین جایی که تَرَکِه در آنجا مُهر و موم شده از قبیل اتاق، صندوق خانه و گنجه. ۷٫ توصیف کلی، از اشیایی که مُهر و موم نشده است. ۸٫ اموالی که در محل خود مُهر و موم شده است یا محل آن تغییر داده شده است. ۹٫ نگهبان، در صورتیکه تعیین شده باشد، با ذکر این که نگهبان را دادرس مستقلاً معیّن کرده یا بر حسب معرفی اشخاص ذینفع باشد. ۱۰٫ اظهارات کتبی و صریح، با قید التزام از کلیه اشخاصی که با متوفی در یکجا زندگی کرده و یا اموالی در تصرف آنها بوده است، مبنی بر اینکه چیزی از اموال متوفی را خارج یا مخفی نکرده و مطلع نیستند که دیگری بطور مستقیم یا غیرمستقیم اموال متوفی را برده یا مخفی کرده است.
نکته ۱۲٫ امضاء صورتمجلس مُهر و موم و بایگانی کلید قفلها
مطابق با مواد ۱۷۷ و ۱۷۸ قانون امور حسبی:
۱٫ صورتمجلس مُهر و موم تَرَکِه، بایستی به امضاء تنظیم کننده و اشخاص ذینفع برسد و اگر اشخاص مزبور نخواهند یا نتوانند امضاء کنند، مراتب در صورتمجلس ذکر می شود.
۲٫ همچنین کلید قفل هایی که روی آن مُهر و موم شده است، در دادگاه، بایگانی و این موضوع در صورتمجلس قید می شود.
نکته ۱۳٫ صورت برداری از اموال دیگر
مطابق با ماده ۱۷۹ قانون امور حسبی: اموالی را که مُهر و موم آن ممکن نیست، بصورت کلی از آن صورت برداری شده و اگر ضروری باشد، نگهبانی برای آن تعیین می کنند.
نکته ۱۴٫ اثاث خانه مورد نیاز همسر و فرزندان متوفی
مطابق با ماده ۱۸۹ قانون امور حسبی: آن مقدار از اثاث خانه و غیره که برای زندگی همسر و فرزندان متوفی ضرورت دارد و همچنین اشیایی که قابل مُهر و موم نیست، مُهر و موم نشده و فقط در صورتمجلس توصیف می شوند.
نکته ۱۵٫ پرداخت هزینه کفن و دفن متوفی
مطابق با ماده ۱۹۰ قانون امور حسبی: هزینه کفن و دفن متوفی با رعایت شأن او، از پول نقد برداشته می شود و اگر وجه نقد نباشد، قسمتی از امـوال به فروش می رسد و بقیه اموال متوفی، مُهر و موم خواهد شد.
ادامه دارد …