شنبه ۵ مهر ۱۳۹۹   شماره ۱۳۲۶

روزنامه «وقایع استان» همواره کوشیده است با انتشار مطالبی آگاهی بخش سطح دانش مخاطبانش را بالاتر ببرد. یکی از مواردی که بسیاری با آن روزانه مواجه می شوند مباحث حقوقی و قضایی است. در ستون قانون ما بر آن شدیم تا شما را با نکات حقوقی و قضایی آشنا کنیم که ممکن است با آن روبرو شوید. هر هفته قانون را در ستون «قانون» دنبال کنید. امید است که ستون «قانون» در نهایت عاملی شود برای افزایش دانش و آگاهی حقوقی و بهره مندی از تمامی حقوق قانونی که باعث زندگی خوب و راحت تری برای شهروندان خواهد شد.

مهدی حقدوست
کارشناس ارشد رشته حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه

نکات حقوقی کاربردی (۶۳)

تنظیم وصیت نامه و تقسیم ارث

نکته -۱ ارث بردن به فَرض و قِرابت
مطابق با ماده ۸۹۳ قانون مدنی: ورثه، بعضی به فَرض، بعضی به قِرابت و بعضی گاه به فَرض و گاهی به قِرابت ارث می برند.
نکته -۲ صاحبان سهام مُعَیَّنه (فَرض)
مطابق با مواد ۸۹۴ و ۸۹۶ تا ۸۹۸ قانون مدنی:
-۱ صاحبان فَرض، اشخاصی هستند که سهم آنها از اموال متوفی، معیّن است و صاحبان قِرابت، اشخاصی هستند که سهم آنها از اموال متوفی، معیّن نیست.
-۲ اشخاصی که به فَرض ارث می برند عبارتند از: زن، شوهر و مادر.
-۳ اشخاصی که گاه به فَرض و گاهی به قِرابت ارث می برند عبارتند از: پدر، دختر و دخترها، خواهر و خواهران اَبِی یا اَبَوِینی و کَلالِه اُمِّی.

-۴ ورثه دیگر به غیر از اشخاص ذکر شده در دو ماده فوق، به قِرابت ارث می برند. که شامل پسر و پسرها، برادر و برادران اَبِی و اَبَوِینی می شود.
نکته -۳ سهام مُعَیَّنه (فَرض)
مطابق با ماده ۸۹۵ قانون مدنی: سهام مُعَیَّنه که فَرض نامیده می شود عبارتست از: نصف، رُبع، ثُمن، دو ثُلث، ثُلث و سُدس تَرَکِه.
نکته -۴ سهام مُعَیَّنه یک دوم (فَرض- نصف)
مطابق با ماده ۸۹۹ قانون مدنی: ورثه ای که نصف یعنی یک دوم، اموال متوفی را به ارث می برند:
-۱شوهر در صورت نبودن فرزند برای متوفی (همسرش)، اگر چه فرزند از شوهر دیگر باشد، -۲دختر اگر تنها فرزند متوفی باشد،-۳خواهر اَبِی یا اَبَوِینی تنها، در صورتیکه منحصر به فرد باشد.
نکته -۵ سهام مُعَیَّنه یک چهارم (فَرض- رُبع)
مطابق با ماده ۹۰۰ قانون مدنی: ورثه ای که رُبع یعنی یک چهارم، اموال متوفی را به ارث می برند: -۱شوهر در صورت فوت همسرش با بودن فرزند برای متوفی، -۲ زن یا زن ها در صورت فوت شوهر و نبودن فرزند برای متوفی.
نکته -۶ سهام مُعَیَّنه یک هشتم (فَرض- ثُمن)
مطابق با ماده ۹۰۱ قانون مدنی: زن یا زن ها در صورت فوت شوهر و با بودن فرزند برای متوفی، یک هشتم از اموال متوفی را به ارث می برند.
نکته -۷ سهام مُعَیَّنه دو سوم (فَرض- دو ثُلث)
مطابق با ماده ۹۰۲ قانون مدنی: ورثه ای که دو ثُلث یعنی دو سوم، اموال متوفی را به ارث می برند: -۱ دو دختر و بیشتر در صورت نبودن فرزند پسر برای متوفی، -۲ دو خواهر و بیشتر اَبِی یا اَبَوِینی تنها، با نبودن برادر برای متوفی.
نکته -۸ سهام مُعَیَّنه یک سوم (فَرض- ثُلث)
مطابق با ماده ۹۰۳ قانون مدنی: ورثه ای که ثُلث یعنی یک سوم، اموال متوفی را به ارث می برند: -۱مادر متوفی در صورتیکه متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد، -۲ کَلالِه (برادر و خواهر) اُمِّی در صورتیکه بیشتر از یکی باشد.
نکته -۹ سهام مُعَیَّنه یک ششم (فَرض- سُدس)
مطابق با ماده ۹۰۴ قانون مدنی: پدر یا مادر یا کَلالِه (برادر و خواهر) اُمِّی اگر تنها باشد، یک ششم اموال متوفی را به ارث می برند.
نکته -۱۰ ردّ باقی مانده اموال به ورثه
مطابق با ماده ۹۰۵ قانون مدنی:
-۱ از اموال متوفی هر صاحب فَرض، سهم خود را ارث می برد و مابقی اموال به صــاحبان قِرابت ارث می رسد.
-۲ اگر صاحب قِرابتی در آن طبقه مساوی با صاحب فَرض در درجه نباشد، باقی مانده ارث به صاحب فَرض، ردّ می شود، مگر در مورد زن و شوهر که به آنها ردّ نمی شود.
-۳ ولی اگر برای متوفی وارثی به غیر از شوهر نباشد، بیشتر از فریضه به او ردّ می شود.
نکته -۱۱ سهم الارث پدر و مادر در صورت زنده نبودن فرزندان متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۰۶ قانون مدنی:
-۱ اگر فرزندان و فرزندانِ فرزندان متوفی تا هر درجه که باشد، زنده نباشند، هر یک از پدر و مادر در صورتیکه تنها باشد، تمام اموال را ارث می برد.
-۲ اگر پدر و مادر متوفی هر دو زنده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم اموال را به ارث می برد. ولی اگر مادر حاجب داشته باشد (موضوع: بند «ب» ماده ۸۹۲ ق.م.)، یک ششم از اموال متعلق به مادر بوده و مابقی اموال متعلق به پدر است.
نکته -۱۲ سهم الارث فرزندان در صورت زنده نبودن پدر و مادر متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۰۷ قانون مدنی: اگر متوفی پدر و مادر نداشته و یک یا چند فرزند داشته باشد، اموال متوفی به این طریق تقسیم می شود:
-۱ اگر فقط یک فرزند باشد، چه پسر باشد و چه دختر، تمام اموال متوفی به او می رسد.
-۲ اگر فرزندان متعدد بوده، ولی تمام پسر یا تمام دختر باشند، اموال بین آنها بطور مســاوی تقسیم می شود.
-۳ اگر فرزندان متعدد بوده، ولی بعضی از آنها پسر و بعضی دختر باشند، پسر دو برابر دختر ارث می برد.
نکته -۱۳ سهم الارث یک دختر در صورت زنده بودن پدر و مادر متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۰۸ قانون مدنی: هرگاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو آنها به همراه یک دختر از متوفی زنده باشند، فَرض هر یک از پدر و مادر یک ششم اموال و فَرض دختر یک دوم اموال خواهد بود و باقی مانده اموال بین تمام ورثه به نسبت فَرض آنهـــا تقسیم می شود، مگر این که مادر حاجب داشته باشد (موضوع: بند «ب» ماده ۸۹۲ ق.م.)، که در این صورت مادر از باقی مانده اموال چیزی ارث نمی برد.
نکته -۱۴سهم الارث چند دختر در صورت زنده بودن پدر و مادر متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۰۹ قانون مدنی: هرگاه پدر یا مادر متوفی یا هر دو آنها به همراه چند دختر از متوفی زنده باشند، فَرض تمام دخترها دو سوم اموال خواهد بود، که بطور مساوی بین آنها تقسیم می شود و فَرض هر یک از پدر و مادر یک ششم و اگر از اموال چیزی باقی مانده باشد، بین تمام ورثه به نسبت فَرض آنها تقسیم می شود، مگر این که مادر حاجب داشته باشد (موضوع: بند «ب» ماده ۸۹۲ ق.م.)، که در این صورت مادر از باقی مانده اموال چیزی ارث نمی برد.
نکته -۱۵ سهم الارث فرزندان بلاواسطه متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۱۰ قانون مدنی: هرگاه متوفی فرزند بلاواسطه زنده داشته باشد، حتی اگر چه یک نفر باشد، فرزندانِ فرزندان او ارث نمی برند.
نکته -۱۶ سهم الارث فرزندانِ فرزندان متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۱۱ قانون مدنی:
-۱ هرگاه متوفی فرزند بلاواسطه زنده نداشته باشد، فرزندانِ فرزندان او قائم مقام آنها بوده و جزو ورثه طبقه اول محسوب شده و با هر یک از پدر و مادر متوفی که زنده باشد، ارث می برد.
-۲ تقسیم ارث بین فرزندانِ فرزندان بر حسب نسل بعمل می آید، یعنی هر نسل سهم کســی را می برد که به واسطه او به متوفی می رسد.
-۳ بنابراین فرزندان پسر دو برابر فرزندان دختر ارث می برند و در تقسیم بین افراد یک نسل، پسر دو برابر دختر ارث می برد.
نکته -۱۷ ارث بردن فرزندانِ فرزندان نزدیکتر به متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۱۲ قانون مدنی: فرزندانِ فرزندان تا هر چه که پایین بروند به طریق مذکور در ماده ۹۱۱ ق.م. (نکته ۱۶) ارث می برند، با رعایت این که نزدیکتر به متوفی، دورتر را از ارث محروم می کند.
نکته -۱۸ سهم الارث زن و شوهر به همراه ورثه طبقه اول
مطابق با ماده ۹۱۳ قانون مدنی: هر یک از زن و شوهر که زنده باشد، فرض خود را ارث می برد و این فرض عبارتست از:
-۱ در صورتیکه متوفی فرزند یا فرزندِ فرزند نداشته باشد، یک دوم اموال برای شوهر و یک چهارم آن برای زن خواهد بود.
-۲ در صورتیکه متوفی فرزند یا فرزندِ فرزند داشته باشد، یک چهارم اموال برای شوهر و یک هشتم آن برای زن خواهد بود.
-۳ مابقی اموال نیز مطابق با مقررات مواد قبل مابین سایر ورثه تقسیم می شود.
نکته -۱۹ سهم الارث مخصوص پسر بزرگ متوفی (طبقه اول)
مطابق با ماده ۹۱۵ قانون مدنی: انگشتری که متوفی استفاده می کرده و همچنین قرآن و لباس شخصی و شمشیر او، به پسر بزرگ او می رسد، بدون اینکه از سهم پسر بزرگ از اموال متوفی چیزی کسر شود، مشروط بر اینکه اموال متوفی منحصر به این اموال نباشد. ادامه دارد …