روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۵ مهر ۱۳۹۹ شماره ۱۳۲۶
نگاهی به مراسم «روز جهانی بدون خودرو» و عملکرد شهرداری و شورای کلانشهر اراک در این روز
رویاپردازی یا واقعیت؟
سولماز غنی پور
خیابان‌هایی را تصور کنید مملو از صدای شادی و همهمه کودکان، همسایه‌ها و دوستان، شهری را تصور کنید که به همان اندازه که زمین‌های بازی دارد، محل خانه‌ها، مغازه‌ها و اداره‌هاست. تصور کنید محله‌مان به‌طور هم‌زمان یک پارک، محل کار، مرکز آموزشی و یک محل گذران تعطیلات است. یک اجتماع محلی بانشاط و به لحاظ اقتصادی موفق را تصور کنید. مکان‌هایی را تصور کنید که در آنها تنها صدای انسان به گوش می‌رسد و هوا برای دیدن و نفس کشیدن پاک و خالص است و فراتر از همه این‌ها، یک شهر بدون خودرو را تصور کنید. برای اکثر شهروندان چنین ایده‌هایی به نظر غیرقابل‌تصور می‌رسد. شهرهای ما مدت‌هاست که تسلیم یک زندگی ماشینی شده‌اند. برای شهروندان کلانشهر اراک حداقل، بخشی از این تصویر در ایام نوروز نمایان می‌شود اما ما نباید از این چشم‌انداز دست بکشیم چراکه به قول «انیشتین»، داشتن چشم‌انداز مهم‌تر از دانش و امکانات موجود است زیرا دانش محدود است اما چشم‌انداز می‌تواند محاط برجهان ما باشد و محرک پیشرفت و آفریننده تحول.
اول مهرماه، «روز جهانی بدون خودرو» بود؛ شهرداری کلانشهر اراک به‌مانند دیگر نقاط کشور تصمیم گرفت که به مناسبت این روز و به شکل نمادین برای ساعاتی یکی از خیابان های پرتردد شهر را به پیاده راه و محلی خالی از خودرو تبدیل کند هرچند این اقدام با ناهماهنگی پلیس راهور به دو ساعت به درازا نکشید ولی این اقدام می‌تواند دعوتی باشد از شهروندان و مدیریت شهری کلانشهر اراک برای در پیش گرفتن رویکردهای جدید برای غلبه یافتن بر دو چالش بزرگ این کلانشهر. روزی که یکی از موثرترین تلاش‌ها برای دعوت به دوری و پرهیز از خودرومحوری در جهان است که ماشین‌ها بر همه ابعاد زندگی بشر احاطه یافته‌اند و دو چالش بزرگ ترافیک و آلودگی هوا، بر همه ابعاد زندگی شهری سایه انداخته است. درواقع، روز جهانی بدون خودرو فرصت مناسبی است تا در سفرهای درون‌شهری استفاده از خودروی شخصی را به حداقل برسانیم، نشاط و سلامت جسمی و روحی را تجربه کنیم و از هوایی تمیز لذت ببریم.
«روز جهانی بدون خودرو» ازجمله مناسبت‌هایی است که طی دو سال گذشته در ایران نیز موردتوجه خاص قرارگرفته است و خوشبختانه فردی به نام«کوروش بختیاری» که اهل اراک است اولین گام‌ها را برای پیوستن کشورمان به این کمپین بزرگ بین‌المللی برداشت. خوشبختانه از حدود چند سال پیش تا به امروز، نخستین قدم‌ها برای پیوستن اراک به این رویداد بزرگ برداشته‌شده است. اینک با رویکرد جدید شهردار و شورای اسلامی شهر اراک و پیوستن آنان به «کمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو»، شاهد آن هستیم که تلاش برای ترویج دوچرخه‌سواری و توسعه فرهنگ عدم استفاده از خودروی شخصی، دیگر مختص به یک روز در سال باقی نمانده و تداوم و همگانی‌تر شدن آن می‌تواند نویدبخش بهبود هوای شهر و کاهش ترافیک از یکسو و نزدیکی مسئولان با مردم از سوی دیگر شود. ازاین‌رو وقایع استان برای ارزیابی اثربخشی اینگونه اقدامات در قالب گزارش میدانی از شهروندان نظرشان را درباره اثربخشی اقدام نمادین شهرداری و شورای شهر اراک برای روز جهانی بدون خودرو جویا شده و این پرسش از آن ها مطرح گردیده که اینگونه اقدامات می تواند تاثیری در کاهش تردد خودرو در شهر داشته باشد یا خیر؟
پسر جوانی که نامش احمد است به همراه دوستان خود سوار بر دوچرخه در حال گرفتن عکس سلفی است از او درباره اهمیت این اقدام می‌پرسم؟ وی در پاسخ می‌گوید: اینکه در سال یک مسیر از خیابان‌های پرتردد شهر را حتی برای ساعتی خالی از خودرو کرده، اقدام بسیار مناسبی است هرچند با اینگونه اقدامات نمی‌توان مردم را ترغیب کرد که از خودرو استفاده نکنند ولی حداقل گوشزد کردن آن بهتر از فراموشی آن است.
وی در ادامه می‌گوید: استفاده از خودرو برای شهروندان امروز یک نیاز ضروری شده است به همین خاطر شاهد هستیم باوجود افزایش قیمت خودرو و بنزین، تردد خودرو نه‌تنها کم نشده، بلکه افزایش پیداکرده است به همین خاطر توجه به‌روز جهانی بدون خودرو و انجام اینگونه اقدامات و فعالیت‌ها حتی اگر جنبه نمایشی داشته باشد، می‌تواند حساس سازی را برای شهروندان نسبت به آن موضوع افزایش دهد.
خانمی به همراه دو فرزندش در حال گذر از پیاده راه است، او نظر متفاوتی نسبت به احمد دارد، تأکید وی بر این است که خودرو را نمی‌توان همچون سایر تکنولوژی‌های روز از زندگی مدرن امروز حذف کرد ولی می‌توان استفاده از آن را به حداقل رساند.
وی در ادامه بیان می‌کند: متأسفانه هنوز معنی و مفهوم درست «روز جهانی بدون خودرو» به‌درستی درک نشده است، روز جهانی بدون خودرو مبارزه با خودرو و عدم استفاده از آن نیست بلکه روزی است که باهدف کاهش استفاده غیرضروری از خودرو طراحی شده است ولی متأسفانه در کشور ما این‌سو برداشت‌شده است که معنی این روز یعنی در این روز خودرو استفاده نگردد.
درحالی‌که فرزندان این خانم با اشتیاق در حال تماشای دوچرخه‌های عبوری از مسیر هستند، وی درباره اهمیت اینگونه اقدامات شهرداری و شورای شهر اراک برای روز جهانی بدون خودرو عنوان می‌کند: شهرداری و شورای شهر هرچند مسئولیت مهم در حوزه مدیریت شهری دارند ولی تنها ارگان و نهاد متولی برای پرداختن به این موضوع نیستند و ای‌کاش تمامی دستگاه‌های متولی در این کار و پویش مشارکت جدی داشته باشند.
مرد میانسلی که خود را فعال فرهنگی می‌داند در پاسخ به اهمیت برگزاری اقدام شهرداری برای روز جهانی بدون خودرو پاسخ می‌دهد: شور و اشتیاق حضور مردم در این پویش نشان از اثربخشی آن دارد وگرنه این فعالیت هم همچون سایر فعالیت‌های دیگر می‌توانست با کمترین مشارکت از سوی شهروندان و حضور چند تن از مسئولین و عکس یادگاری گرفتن تمام شود.
وی ادامه می‌دهد: این شور و اشتیاق شهروندان نشان می‌دهد که آنها از اینکه شهر هرروز بیش از گذشته خودرو محور شده است خسته‌اند و نیاز دارند فضاهای اختصاصی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری آنان فراهم شود. متأسفانه شهر اراک باوجوداینکه نسبت به سایر کلان‌شهرهای کشور از وسعت کمی برخوردار است ولی حجم قابل‌توجهی از خودرو در مسیرهای این شهر تردد می‌کند و حتی در بعضی از ساعات شبانه‌روز این حجم انبوه حضور خودروها در خیابان برای شهروندان غیرقابل‌تحمل می‌شود.
این فعال فرهنگی تصریح کرد: نمی‌توان انتظار داشت که اینگونه فعالیت‌ها و اقدامات شهرداری و شورای شهر اراک در کوتاه‌ترین زمین ممکن بر روی شهروندان تأثیر داشته و شهر با کاهش تردد خودروها روبرو شود زیرا این فعالیت هم همچون سایر فعالیت‌های فرهنگی در درازمدت به‌شرط اینکه تداوم داشته باشد اثرگذار خواهد بود.
از آوردن دیگر نظرات شهروندان به دلیل نظرات مشابه صرف نظر می کنم ولی به راستی روز جهانی بدون خودرو برای ما چه معنایی دارد؟ آیا چیزی بیشتر از یک روز دیگر با نامی دیگر است؟ نام هایی همچون روز جهانی تکواندو، روز جهانی چپ دست ها، روز جهانی آب، روز جهانی صلح و … .
حتما اگر همین الآن از ما بخواهند که درباره این روز و معنا و هدف آن توضیحی بدهیم به سادگی می توانیم از اهمیت آن سخن بگوییم ولی در عمل بدون توجه به این مفاهیم از خودرو استفاده می کنیم. دلیلش شاید این باشد که خسته شده ایم از این همه روز جهانی و باید و نبایدها. شاید خود را جزیی از این کل نمی دانیم و شاید فقط به سادگی هرگز خود را مخاطب این روزها ندانسته ایم. شاید از این همه آمار و ارقام وحشتناک درمورد آلودگی هوا و ناعدالتی و مشکلات به تنگ آمده ایم و نسبت به تمام آنها بی حس شده ایم. شاید فقط روزمرگی را تجربه می کنیم.
اما مگر هدف این نامگذاری ها و معرفی ها چیست؟ چیزی به غیر از جلب توجه ما به اهمیت موضوع، مطلبی برای افزودن به دانش ما، آگاهی رسانی در مورد موضوعی که به کیفیت زندگی ما و یا بخشی از جامعه ای که در آن زندگی می کنیم مربوط است. پس حتی همین چند لحظه هم غنیمت است برای فکر کردن به چرایی انتخاب چنین نام و اینگونه اقداماتی و شاید این فکر کردن برداشتن قدمی کوچک برای بهبود کیفیت زندگی خود و اطرافیانمان باشد.
