شنبه ۱۸ آبان ۱۳۹۸   شماره ۱۱۷۶

روزنامه «وقایع استان» همواره کوشیده است با انتشار مطالبی آگاهی بخش سطح دانش مخاطبانش را بالاتر ببرد. یکی از مواردی که بسیاری با آن روزانه مواجه می شوند مباحث حقوقی و قضایی است. در ستون قانون ما بر آن شدیم تا شما را با نکات حقوقی و قضایی آشنا کنیم که ممکن است با آن روبرو شوید. هر هفته قانون را در ستون «قانون» دنبال کنید. امید است که ستون «قانون» در نهایت عاملی شود برای افزایش دانش و آگاهی حقوقی و بهره مندی از تمامی حقوق قانونی که باعث زندگی خوب و راحت تری برای شهروندان خواهد شد.

نکات حقوقی کاربردی (۲۴)
چک بلامحل

مهدی حقدوست
کارشناس ارشد رشته حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه

نکته -۱ تعریف چک: مطابق با ماده ۳۱۰ قانون تجارت: چک نوشته ای است که به موجب آن، صادرکننده وجوهی را که در نزد بانک محالٌ علیه دارد، بطور کامل یا مقداری از آن را مسترد یا به دیگری واگذار می نماید.
نکته -۲ انواع چک: مطابق با ماده ۱ قانون صدور چک:
-۱ «چک عادی» چکی است که اشخاص به عهده بانکها از حساب جاری خود، صادر و دارنده آن به جز اعتبار صادرکننده آن، تضمینی ندارد.
-۲«چک تأیید شده» چکی است که اشخاص به عهده بانک ها از حساب جاری خود، صادر و بانک محالٌ علیه، پرداخت وجه آن را تأیید می کند.
-۳ «چک تضمین شده» چکی است که توسط بانک و به عهده همان بانک، به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین شده است.
-۴ «چک مسافرتی» چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن، پرداخت می شود.
نکته -۳ قانون حاکم بر چک الکترونیکی
مطابق با تبصره ماده ۱ قانون صدور چک: قوانین و مقررات مربوط به چک، در خصوص چک هایی که به شکل الکترونیکی (داده پیام با امضاء الکترونیکی) صادر می شوند، نیز لازم الرعایه است.
نکته -۴ دارنده چک که حق وصول آن را دارد
مطابق با ماده ۲ قانون صدور چک: دارنده چک عبارت است از: -۱ سی که چک در وجه او صادر شده، -۲کسی که چک به نام او پشت نویسی شده، -۳ حامل چک (در مورد چک های در وجه حامل)، -۴ قائم مقام قانونی آنها. (توضیح اینکه صدور «چک صیاد» در وجه حامل و پشت نـویسی آن، ممنوع می باشد. ولی در خصوص «چک های قدیمی» صدور در وجه حامل و پشت نویسی آن، معتبر بوده و دارنده چک محسوب می شوند)
نکته -۵ چک در حکم سند لازم الاجرا
مطابق با ماده ۲ قانون صدور چک:
-۱ چک های صادر شده بانک هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور راه اندازی شده و همچنین شعب آنها در خارج از کشور، در حکم اسناد لازم الاجرا هستند.
-۲ دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن، می تواند طبق قوانین مربوط به اجرای اسناد رسمی، وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید.

نکته -۶ مطالبه کلیه خسارات و هزینه ها
مطابق با تبصره ماده ۲ قانون صدور چک:
-۱ دارنده چک می تواند محکومیت صادرکننده چک را نسبت به پرداخت کلیه خسارات و هزینه های وارد شده که مستقیماً و بطور متعارف در جهت وصول طلب خود از ناحیه وی متحمل شده است، اعم از اینکه قبل از صدور حکم یا پس از آن باشد، از دادگاه تقاضا نماید.
-۲ در صورتیکه دارنده چک، جبران خسارات و هزینه های مزبور را پس از صدور حکم درخواست کند، بایستی درخواست خود را به همان دادگاه صادرکننده حکم، تقدیم نماید.
نکته -۷ چگونگی صدور اجرائیه
مطابق با مواد ۲، ۴ و ۵ قانون صدور چک:
-۱ برای صدور اجرائیه، دارنده چک بایستی عین چک و گواهینامه عدم پرداخت تمام یا قسمتی از مبلغ چک را به اجرای ثبت اسناد تسلیم نماید.
-۲ اجرای ثبت نیز در صورتیکه مطابقت امضاء چک با نمونه امضاء صادرکننده چک در بانک، از طرف بانک گواهی شده باشد، دستور اجرا صادر می کند.

حقوق شهروندی در دعاوی کیفری
نکته -۱ ممنوعیت احضار یا جلب متهم بدون وجود دلیل کافی برای توجه اتهام
مطابق با ماده ۱۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ بازپرس نبایستی بدون وجود دلیل کافی برای توجّه اتهام، کسی را بعنوان متهم احضار و یا دستور جلب وی را صادر نماید.
-۲ تخلف از مقررات این ماده موجب محکومیت انتظامی تا درجه چهار برای قاضی خواهد شد. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ و تبصره ماده ۱۶۸ ق.آ.د.ک. و ماده ۵۷۰ ق.م.ا. و ماده ۱۳ ق.ن.ر.ق.)
نکته -۲ چگونگی تنظیم احضاریه برای متهم
مطابق با مواد ۱۶۸ و ۱۷۰ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ بازپرس نبایستی بدون وجود دلیل کافی برای توجّه اتهام، کسی را بعنوان متهم احضار نماید.
-۲ در احضاریه، نام و نام خانوادگی احضار شونده، تاریخ، ساعت، محل حضور، علت احضار و نتیجه عدم حضور بایستی قید شود و به امضاء مقام قضایی برسد.
-۳ در جرائمی که به تشخیص مرجع قضایی، برای حیثیت اجتماعی متهم، عفت یا امنیت عمومی ضرورت داشته باشد، علت احضار در متن احضاریه ذکر نخواهد شد. ولی متهم می تواند برای اطلاع از علت احضار به دفتر مرجع قضایی مراجعه نماید. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ ق.آ.د.ک. و ماده ۵۷۰ ق.م.ا.)
نکته -۳ مهلت میان ابلاغ اوراق احضاریه و زمان حضور نزد بازپرس
مطابق با ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری: فاصله میان ابلاغ اوراق احضاریه به متهم و زمان حضور وی نزد بازپرس نبایستی کمتر از ۵ روز باشد. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ ق.آ.د.ک. و ماده ۵۷۰ ق.م.ا.)
نکته -۴صدور دستور جلب متهم بدون ارسال احضاریه
مطابق با مواد ۱۶۸ و ۱۸۰ قانون آیین دادرسی کیفری:
-۱ بازپرس نبایستی بدون وجود دلیل کافی برای توجه اتهام، دستور جلب متهم را صادر نماید.
-۲ در موارد زیر بازپرس می تواند بدون اینکه برای متهم احضاریه فرستاده باشد، دستور جلب وی را صادر نماید: الف- در مورد جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات، قطع عضو و یا حبس ابد می باشد. ب- هرگاه محل اقامت، محل کسب و یا شغل متهم مشخص نیست و اقدامات بازپرس برای شناسایی نشانی وی به نتیجه نرسیده باشد. ج- در مورد جرائم تعزیری درجه ۵ و بالاتر، در صورتیکه از اوضاع و احوال و قَرائِن موجود، بیم تبانی یا فرار یا مخفی شدن متهم وجود داشته باشد. د- در مورد اشخاصی که به جرائم سازمان یافته و جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور متهم شده باشند. (مجازات متخلف: مطابق با ماده ۷ ق.آ.د.ک. و مواد ۵۷۰ و ۵۸۳ ق.م.ا.)
ادامه دارد …