طبق مصوبه مجلس طرح « ناحیه کاهش آلودگی هوا» در شهرهای آلوده اجرا خواهد شد/با معاینه وارد شوید

چهارشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ شماره ۷۸۷
***
وقایع استان
سحر یاری
****
آلودگی هوا همچنان یکی از معضلات اساسی در کشور ما است که بسیاری از شهرها با آن درگیر هستند. از مشکلات ریزگردهای شهر اهواز تا تعطیلی های پی در پی در تهران و … . با سرد شدن هوا و پدیده وارونگی شاهد روزهای آلوده تری هستیم و با توجه به کاهش بارش ها در سال بارانی اخیر بر آلودگی هوا افزوده شده است. کلانشهر اراک نیز سال هاست که با مشکل آلودگی هوا درگیر است به طوریکه اراک از ابتدای امسال تاکنون ۶۴ روز با کیفیت ناسالم را در کارنامه خود به ثبت رسانده البته آنچه در گزارش کیفیت هوای اراک می آید تنها مربوط به بررسی و اندازه گیری تمام آلاینده ها نیست و قطعا این شاخص ممکن است به عدد واقعی کیفیت نزدیک نباشد. بهر روی آنچه مشهود و واضح است این است که اراک به دلیل پدیده های طبیعی، خودروها و صنایع با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می کند. بعد از تصویب طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک در ده سال گذشته و تخصیص تنها ۳۰ درصد از اعتبارات آن و اجرایی نشدن حتی نیمی از آن بـــازنگری دوباره اش در دستور کار قرار گرفت تا شاید بتوان آن را به اجرا نزدیک تر کرد.
برخی از فعالان محیط زیست معتقدند اینگونه طرح ها به دلیل عدم مطالعه کارشناسی و فراهم نبودن زیرساخت ها در اجرا با مشکل رو به رو می شوند و از طرفی وقتی در قانون بندها و لوایح زیست محیطی تعریف شده و همچنین با وجود قانون هوای پاک دیگر نیازی به طرح های از این دست نیست.
این روزها با توجه به بالا گرفتن تب آلودگی محیط زیست و نگرانی ها مردم شهرهای درگیر با آن در مواجه با این پدیده و دست و پا زدن مسئولین برای رفع آن صحبت از الزام اجرای طرحی با نام « محدوده یا ناحیه کاهش آلودگی هوا» در شهرهای آلوده به میان آمده است. تمرکز این طرح بر ایجاد محدودیت برای خودروهای فرسوده و آلاینده است.
بی شک خودروهای فرسوده و آلاینده یکی از منشاهای آلودگی هوا است بنابراین تردد اینگونه خودروها و خودروهای فاقد معاینه فنی نقش مهمی در ایجاد آلودگی دارند. مسئله ای که کمتر مورد توجه است.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا، نمایندگان مجلس در مصوبه‌ای شهرداری تهران و شهرهای دارای آلودگی هوا را مکلف به اجرای طرح ناحیه کاهش آلودگی هوا کردند.
نمایندگان مجلس در جلسه علنی روز شانزدهم بهمن ماه و در جریان بررسی جزئیات لایحه بودجه ۹۷ در بخش درآمدی بند «ب» تبصره ۸ این لایحه را به تصویب رساندند که بر اساس آن در اجرای ماده (۶) قانون هوای پاک مصوب ۲۵ /۴/ ۱۳۹۶ مبنی بر الزام اعمال قانون خودروهای فاقد معاینه فنی از طریق متوقف نمودن و صدور قبض جریمه مطابق با قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، شهرداری تهران و شهرهای دارای آلودگی هوا مکلف به اجرای طرح ناحیه کاهش آلودگی هوا (LEZ) می‌باشند.
به موجب این مصوبه، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران مکلف است مطابق قانون نسبت به جریمه متخلفین اقدام نماید. مبالغ وصولی جریمه‌های صادرشده به ردیف درآمد عمومی ۱۶۰۱۸۳ نزد خزانه‌داری کل واریز می‌شود. در واقع درآمد‌های حاصله جهت کاهش آلودگی هوا و توسعه و بهره برداری ناوگان حمل و نقل عمومی به شهرداری آن شهر اختصاص می‌یابد.
بدون شک معاینه فنی، حدود ۱۰درصد در کاهش آلودگی هوای کلانشهرها نقش دارد، این طرح به معاینه فنی خودروها توجه ویژه ای دارد زیرا معاینه فنی خودروها نقش قابل توجهی در کاهش آلایندگی هوا ایفا می کند. اما این طرح ازکجا آمده است و آیا می تواند موفق باشد؟
این طرح از جمله اقدامات زیست محیطی اتحادیه اروپا برای کنترل وکاهش آلودگی هوا، ناشی از تردد انواع خودروهاست و تاکنون در شهرهای لندن، پراگ، کپنهاک، لیسبون، انتورپ برای خودروها سبک و سنگین، ۵ شهر در کشور سوئد برای خودروهای سنگین، ۱۰ شهر در کشور هلند برای خودروهای سنگین، ۱۰ شهر در ایتالیا برای خودروهای سبک و سنگین و نهایتا ۶۰ شهر در کشور آلمان برای خودروهای سبک و سنگین اجراء شده است.
در این طرح از سال ۲۰۰۸ به استثنای خودروهای الکتریکی که هیچ محـدودیتی بر تردد آنها اعمال نمی شود، مقرراتی برای تردد انواع خودروها بر اساس میزان آلاینده های مجاز منطبق با استانداردهای اتحادیه اروپا وضع شده که طی آن استاندارد یورو ۵ برای ورود مجاز خودروهای سواری، استاندارد یورو ۴ برای ورود اتوبوس ها و استاندارد یورو ۳ برای ورود خودروهای ون مینی بوس به محدوده هایی تعیین شده از جغرافیای شهرهای مشمول طرح که به اصطلاح Low Emission Zone (محدوده کم آلاینده) و به اختصار LEZ نامیده می شوند اعمال و بناست استاندارد های آلایندگی مجاز در قالب این طرح تا سال ۲۰۲۰ به یورو۶ ارتقاء یابد.
مقررات طرح LEZ در تمام ساعات شبانه روز در طی هفت روز هفته اعمال و بر همین اساس صاحبان خودروهایی که خارج از استانداردهای فوق بوده و قصد ورود به محدوده کم آلاینده را داشته باشند به ترتیب با توجه به وضعیت موجود خودرو، به نصب فیلتر، تبدیل سوخت خودرو به گاز، تبدیل خودرو و یا پرداخت تعرفه مالی با توجه به میزان آلایندگی خودرو و مسافت، از ۲۵ تا ۲۰۰ یورو برای هر روز مکلف و خودروهای متخلف با استفاره از کنترل فیزیکی عوامل پلیس و سیستم کنترل مکانیزه ENPR (پردازش تصویر پلاک) شناسایی و جریمه می شوند. در کشور انگلستان خودروهای با پلاک غیر انگلیسی نیز مشمول این مقررات هستند و بایستی مشخصات آنها قبل از ورود به محدوده کم آلاینده در سامانه ای موسوم به TFL ثبت شود.
مطالعه نتایج حاصل از اجرای این طرح در شهرهای مختلف نشان از موفقیت آن دارد. اما مسئله این است که آیا برای اجرای این طرح در کشور زیرساخت ها فراهم است و مدل ایرانی و وطنی این طرح می تواند مانند مدل اروپایی آن موفق باشد باید منتظر ماند و دید نتایج حاصله چیست و اینکه شهر اراک نیز این مصوبه را اجرایی می کند یا نه؟
این طرح قبل از این و از آبان ماه در شهرهای چون تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، اهواز، قم، کرمانشاه و کرج اجرا شده است؛ ولی هنوز خبر یا اعلامی در خصوص اجرای آن در شهر اراک نشده است.
در شهر اراک نیز همانطور که گفته شده خودروهای فرسوده و فاقد معاینه فنی در کنار ریزگردها و صنایع یکی از متهمین آلودگی هوا هستند. بغیر از خودروهای شخصی نکته مهم بعدی ناوگان فرسوده حمل و نقل شهری و تردد موتورسیکلت ها در شهر اراک است که بار آلودگی را بیشتر کرده است. هرچند اقداماتی از سوی شهرداری اراک در خصوص نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و راه اندازی مسیرهای مخصوص دوچرخه و موتورهای برقی در حال انجام است؛ اما همچنان استفاده از خودروهای شخصی و تک سرنشین و البته عبور و مرور خودروهای دیزلی از کمربندی اراک یکی از دلایل آلودگی هوای شهر اراک است که باید راهکار مناسبی برای آن در نظر گرفت.
بهر روی به نظر می رسد یکی از طرح هایی که شاید بتواند معضل آلودگی هوا با منشا خودروها را کاهش دهد طرح جدیدی است که از سوی مجلس مصوب و اجرای آن به شهرداری های شهرهای آلوده و تهران ابلاغ شده است.