روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۲ شماره ۱۷۶۴
حمیدرضا تلخابی. دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری: ابتکار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۳ در نام‌گذاری روز ۳۱ اکتبر هرسال (۱۷ آبان ماه) به‌عنوان «روز جهانی شهرها» فرصتی مغتنمی برای دولت‌ها، نظام ملل متحد به‌ویژه برنامه اسکان بشر ملل متحد، سازمان‌های بین‌المللی مرتبط، جامعه مدنی و سایر ذی‌نفعان و فعالان شهری جهت اهتمام به توسعه پایدار شهری در سرتاسر جهان است. شهرها بیش‌ازپیش در حال گسترده شدن هستند و به عقیده بسیاری از نظریه‌پردازان حوزه مطالعات شهری، همه‌چیز در حال شهری شدن است. حدود ۵۵ درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند. اقتصاد، سیاست، اجتماع، فرهنگی و از همه مهم‌تر محیط‌زیست، با حیات شهرها گره‌خورده است و در عین اینکه بحران ها از ماهیت وجودی شهرها ناشی می‌شوند، راه‌حل‌ها را نیز باید در درون شهرها جستجو کرد. مطرح‌شدن رویکردها و نظریه‌های شهری نظیر شهر پایدار، فراگیر، تاب آور، زیست پذیر، شکوفا، سبز، اکولوژیک، هوشمند، فشرده، نوشهر گرایی، دانش‌بنیان، یادگیرنده، دوستدار کودک، نوجوان و سالمند، و… انگاره هایی در راستای سامان بخشی به رشد قول آسایی است که توسط شهرها تولید و توسط شهرنشینان تجربه می‌شود.
بدون تردید، امروزه بحران «امنیت» یکی از چالش ها و دغدغه های شهرنشینان، سیاست‌گذاران و مدیران کشوری و شهری است. امنیت طیف متنوعی از حوزه های فعالیت انسانی را دربر می‌گیرد، از امنیت جانی گرفته تا امنیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی. جنگ های تحمیلی و خانمان‌سوز، تجلی آشکار ناامنی و کاهش تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی حیات شهرهاست که افزون بر کشته شدن کودکان، زنان و افراد شهری، نظیر جنگ عراق علیه ایران، جنگ های غزه در سرزمین های اشغالی فلسطین، کشور افغانستان و اوکراین، امنیت منطقه و جهان را نیز دستخوش بی‌ثباتی می‌کنند.
انسان شهری در حاضر به زامبی (zombie) و مرده متحرک بدل شده است. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقیاس جهانی، مقیاس های محلی را نیز درهم نوردیده و بمباران اطلاعات توسط بنگاه های رسانه ای (خواه لازم و غیر لازم) همراه با جهت‌دهی متناسب با اهداف قدرتمندان (سیاسی، اقتصادی، و فرهنگی)، شهروند امروز، غرق در اخبار و رویدادهای ناهنجار و ناخوشایندی می کند که هیچ نقشی در شکل‌گیری آن‌ها نداشته است.
با همه ترس‌ها و نگرانی‌ها، آینده زیست بشر در شهرها خواهد بود. باید امیدوار بود و برای آن‌ها چاره اندیشید. شهرهای کشور ما نیز خارج از این چالش‌ها نیست و نیازمند نگاهی مدبرانه به آن‌هاست. به‌طورکلی مهم‌ترین مشکلات و چالش‌هایی توسعه فضایی شهرهای کشور در به شرح زیر است:
*ظهور شهر- مناطق چند میلیونی با گستره‌های فضایی به‌شدت در حال رشد متاثر از عوامل کلان و خرد نظیر جهانی‌شدن، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، تمرکزگرایی سیاست های دولت و….
*کاهش اهمیت اقتصادی و اجتماعی شهرهای کوچک در سلسله‌مراتب شهرنشینی کشور به دلیل تغییر ابزارهای اقتصادی فضایی به نا فضایی (دیجیتال)
* پدیدار شدن چالش‌های زیست‌محیطی نظیر آب مصرفی و آلودگی هوا از یکسو و مخاطرات محیطی نظیر زلزله و سیل از سوی دیگر که منجر به جابه جایی و مهاجرت های گسترده در مقیاس کشور شده است.
*افت کیفیت زندگی در فضاهای شهری به دلیل مسائل ناشی از ازدحام جمعیت و وسایل نقلیه موتوری
*غییر شدید ساختار فیزیکی و هویتی جمعی محله‌ها و جایگزین شدن آن با معیارهای فردی (فردیت)
*کالایی شدن فضا و تغییر معیارهای ارزش‌گذاری مکان از مباحث هویتی (اجتماعی-فرهنگی-تاریخی) به مباحث اقتصادی
