چهارشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۹۸  شماره ۱۲۴۴

وقایع استان به بررسی راهکارهای مقابله با استرس کرونا می پردازد

زیر خط وحشت

کوروش دیباج

کرونا، یکی از بیماری‌های ویروسی نوظهور است که بنابر نظر متخصصان حوزه سلامت با تغییر فصل، تغییر دما و مراقبت‌های ویژه بیماری‌های ویروسی این چنینی نظیر آنفلوآنزا، مهار پذیر است. اما سایه وحشت کرونا و شیوع و ابتلاء و عاقبت مرگ‌آور آن در نتیجه فرافکنی‌ها و تبلیغات نادرست و چه بسا سیاسی و عامدانه، ملت‌ها و کشورهای بسیاری را پیش از ورود ویروس به آنجا در گیر کرده است و این بیماری چون به ایران رسیده است، سابقه سوء مدیریت‌های پیاپی و حوادث تلخ چندماهه اخیر و اطلاع‌رسانی‌ پر از آزمون و خطای رسانه‌های رسمی، به دامنه آسیب‌رسانی روانی کرونا و وحشت‌آفرینی آن افزوده است. و درست این زمانی اوج گرفته که هر کدام از متولیان امر در کشور با ارائه آمار ضد و نقیض و رد آمارها مبتلایان شعله این آتش وحشت را بیشتر کرده و عکس های منتشر شده از تخت های ورزشگاه ها که تبدیل به مکانی برای قرنطینه افراد مبتلا شده است، آب پاکی برای عدم اعتماد مردم به صحبت ها و گزارش های متولیان حوزه سلامت ریخته و هر کس به نوعی به دنبال فرار از شهر و دیار خود و پناه بردن به شهرها و استان های کشور است که میزان ابتلا به این ویروس در آن کم باشد.این همه هراس در اندازه و قامت واقعی کرونا نیست؛ ویروس‌های خطرناک‌تر یا هم اندازه کرونا سلامت جوامع گوناگون از جمله ایران را به خطر انداخته‌اند و هر بار، یگانه راه سلامت ماندن، پیشگیری، حفظ آرامش و دسترسی به راهکارها و درمان‌های علمی و درست بوده است نه وحشت‌آفرینی.
همه این عوامل در کنار آسیب پذیری های روانشناختی برای درصد قابل توجهی از افراد جامعه به دلیل تجربه ناراحتی های خٌلقی و اضطرابی، شرایط دشواری را پیش آورد که مشخصه بارز آن تحمل یک استرس فرساینده است. به همین منظور وقایع استان برای بررسی راهکارهای مقابله با استرس کرونا پیشنهادات دکتر جلیل فتح آبادی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و دانشیار گروه روانشناسی این دانشگاه را به مردم و مسئولان در ذیل آورده است که مطالعه این پیشنهاد در این شرایط و بمباران اخبار ناگوار کرونا برای مقابله با استرس کمک مان کند و موثر باشد.
خودمراقبتی خلقی در سطح فردی
خود تنظیمی در مواجهه با اخبار مرتبط با ویروس کرونا؛ اعضای خانواده قرار بگذارند که هر روز به عنوان مثال، دوبار به چک کردن خبرها بپردازند و دیگر اعضای خانواده به خصوص کودکان را در نگرانی های خود سهیم نکنند. یادمان باشد ما و فرزندانمان تا آنجا که مربوط به دانستنی های لازم درباره ویروس است، در این چند مدت آموخته ایم و تکرار آنها توسط افراد و مراجع مختلف به معنای آب تنی کردن دوباره در حوضچه نگرانی های بیهوده است.
برنامه ریزی برای انجام وظایف شغلی به صورت آنلاین؛ برای کسانی که امکان انجام کارهایشان در بستر اینترنت را دارند، یادگیری مهارت های دورکاری و انجام بخشی از امور احساس مثبتی ایجاد می کند که می تواند در کاهش استرس و نگرانی مفید باشد. مهم است بدانیم که در این شـرایط هم تــوقف هیجان های منفی مانند ترس و نگرانی و هم ایجاد هیجان هایی می کند که هر دو می­ تواند مفید باشد.
استفاده از روش های تنظیم فکر؛ در این شرایط افکار منفی ما و به خصوص کسانی که اختلالات خلقی و اضطرابی دارند، به صورت خودکار فعال شده و حالمان را بدتر می کند. برای مواجهه با این افکار باید از خود بپرسیم چه کارهایی می توانم در این شرایط انجام بدهم؟ نگرانی من برای کارهایی که از کنترل من خارج هستند، چه فایده ای دارد؟ آیا نگرانی های من مسیر اتفاقات را تغییر می دهد؟ تا چه اندازه برای خودم سودمند هستند؟ آیا همیشه اتفاقات بدی که نگران وقوعشان بودم، اتفاق افتاده اند؟
کمک به دیگران؛ هرگونه کمک به دیگران احساس خوشایندی ایجاد می کند که می تواند تا حد زیادی در مقابل استرس عمل کرده و احساس خود کارآمدی ایجاد کند. این کمک ها می تواند شامل یاری رساندن به دیگران در یادگیری موثر خودمراقبتی، کمک در انجام وظایف شغلی، کمک به دانش آموزان و دانشجویان برای ادامه دادن به روند یادگیری دانشگاهی و آموزشگاهی، انجام خریدهای اینترنتی برای همسایگان ناآشنا با اینترنت و … باشد. این روزها نباید کارگران روزمزد و خانواده های آنها و کسانی را که درآمدهای شکننده آنها تحت تأثیر وحشت کرونا قرار گرفته است، فراموش کنیم.
آرام سازی هیجانی؛ هر کدام از ما در طول زندگی خود برخی روش هایی برای آرام کردن خــود اندوخته ایم روش هایی مانند نیایش و استفاده از راهبردهای معنوی، توکل، تصویرسازی مثبت ذهنی و فنون اختصاصی مرتبط با آرام سازی ذهن. طبیعی است که امروز زمان استفاده از اندوخته ­ها است.
خودمراقبتی در سطح خانواده
به کارگیری تمام روش های مراقبتی مانند شستشوی مداوم دست ها، پرهیز از مسافرت های غیرضروری و کسب آمادگی لازم برای قرنطینه خانوادگی در صورت بروز بیماری در اعضای خانواده؛ احساس کوتاهی در انجام وظایف فردی در قبال خود و خانواده می تواند نگرانی و اضطراب ایجاد کند و در مقابل انجام مراقبت های لازم احساس کفایت و اطمینان خاطر به همراه خواهد داشت.
سعی در حفظ روال عادی زندگی در کنار رعایت تمام تدابیر پیشگیرانه؛ فاصله گرفتن از روال عادی زندگی روزانه و اتخاذ محدودیت های ناتوان کننده نه تنها در درازمدت ممکن نیست، بلکه استرس زیادی را به تمام اعضای خانواده تحمیل می کند.
تقسیم کار در شرایط خانه نشینی؛ کاستـن از فعالیت های انفرادی و پرداختن به فعالیت های گروهی مانند آشپزی دسته جمعی، انجام کارهای پیش رو یا عقب افتاده مانند خانه تکانی، شستشو و نظافت، بیل زدن باغچه ها و …
تشکیل شبکه های آنلاین خانوادگی به جای رفت و آمدهای معمول؛ گفت وگوهای روزانه بین اعضای خانواده و فامیل به ویژه کودکان می تواند بر احساس تنهایی و بی حوصلگی ناشی از ماندن در خانه غلبه کند.
انجام فعالیت های ورزشی در محیط خانه؛ بسته به فضا و امکانات موجود، هر خانواده باید برای خـود برنامه های ورزشی تهیه و پیاده کند. این فعالیت ها هم در انحراف فکر از موضوع نگرانی مفید است و هم می تواند باعث ترشح آندورفین ها و بهبود روحیه شود.
پرهیز از دامن زدن به استرس کرونا؛ کنترل میزان تماس با خبرهای نگران کننده، بحث و بازگویی مداوم اخبار کرونا، گفت وگوهای تلفنی درباره آن.
جلوگیری از انتشار نگرانی هم به اندازه جلوگیری از انتشار ویروس کرونا موثر است؛ پرهیز از گفت وگوهای تلفنی مکرر با دیگران درباره کرونا، اجتناب از بازگو کردن شنیده ها و اطلاعات و اخبار نگران کننده، دنبال نکردن پیوسته اخبار رسانه ها و به صورت کلی پرهیز از دامن زدن به آلودگی اطلاعاتی اعضای خانواده.
پرداختن به سرگرمی ها و تفریحات دلخواه؛ مطالعه، کتابخوانی گروهی، تماشای تلویزیون و دیدن فیلم های معوقه و بازی های گروهی سرگرم کننده می تواند باعث ایجاد هیجان های مثبت شده یا ذهن شما را متوجه یک موضوع خنثی کند.
خودمراقبتی در سطح ملی
شفافیت و اطلاع رسانی به هنگام توسط ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره واقعیت ها و اقدامات انجام شده برای مهار بیماری؛ توجه داشته باشیم که «ابهام» مولد اضطراب و نگرانی است. ایجاد نشاط و امیدواری از طریق ابزارهای موجود؛ تهیه و پخش برنامه های مناسب گروه های مختلف سنی و قومی از رسانه ملی به خصوص برنامه هایی که هیجان های مثبت مانند شادی، امید، خوش بینی و … ایجاد می کنند.
فراهم کردن امکان انجام و پیگیری امور اداری ضروری شهروندان در بستر اینترنت؛ نگرانی ناشی از عقب افتادن کارها یا جاماندن افراد از فرصت های حرفه ای با استرس ناشی از کرونا تعامل کرده و وضعیت ناخوشایندتری را ایجاد می کند.
افزایش آگاهی درباره بیماری و روش های کنترل نگرانی برآمده از آن و تشویق و سازماندهی کمک های داوطلبانه برای مدیریت کردن ابعاد مختلف بحران؛ به عنوان مثال روانشناسان می توانند به صورت داوطلبانه خدمات آنلاین برای همه شهروندان، به خصوص مراجعان همیشگی مراکز مشاوره و خدمات روانشناختی داشته باشند. شایسته است که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جمهوری اسلامی ایران در این زمینه مسئولانه ایفای نقش کند.