شنبه ۲۲ شهریور ۱۳۹۹   شماره ۱۳۲۰

زبیگنیف پرایزنر
تراژدی صدا، انفجار درون

رضا باجلان.آهنگساز و مدرس موسیقی

پرایزنر آهنگسازی در قرن بیستم که نت هایش را در کالبد بیگانه ای غمگین در زمین روایت می کند. این احوال قدمتی بلند، چون کهن الگویی مانند هملت را دارد. موسیقی اون گاها روایت آدم هایی را دارد که نمی توانند واقعیت پیچیده و غیر قابل منتظره موجود در پیرامونشان را تحمل کنند. پرایزنر آهنگسازی که فلسفه را نوشید تا حقیقت موجود در نت هایش را مانند بلوری شفاف بر ملال انگیز ترین لحظه ها قرار دهد. در سال ۱۹۹۸ زمانی که مرثیه ای برای یک دوست را (Requiem for My Friend) در سوگ یار دیرینه اش فیلمساز معتبر کریستف کیشلوفسکی را منتشر کرد، گفت این موسیقی سه شب بعد از مرگ کیشلوفسکی شروع به ساخته شدن گردید .زیرا تصور تصویر بدون او برایش غیر ممکن بود. از ویژگی های منحصر به فرد او در کار موسیقی می توان به کاربرد دقیق موسیقی او بر هر سکانس فیلم، رنگ آمیزی ماهرانه اش در سازها، تکنوازی گیتار در موسیقی متن فیلم Love که در آن درد و ناکامی رخ می دهد، هوشمندی در بافت رومانتیک، بادی های محـزون، زهی های معترض، فقط ذره ای از توانایی او را نشان می دهد. برای دنبال کنندگان او یک افسوس بزرگ باقی می ماند که ای کاش کیشلوفسکی فقید زنده بود تا حسرت شنیدن بهشت، دوزخ، برزخ، سه گانه ای در دست ساخت بر دل دنیای موسیقی و سینما نمی ماند. او در سادگی معنـا خلق می کند و می گوید: همیشه به شکلی موسیقی را می سازم که از آن لذت ببرم و اینکه موسیقی چند صدایی در قرن بیستم به پایان رسیده است و آن چه مانده کمی رمانتیسیسم است. این سادگی را حتی میتوان در جواب زوج درخشان او کیشلوفسکی که پرایزنر موسیقی متن فیلم های او را ساخته است را اینطور شنید: حرف من در فیلم هایم این بوده است که فقط چند پرسش اصلی و عمیق از انسان داشته ام همین! این سادگی صدا و تصویر موضوعاتی را طرح کرد که شاید هنوز هم جواب های آن به دست نیامده باشد و این جواب ها یاد آور نگاهی مبهوت، نگاهی خاکستری و اتفاقات پیش بینی نشده در زندگی انسان این تم مشترک و تاریخی از موسیقی پرایزنر را دارد، که موسیقی او فارغ از تصویرهای فیلم، هزاران صفحه غم نامه انسانی مستقل است، نهایت اندوه بشر. مرثیه ای برای یک دوست انفجار درون او بود.