روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۱۳ دی ۹۵ شماره ۴۹۶
سمیه انصاری فر
وقایع استان
الهام معروفی یکی از فارغ التحصیلان سینمای جوان است. وی هم اکنون در حال ساخت فیلم مستند ۳۳۰ سی سی خاطره است، با نزدیک شدن به پایان فیلمبرداری این مستند تدوین همزمان آن نیز آغاز شده است. به همین بهانه وقایع استان گفتگویی با این فیلمساز جوان اراکی داشته تا در مورد روند ساخت این فیلم و همچنین دغدغه ها و مشکلات پیش روی این فیلمساز بیشتر بداند.
معروفی دوره های متعددی در زمینه مستند سازی در کلاس های مهرداد اسکویی، موسسه کارنامه و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گذرانده است.
او در کارنامه هنری خود ساخت فیلمنامه ها و فیلم های کوتاه داستانی و مستند متعددی دارد از جمله «مستند وخدا مثل همیشه بود» و فیلمنامه هایی چون الفبا، خط های موازی، صلوات شمار چینی، کلاغ رو سیاه، آبی ها و … او همچنین در جشنواره های خارج و داخل ایران حضور داشته از جمله جشنواره زنان فیلمساز مستقل سوییس و مدیا آرت استرالیا همچنین جوایز متعددی چون جایزه اول فیلمنامه نویسی از پنجاه و دومین جشنواره جشنواره منطقه ای اروند (آبادان)، جایزه بهترین فیلمنامه مستند از پنجمین جشنواره فیلم کوتاه حسنات، جایزه بهترین فیلمنامه از جشنواره تولید ملی، جایزه دوم فیلمنامه نویسی از چهل و نهمین جشنواره منطقه ای افلاک سال ۱۳۹۱، جایزه بهترین فیلمنامه انیمیشن( خط های موازی) از نهمین جشنواره فیلم های ورزشی، جایزه ویژه فیلمنامه از سومین جشنواره منطقه ای بیشاپور را از آن خود کرده است.
وی هم اکنون با همکاری یک گروه حرفه ای در حال تولید فیلم مستند ۳۳۰ سی سی خاطره است، فیلمنامه ی این فیلم پیش از این برگزیده بخش فیلمنامه نویسی پنجاه و دومین جشنواره منطقه ای سینمای جوان «اروند»، پنجمین جشنواره فیلم کوتاه مستقل خورشید و پنجمین جشنواره حسنات شده است.
قبل از پرداخت به فیلمتان در مورد علاقه تان به حوزه مستند بگویید و اینکه چرا بیشتر در این زمینه فعال هستید؟
من فیلمنامه داستانی زیاد نوشتم ولی از آنجاییکه همیشه به دنبال کشف و شهود بودم فهمیدم که در مستند برایم این اتفاق بیشتر پیش خواهد آمد، وقتی به دنبال پیدا کردن واقعیت و سوژه اجتماعی باشی مطمئنا نمی توانی در شکل داستانی آن را به درستی بیان کنی و یا حتی بیانش ممکن است خیلی تاثیرگذار نباشد برای همین مستند را انتخاب کردم.
در مورد داستان فیلم و مراحل ساخت آن توضیح دهید؟
این فیلم رویکردی مستند و نگاهی متفاوت به جنگ، آبادان و نوستالژی های به جا مانده دارد. لوکیشن های این فیلم اراک، آبادان و تهران است که فیلمبرداری آبادان تا اواخر دی ماه انجام خواهد شد. فیلمبرداری این فیلم توسط ارسطو مداحی گیوی انجام شده و همزمان با نزدیک شدن به پایان فیلمبرداری فرید دغاغله مشغول تدوین آن است. البته امیدوارم شرایط مالی در مرحله پس از تولید برای پایان فیلم مهیا باشد. زیرا مرحله پس از تولید یکی از مراحل پر هزینه در ساخت فیلم است.
با توجه به اینکه ساخت یک فیلم با هزینه های بسیاری رو به رو است؟ برای ساخت فیلم خود از چه حمایت هایی برخوردار شدید و آیا مسئولین استان در این زمینه شما را حمایت کردند؟
نه متاسفانه البته این موضوع تنها منحصر به حمایت از فیلم شخص من نیست در اراک مقوله فیلمسازی خیلی جدی گرفته نمی شود و به غیر از سینمای جوان و تا حدودی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سایر سازمان ها و ارگان هایی که بودجه های مشخص فرهنگی و هنری دارند در این زمینه هیچ حمایت و توجهی ندارند در واقع مسئولین فرهنگی فیلمسازی را هنر و فیلمساز را هنرمند نمی دانند و آن را یک شوخی می دانند.
در مدت ساخت این فیلم از آنجاییکه من هنرجو و فارغ التحصیل انجمن سینمای جوان بوده ام تنها انجمن در جریان ساخت پروژه بوده و از من حمایت کرد البته این حمایت هم معنوی بود زیرا خود انجمن هم اکنون با کمبود اعتبار و بودجه برای داشتن تجهیزات و تولید رو به رو است. متاسفانه با وجود موفقیت فیلمنامه ام در جشنواره های متعدد حتی یک پیام تبریک از هیچ کدام از مسئولین دریافت نکردم.
همین باعث شد که فیلمنامه شما با حمایت مالی یک استان دیگر و منطقه آزاد اروند ساخته شود؟
در اسفند ماه سال ۹۳ در جشنواره اروند فیلمنامه من در بخش فیلمنامه نویسی حائز رتبه اول شد من در همانجا هنگام دریافت جایزه اعلام کردم که برای ساخت فیلم از فیلمنامه ام حمایت شود، زیرا این فیلمنامه از اهمیت خاصی برای من برخوردار بود و در همان مراسم مدیرعامل منطقه آزاد اروند اعلام حمایت مالی از کار من کردند و خوشبختانه من توانستم با حمایت مالی شروع به کار کنم. هر چند این حمایت نیز بسیار زمان بر بود و یک سال به طول انجامید و همین مساله باعث شد که با کلی تاخیر این پروژه شروع شود. باعث تاسف است که در استان خودم به یک فیلمساز توجه نمی شود و از یک استان دیگر تشخیص داده می شود که فیلمنامه خوب است و حمایت می شود، البته این حمایت برای اتمام پروژه کافی نیست.
با توجه به این عدم حمایت ها و کمبود بودجه ها آینده فیلمسازی این استان را چطور پیش بینی می کنید؟
همانطور که گفتم انجمن سینمای جوان اراک و حوزه هنری حامی اصلی فیلمسازان در این سال ها بوده است و در زمان هایی که از امکانات و بودجه برخوردار بوده است فیلمسازان مطرحی در سطح ملی و بین المللی معرفی کرده است، فیلمسازانی چون سامان سالور و پناه برخدا رضایی از فارغ التحصیلان این انجمن بوده اند. در زمینه فعالیت کنونی بچه های فیلمساز استان باید گفت در حال حاضر خیلی از بچه های حوزه فیلم کوتاه با کمترین امکانات باز در جشنواره ها حضور دارند به ویژه در بخش فیلمنامه و عکس؛ ولی معمولا در بخش تولید متوقف می شوند زیرا تولید نیاز به تجهیزات و سرمایه گذاری دارد از طرفی هم هیچ نهادی در این زمینه این بخش را حمایت نمی کند هم در زمینه تولید فیلم داستانی و مستند این مسئله وجود دارد.
با توجه به مسئله عدم حمایت ها وضعیت مستند سازی در استان را چطور ارزیابی می کنید.
اگر تاریخچه فیلمسازی در اراک را نگاه کنید می بینیم که هم در زمینه داستانی و هم مستند پیشینه خوبی دارد ولی در حوزه مستند قوی تر است و فیلمسازانی چون دکترشاه حسینی و آقایان دایی زاده، کیانیان و محمود زنده نام از مستندسازان با سابقه این استان هستند و در حال حاضر نیز افرادی چون مصطفی شبان، محمدعلی یزدان پرست، حامد نوبری و مهدی اسدی از جمله مستندسازان موفق این استان هستند.
ولی متاسفانه هیچ گاه از این دوستان حمایتی نشده است بعنوان مثال فیلم مستند جمعه قالی آقای مهدی اسدی امسال در جشنواره سینما حقیقت در بخش کوتاه در میان ۴۰۰ فیلم جایزه بهترین فیلم مستند کوتاه را گرفت در حالی که این مسئله در استان هیچ بازتابی نداشت و هیچ توجهی نشد البته اگر مسئولین متوجه هم می شدند باز اتفاقی نمی افتاد چون مگر قرار بود تبریکی گفته یا حمایت شود.
این ها نشان می دهد که پتانسیل استان در زمینه مستند سازی بالا است و البته سوژه ها و موضوعات بسیاری در زمینه فرهنگی، اجتماعی، صنایع دستی و… وجود دارد که می شود در قالب مستند به آن ها پرداخت و هنرمندان بسیاری در این شهر هستند که مستندسازی برایشان مهم است و قابلیت و توانایی انجام این کار را هم دارند. در یک مقطع وضعیت مطلوب و کارهای خوبی ارائه می شد؛ ولی در حال حاضر در اراک این روند متوقف شده است. قطعا حمایت از فیلمسازان فقط بر عهده انجمن نیست و اینکه انجمن سینمای جوان بودجه مستقلی ندارد بلکه در تمامی استان ها و شهرهای دیگر با کمک سازمان ها وارگان های دیگر مانند شهرداری، شورای شهر، استانداری و … این اتفاق می افتد.
گفتید که در استان های دیگر ارگان های دیگر چون استانداری، شهرداری و شورای شهر در زمینه فیلمسازی سرمایه گذاری و حمایت می کنند، کمی از نحوه این مشارکت ها می گویید؟
بله یک نمونه اخیر طرح ساخت مستند مفاخر است که از سوی انجمن سینمای جوان کشور این طرح به استان ها ابلاغ شد که با کمک استانداری، فرهنگ و ارشاد، شهرداری، شورای شهر، میراث فرهنگی و … ده تن از مفاخر استان انتخاب و ده مستند در مورد آن ها ساخته شود. این یک پروژه مشارکتی است و در بسیاری از شهرها هم اکنون آغاز شده است ولی در اراک همچنان مسکوت مانده است چون چنین مشارکت و دغدغه ای وجود ندارد. یک نمونه دیگر از این مشارکت حضور شهردار تبریز در جشنواره فیلم کوتاه تهران و در میان فیلمسازان تبریزی در آن جشنواره بود و یا حضور شهردار رشت در همین جشنواره و پیشنهاد برگزاری جشنواره دریاچه کاسپین در رشت به شکل بین المللی و دیدار با مسئولین سینمایی کشور بود که قطعا این دیدارها در ارتقا سطح فیلمسازی یک استان موثر است. در حالیکه متاسفانه هیچ یک از مدیران این شهر تا کنون یک نشست با فیلمسازان شهر خودشان نداشته اند و در مراسم و اختتامیه های مختلف فیلم و عکسی که برگزار می شود حضور ندارند نمونه اش هفته فیلم و عکس امسال سینمای جوان بود که هیچ یک از مسئولین فرهنگی این شهر یا حتی نماینده های آنان حضور نداشتند و این برای ما بسیار دردناک، غم انگیز و تاسف بار بود، چه برسد به اینکه بخواهند پایشان را از این شهر بیرون بگذارند. در حالیکه در اختتامیه جشنواره فیلم صبا که دو هفته پیش در ساوه برگزار شد تمام مسئولین آن شهر اعم از مسئولین شهری و امام جمعه نیز حضور داشتند؛ اما ما تا کنون هیچ کدام ازین مسئولین شهرمان را در هیچ مراسمی که تا کنون در اراک برگزار شده ندیده ایم.
پس معتقدید که نگاه فرهنگی مسئولین در امر توسعه فیلمسازی یک شهر بسیار موثر است؟
صد در صد، همانطور که گفتم سینمای جوان از طریق مراکز فرهنگی باید تامین بودجه شود ولی متاسفانه در این شهر در بعضی سمت های فرهنگی در ارگان های مختلف برخی افراد نشسته اند که نه سواد و دانش آن را دارند و نه حتی سعی می کنند یک مشاور در کنار خود داشته باشند یا حداقل پرس و جو و تحقیق کنند. از این مسئولین باید پرسید تعریف کار فرهنگی چیست آیا کار فرهنگی یک اثر ماندگار و تاثیرگذار نیست؟ زدن چند بیلبورد در سطح شهر آن هم بیلبوردهایی با گرافیک پایین بدون هیچ گونه کارشناس تبلیغ فرهنگی یا برگزاری همایش پیاده روی و یا مسابقه طناب کشی کار فرهنگی نیست. تعریفتان را لطفا عوض کنید و آگاه تر به این مسئله نگاه کنید. جای تاسف است که برای ساخت فیلم های تبلیغاتی و یا معرفی یک ارگان یا سازمان یا صنعت به جای استفاده از ظرفیت فیلمسازان استان هزینه های زیاد البته بر اساس رابطه به گروه های تهرانی داده می شود.
حمایت صنایع از بخش فیلمسازی را چطور می بینید؟
متاسفانه صنعت هیچ مشارکتی در فرهنگ و هنر ندارد در حالیکه در کنار آلودگی که تولید می کند باید برخی هزینه ها را در زمینه مشارکت اجتماعی و سلامت روح و جسم جامعه داشته باشد، صنایع قطعا در ردیف بودجه خود اعتبارهای فرهنگی دارند؛ ولی متاسفانه این بودجه ها صرف مسیر اصلی نمی شود در بسیاری از جشنواره ها دوستان فیلمساز استان های دیگر به ما می گویند عجیب است با وجود این همه صنایع و کارخانجات شما ابتدایی ترین امکانات را نیز ندارید.
به نظر می رسد شما برای ساخت این فیلم از گروه حرفه ای استفاده کردید، در کنار بالابردن کیفیت قطعا هزینه های شما هم برای تولید این فیلم بالا می رود در این زمینه توضیح دهید.
فلیمنامه ۳۳۰ سی سی خاطره بسیار مورد توجه قرار گرفت و جوایز متعددی را در جشنواره های مختلف به خود اختصاص داد و با توجه به اینکه فیلمنامه ساختار خوب و قدرتمندی دارد، تمام تلاشم را کردم با گروه حرفه ای کار کنم البته کار با گروه حرفه ای هزینه های ساخت فیلم را بالا می برد ولی مسئله این است که در تولید فیلم کوتاه چه داستانی و چه مستند مولفه های کیفی بالا رفته و دیگر نمی شود با ابزار ابتدایی و گروه ابتدایی کار کرد زیرا قابل رقابت با آثار دیگر نیست و نمی توان آن را در جشنواره های داخلی و خارجی ارائه کرد. در واقع نمی توانی فیلم بدون کیفیت بسازی و توقع داشته باشی که دیده شود.
چرا در کشور ما فیلم کوتاه و مستند پایگاه مردمی ندارد و نمی توان با اکران به درآمدزایی رسید؟
هم اکنون در دنیا فیلم کوتاه و مستند اکران و بلیت فروشی می شود و بازگشت سرمایه دارد؛ ولی این پروسه در ایران دو سه سال آن هم از طریق گروه هنر و تجربه آغاز شده است، درست است که فیلم مستند و کوتاه اغلب داستان انتزاعی و مولفه های خاص دارد ولی نبود مخاطب به دلیل سیاست گذاری اشتباه در سطح کلان نیز بوده است. هرچند با شناختی که از این شهر دارم فکر می کنم با توجه به ظرفیت و دانشگاه هایی مختلفی که دارد امکان نمایش و اکران فیلم مستند به شکل جدی و گسترده وجود دارد.
در زمینه سینمای بدنه چه فکر می کنید توانسته در جذب مخاطب موثر باشد یعنی فیلمسازان مخاطب را جدی گرفته اند؟
در خصوص سینمای بدنه اتفاق مهمی که در سال های اخیر افتاده است حضور پخش کننده های قدرتمند فیلم است در واقع اگر سینمای بدنه این روزها مخاطب بیشتری دارد به دلیل کیفیت آثار نیست بلکه بخاطر این است که با سیاست های پخش تقریبا قشر بیشتری در مناطق مختلف حتی شهرهایی که سینما ندارند فیلم ها را می بینند. مسئله دیگری که در مورد مخاطب و ساخت فیلم باید به آن اشاره کرد آسیبی بود که در دولت نهم و دهم وارد شد، در آن دوران از فیلمسازان حرفه ای و پیشکسوت در سطح کلان حمایت نشد در زمینه فیلم کوتاه که وضعیت اسف بارتر شد و تمرکز بر فیلم های مـثلا فاخر و ارزشی شد و همین باعث شد که بسیاری از فیلمسازان که نمی خواستند سفارشی کار کنند از پروسه تولید خارج و به بسیاری هم که می خواستند با نگاه خود فیلم بسازند اجازه فعالیت داده نشد. بنابراین یک سری فیلم سطح پایین تولید شد که سلیقه و انتظار مخاطب را نسبت به فیلم پایین آورد.
دغدغه کنونی شما به عنوان یک فیلمساز چیست؟
هم اکنون دلمشغولی ام علی رغم حمایت مالی منطقه آزاد اروند در تولید مستندم هزینه های بالاست و اینکه بتوانم با همین اعتبار فیلم را به پایان برسانم و دغدغه بزرگترم برای فیلمسازی اراک و هنرجویان و فیلمسازان جوان شهرم است؛ من مسیر خود را پیدا کرده ام ولی جوانان علاقمندی که استعدادهای خوبی در فیلمسازی دارند سرنوشتشان چه می شود؟ هرچند همین حالا نیز این جوانان با پشتوانه خودشان آثار خوبی و قابل رقابتی تولید می کنند ولی تا چه زمانی می توانند به این روند ادامه دهند. جوانانی خوش آتیه ای که مسیر را خوب آغاز می کنند ولی در ادامه راه می مانند و سرخورده می شوند بنابراین اغلب از این شهر مهاجرت می کنند زیرا برای تولید با کیفیت تر نیازمند حمایت و تجهیزات مناسب تر دارند. چرا مسئولینی که وظیفه ای بر عهده دارند خصوصا در ارگان هایی چون استانداری، شهرداری، شورای شهر و سایر ارگان های با بودجه های کلان فرهنگی اینقدر بی تفاوت هستند؟ چرا کلان تر و آگاهانه تر به هنر نگاه نمی کنند و هنرمندان شهر را نمی شناسند و بر روی هنرشان سرمایه گذاری نمی کنند؟ آیا فیلم یک اثر ماندگار نیست؟ آیا این حق طبیعی یک هنرمند و فیلمساز نیست که بخواهد در کنار تمام آسیب هایی که از نبود امکانات، هوای آلوده شهر و… در این شهر متحمل می شود حمایت شود. ما هنرمندان چیز زیادی نمی خواهیم فقط حمایت آیا حمایت کار سختی است.ما فقط خواسته به حق خودمان را می خواهیم. این حق ما است که از آن بودجه های میلیارد تومانی فرهنگی درصد بسیار کمی را برای تولید و خلق یک اثر هنری طلب کنیم. باور کنید فیلم هم یک اثر هنری است. هر چند می دانم حتی اگر بر حسب اتفاق مسئولی این مصاحبه را بخواند بازهم هیچ اتفاقی نخواهد افتاد و لبخندی زده و همه چیز را فراموش خواهد کرد.
