روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۳ مهر ۱۳۹۶ شماره ۶۸۸
***
وقایع استان
فرشته غلامی
***
وقتی آدم بیکار هست هزار و یک فکر ناجور به سرش می زند و افکار بد در ذهنش نقش می بندد، زندان هم پر از همین وقت های مرده و ساعت های طولانی است. خاصیت زندان و زندانی همین است. زندگی بی هدف شاخصه اصلی زندان هاست و همین هم هست که می گویند در زندان می شود هر جور خلافی را یاد گرفت. وقت های تلف شده آفت زندان هاست.
انگی به نام زندان هم کافی است تا بر پیشانی خورده شود. برچسبی که نه تنها خود زندانیان بلکه خانواده‌هایشان از آن رنج می‌برند. وقتی پایت به هر دلیل به زندان باز شد، اسمت می‌شود زندانی. حالا چه فرقی می‌کند به‌‌خاطر تصادف باشد، ناتوانی در پرداخت مهریه، بدهکاری یا هر جرم و تخلف کوچک و بزرگ دیگری؛ بالا بروی، پایین بیایی، اسمت زندانی است. تاثیرات ناشی از زندان به قدری بالاست که « راجر شاو» هم بیست، سی سال پیش گفته بود: « چنانچه ما توجهی به تاثیرات محکومیت زندان بر کودکان نداشته باشیم، احتمالا با تنبیه و مجازات قربانیان بی گناه مواجه خواهیم شد و در مورد گروه هایی که شدیدا پرخطر هستند مسامحه خواهیم کرد و ممکن است باعث وقوع جرم در میان نسل های آتی بشویم.»
مجـــرمان و زندانیان پس از گذشت دوران محکومیت، آزاد می شوند و این در حالی است که رشته‌هایی که سال‌ها پیش آنها را به جامعه پیوند داده بود از هم گسسته شده است. فرد زندانی با انگ زندان و سوءپیشینه به دل اجتماعی ای باز می گردد که بدبین و حسابگر و طردکننده است. کارشناسان، مسئولان و جامعه شناسان هم بارها اعلام کرده اند که تقریبا نیمی از زندانیان پس از آزادی دوباره مرتکب جرم می‌شوند و به زندان بازمی‌گردند و این امر یکی از دلایلش طرد شدن و بیکاری پس از آزادی است؛ چرخه‌ای که مراکز مراقبت پس از خروج از زندان‌ها در سراسر کشور تشکیل شده‌اند تا جلوی تکرارش را بگیرند.
البته اشتغال در ایران نه تنها برای زندانیان که حتی دیگر افرادی که آزادانه در جامعه زندگی می کنند زخمی ناسور و کهنه است، اما وقتی از اشتغال زندانیان در حین محکومیت و بعد از آزادی سخن گفته می‌شود، موضوع سرنوشت جامعه و تشدید آسیب‌های اجتماعی در میان است که این همه برآن تاکید می‌شود.
اگر مدیرعامل بنیاد تعاون و حرفه‌آموزی زندانیان آمار می‌دهد که۵۰ هزار زندانی در سراسر کشور در سایه اقداماتی که این بنیاد در حوزه توانمندسازی و اشتغالزایی برای آنان ایجاد کرده است بیش از ۱۱۰۰ نوع محصول تولید می‌کنند،گواهی است بر اینکه شغل دوای درد زندانی است، درحالی که سال هاست جمعیت زیادی در زندان‌ها بیکار هستند و رئیس کل دادگستری استان مرکزی هم گفته که ۷۵ درصد زندانیان کشور بیکار هستند.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایسنا حجت‌الاسلام قاسم عبداللهی با اشاره به اقداماتی که در راستای ایجاد اشتغال برای زندانیان در سطح استان مرکزی انجام شده است، گفت: باید از ظرفیت‌ها و مزیت‌های خاصی که در استان مرکزی به لحاظ پتانسیل هایی که در حوزه صنعتی و کشاورزی دارد در ایجاد اشتغال برای زندانیان استفاده کرد، این استان از ظرفیت بالایی در این حوزه برخوردار است.
جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها هم بر توسعه اشتغال زندانیان تاکید داشته و گفت: با کاهش جمعیت کیفری، آسیب‌های ناشی از زندان نیز کاهش می‌یابد که این مسئله در توسعه سلامت اجتماعی جامعه ضروری است.
یکی از بنیادهایی که در حوزه اشتغال به زندانیان کمک می کند، مجتمع کشت و صنعت کوثر ساوه است که قریب به ۱۵ سال از فعالیت آن می گذرد و شروعش به سال ۸۱ بر می گردد که به گفته رحیم مطهرنژاد مدیرعامل این بنیاد با احداث ۸۰۰ واحد تولیدی در حوزه حرفه آموزی و اشتغال زندانیان فعالیت دارد و توانسته برای حدود ۵۰ هزار زندانی در دو گروه اشتغال مولد و غیر مولد، شغل ایجاد کند.
زندانیانی که در زندان‌ها شاغل می‌شوند ماهانه درآمدی دارند که با توجه به میزان تولید آنها و شاخه‌ای که درآن فعالیت دارند دستمزدهای متفاوت دریافت می‌کنند. بخشی از این درآمد ماهانه به زندانیان برای تامین مخارج روزانه‌شان داده می‌شود و بخشی ازآن در اختیار خانواده‌هایشان قرار می‌گیرد، ضمن اینکه مبلغی نیز هر ماه پس‌انداز می‌شود تا بعد از آزادی به‌عنوان سرمایه در اختیارشان قرارگیرد.
تاریخچه اشتغال زندانیان
کار زندانیان نیز مانند هر موضوع دیگری با پیشرفت علوم انسانی و پیدایش مکاتب کیفری و توصیه های کنگره هـــای بین المللی و عطف توجه قانونگذاران به دست آوردهای علمی مورد نظر سیر تکامل داشته است.
مطالعه تاریخ حقوق نشان می دهد که در قدیم الایام اشتغال به کار زندانیان وسیله ای برای تشدید کیفر زندانیان محسوب می شد یا به سخن دیگر در آن ایام به کار گماردن زندانیان به کارهای سخت و یا عام المنفعه یک امر رایج و مکمل کیفر زندانی بوده است و در تاریخ نمونه های قابل توجهی از کار اجباری زندانیان را مانند ایجاد اهرام ثلاثه در مصر را ثبت کرده است.
در آن ایام در فرانسه نیز زندانیان را در حالی که با زنجیر به یکدیگر مــتصل می کردند بر روی کشتی ها به پـــــاروزنی می گماردند متعاقبا با اعمال شاقه برای محکومین به حبس های جنائی درجه یک به صورت کار در مستعمرات متداول شد و سپس محکومیت به اعمال شاقه به موجب قانون ۱۸۴۵ میلادی به کار اجباری در مزارع و کشاورزی وادار می شدند در حالی که این نوع اشتغال به کار زندانیان هیچگونه تناسبی با میزان قدرت و توانائی محکومین نداشت. در انگلستان نیز در آن ایام محکومین به اعمال شاقه را به انجام کارهای سخت و طاقت فرسا مجبور می کردند.
در ایران باستان نیز نمونه هایی از کار اجباری زندانیان از قبیل تسطیح راهها و ایجاد جاده برای پادشاه توسط زندانیان به ثبت رسیده است.
در دوران مشروطیت در قانون سال ۱۳۰۴ علاوه بر کار اجباری و مشقت آور زندانیان، برای کسانی که به علت ارتکاب جرم به حبس های محکوم می شدند در صورتی که برای تأمین معاش خانواده خود تمایل به انجام کار داشتند اشتغال به کار آنها اختیاری بود و قسمتی از حاصل کار این قبیل زندانیان به نفع آنها تخصیص داده می شد.
در ایران پس از جمهوری اسلامی نیز تدوین کنندگان قانون مجازات اسلامی سال۱۳۶۱ ، ماهیت حقوقی کار زندانیان را نوعی حق زندانی تلقی نموده و در ماده ۳۷ این قانون اشتغال به کار زندانیان را موکول به درخواست زندانی و یا اجازه دادگاه صادر کننده حکم محکومیت به حبس بلا اشکال اعلام دانسته اند.
اشتغال زندانیان یکی از اقدامات مهم قوه قضاییه است که میزان افراد زندانی مشغول به کار در زندان ها در مقابل تعداد زندانیان در کل کشور قابل قبول نیست.
اشتغال زندانیان، یا به قول بهتر مهارت‌آموزی به زندانیان یکی از راهکارهای مهم کاهش آسیب در جوامع است و همگان بر این اعتقادند که از آنجا که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی ناشی از بیکاری و البته فقدان هرگونه مهارت اشتغال است آموزش مهارت به زندانیان علاوه بر تأمین مالی آنان و حتی خانواده‌هایشان در دوران گذران محکومیت، امید به اشتغال و پذیرش مجدد در جامعه و عدم بازگشت آنان را فراهم می‌کند.
