روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۳ مهر ۱۳۹۶ شماره ۶۸۸
***
وقایع استان
سمیه انصاری فر
***
محیط زیست و حفاظت از آن این روزها بیشتر به یک ژست شیک و ویترینی تبدیل شده است و خیلی ها سعی دارند که هر طور شده با عضویت در یکی «از اِن جی او» ها یا گروه های مردمی مرتبط خود را حامی محیط زیست نشان دهند. البته این ژست ها را باید از اقدامات اساسی و داوطلبانه فعالان محیط زیست جدا کرد؛ ولی شاید همین ژست ها و اداهای مد شده در میان برخی از مردم کم کم بتواند زمینه ساز بالا رفتن آگاهی و فرهنگ در زمینه حفاطت از محیط زیست شود؛ البته این یک روی سکه است روی دیگر ماجرای حفاظت از محیط زیست، پیچیده تر از این هاست. کمبود اعتبارات، نیروی انسانی، نبود قوانین مشخص و سیاست گذاری ها در سطح کلان و مدیریتی حفاظت از محیط زیست را به یک چالش در کشور ما تبدیل کرده است. در کنار نیروی انسانی داوطلب برای کمک به محیط زیست؛ اما افرادی هستند که با عنوان محیط بان از دل خود طبیعت و به طور مستقیم در نقش سرباز محیط زیست ایفای نقش می کنند. در واقع محیط بانان به امور حفاظت و کنترل عرصه های طبیعی و حیات وحش کشور مشغول می باشند.
طبق اصل ۵۰ قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند وظیفه عمومی تلقی می شود از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند ممنوع است و محیط بان به مثابه یک نیروی انتظامی و شبه نظامی باید در برابر این افراد ایستادگی کنند. از آنجایی که همچنان تخلف و تخریب محیط زیست در کشور بسیار است و همچنین لایحه های حمایتی از محیط بانان در کشور کم و تجهیزات و امکانات این پاسداران طبیعت کم است، آسیب پذیری این افراد در کشور ما بسیار بالاست و گاه و بیگاه اخباری از شهادت یا جراحت این افراد به دست متخلفان شنیده می شود.
آسیب‌پذیری محیط‌بانان و جنگل‌بانان در برابر متخلفان همواره یکی از بزرگترین معضلات در عرصه حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی کشور به حساب آمده سال گذشته با شهادت یک جنگل‌بان و سپس سه محیط‌بان طی ۴۸ ساعت، این مشکل به ناگوارترین شکل ممکن به تصویر کشیده شده و اعتراضات گسترده‌ای را نه تنها میان محیط‌بانان، جنگل‌بانان و فعالان محیط زیست بلکه در سطح جامعه برانگیخت. طی ۳۰ سال ۱۱۹ محیط بان در حین انجام مسئولیت محیط‌بانی در ایران جان خود را از دست داده‌اند. شاید ایران تنها کشوری باشد که این تعداد محیط بان جان خود را در رویاروییِ مستقیم با شکارچیان غیرمجاز از دست داده‌اند.
اما محیط بانان تنها از این بخش رنج نمی برند بلکه در کنار این ناامنی جانی دغدغه معیشتی و ضعف قوانین حمایتی از محیط‌بانان در رأس مشکلاتشان قرار دارد.
مجروح شدن یک محیط بان ساوجی در چند روز گذشته توسط چند شکارچی غیرمجاز باز هم مسئله محیط بانان را در مرکز توجه قرار داد.
سید علی لنگرودی محیط بان و معاون محیط زیست شهرستان ساوه روز پنج شنبه هفته گذشته در برخورد با شکارچیان متخلف در منطقه پلنگ آباد نوبران از توابع شهرستان ساوه واقع در استان مرکزی مجروح شد. این محیط بان که به دلیل بی توجهی شکارچیان متخلف به دستور ایست و زیر گرفته شدن توسط خودرو پراید متخلفان از ناحیه سر به شدت صدمه دیده بود به تهران منتقل شد و اخبار حاکی از این است که وضعیت عمومی وی رو به بهبود است.
پس از مجروح شدن این محیط بان رئیس سازمان محیط زیست کشور به عیادت وی رفت. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این ملاقات، با پزشک معالج محیط بان لنگرودی صحبت و از نزدیک در جریان مراحل درمانی وی قرار گرفت.
معاون رئیس جمهور در حاشیه این ملاقات، درخصوص لایحه حمایت از محیط بانان که هم اکنون در انتظار طرح و بررسی در مجلس شورای اسلامی است، ابراز امیدواری کرد و گفت: با تصویب این لایحه، شرایط محیط بانان به ویژه در مورد حمایت های قضایی بهبود یابد و محیط بانان نیز از امتیازات نیروهای مسلح برخوردار شوند.
وی با تقدیر از شجاعت و ایستادگی محیط بان ساوجی در برابر متخلفان شکار و صید، خطاب به محیط بان مجروح و خانواده وی اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط زیست برای بهبودی و سلامت شما از انجام هیچ کوششی دریغ نخواهد کرد.
کلانتری با اشاره به شناسایی خودرو ضاربان، گفت: پیگیری برای دستگیری متخلفان در حال انجام است. البته در سال های قبل نیز یکی از محیط بانان استان مرکزی در حین انجام وظیفه به شهادت رسیده بود.
با وجود تاکید بر لایحه های حمایتی از محیط بانان همچنان ضعف قانونی و کمبود نیروی انسانی از چالش های این حوزه است. چندی پیش علی محمد شاعری رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی گفته بود: متاسفانه در همه کشورها برای هر ۱۰۰۰ هکتار یک محیط‌بان وجود دارد در حالی که در کشور ما به ازای هر ۵ هزار هکتار یک محیط‌بان انجام وظیفه می کند، در واقع این سرانه برای صیانت و حفاظت از جنگل‌ها و محیط‌زیست کشور بسیار کم است.
شاعری با بیان اینکه تعداد محیط‌بانان در کشور ما به اندازه یک پنجم متوسط جهانی است، افزود: تجهیزات محیط‌بانان و جنگل‌بانان بسیار فرسوده و ناکافی و وضعیت معیشتی این افراد نامناسب است، در واقع در شرایطی که محیط‌بانان و جنگل‌بانان در دفاع از محیط‌زیست و منابع طبیعی بر علیه متجاوزین از تجهیزات به روز برخوردار نیستند، قاچاقچیان و متجاوزین منابع طبیعی از امکانات کارآمدتری استفاده می کنند.
وی ادامه داد: این مشکلات سبب شده تا هر ساله خطراتی جان محیط‌بانان و جنگل‌بانان را تهدید کند ضمن آنکه در این لایحه باید بر آموزش به محیط‌بانان و جنگل‌بانان برای مواجهه با متجاوزین تاکید شود، در حقیقت برخورد نزاعی با متخلفین کافی نیست و اطلاع رسانی و افزایش سطح دانش و فرهنگ عمومی برای برخورد با متجاوزین اقدامی مغفول مانده است.
شاعری گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی بعد از نیروی انتظامی بیشترین شهید در راه دفاع از عرصه‌های طبیعی و سرزمینی کشور را داد، بنابراین دولت باید نقاط آسیب‌پذیر حفاظت از منابع طبیعی و محیط‌زیست را در لایحه حمایت از محیط‌بانان ببیند و اصلاح کند.
استان مرکزی نیز به تبع کشور با توجه به مناطق حفاظت شده و شکار ممنوعش هم اکنون از کمبود نیروی انسانی در این بخش رنج می برد. آخرین آمار محیط بانان استان به سال گذشته برمی گردد که مدیرکل وقت محیط زیست استان آن را اعلام کرده بود به گفته کارنامی در مجموع ۳۳ نفر محیط‌بان داریم و با توجه به این رقم در استان برای هر ۳۰ هزار هکتار یک نیرو داریم که با توجه به میانگین تجربی در نظر گرفته شده می‌توان گفت که ۸ برابر این میانگین کمبود نیرو داریم.
اعمال نشدن سختی کار، نداشتن تجهیزات و سلاح کافی، عدم آموزش برخی مهارت ها به محیط بانان، فشار کار ناشی از کمبود نیرو در کنار نبود حمایت های قانونی کامل دردی است که بر جراحت محیط بانان ایران می افزاید. هم اکنون محیط بانان در انتظار تصویب لایحه حمایتی خود درمجلس هستند تا شاید کم از دردهای این چند ساله شان التیام پیدا کند.
