جهل خودخواسته مردم و تعطیلی کتابفروش ها/تا کی دوام می آورند

شنبه ۲۳ آبان ۱۳۹۴    شماره ۳۱۶

گروه فرهنگی- سحر یاری
در دنیای امروز آنچه معیار و ملاک حرکت است اندیشه است، داشتن اندیشه در گرو آگاهی است و رسیدن به آگاهی مسیر را برای طرح سوال و پیشرفت فراهم میکند. اما زمانی می توانیم بگوییم که مردمی متفکر و اهل اندیشه هستیم که ابزارهای تفکر و آگاهی در زندگیمان نقش پررنگی داشته باشد، کتاب یکی و مهم ترین این ابزار است، کالایی ضروری که هم اکنون در جامعه ما به حاشیه رفته است و اولویت ها و ضرورت های دیگر باعث کمرنگ شدن نقش آن در زندگی ما شده است به تبع همین نگاه و جهل خودخواسته کتابفروشی ها نیز بعنوان عرضه کننده این کالای فرهنگی نیز دیگر جای دنجی برای حضور مشتریان نیستند و گاه این بی توجهی ها و مطالبه نکردن از سوی مردم به حدی است که برخی کتابفروشی ها تصمیم به تعطیلی می گیرند.در ادامه وقایع استان با یکی از صاحبان همین کتابفروشی های تعطیل گپ و گفتی داشته و به چالش های پیش روی این شغل پرداخته است.
«برای تاسف نخوردن و وجدانی آسوده در آینده به این حرفه روی آوردم و حتما اگر شرایطم مهیا شود دوباره کتابفروشی را برقرار خواهم کرد.»
این جمله را بهنام گواری می گوید. جوانی که نزدیک به پنج سال یکی از کتابفروشی های فعال اراک را اداره می کرده، کتابفروشی که بیشتر به ارائه کتب هنری، نمایشنامه، نقد، داستان و روانشناسی کودک می پرداخت و حالا به دلایل و شرایط مختلف مجبور به تعطیلی و جمع کردن کتابفروشی خود شده است. او همیشه رسالت و تعهد به یادگرفتن و تبلیغ را در کنار فروش کتاب انجام می داد و چون دغدغه و دلمشغولی اصلی اش نوشتن و داستان بود، در کتابفروشی او همیشه جلسات نقد و بررسی داستان با حضور استادانی چون آقای ورجانی برپا بود و حتی دعوت از نویسندگان مطرحی چون قاسم کشکولی و گپ و گفت علاقمندان نویسندگی با این نویسندگان از جمله فعالیت های جانبی بود که در فضای کتابفروشی اش صورت می گرفت.
وقتی همه دغدغه ات این چیزها باشد آن وقت خواندن کتاب خوب و ارائه آن به مخاطبان و کتاب دوستان کار همیشگی ات می شود.
گواری می گوید: در واقع وقتی علاقه ات خواندن کتاب باشد و نوشتن بخشی از زندگی ات تمام تلاشت را می کنی تا بهترین هایی را که خوانده ای را نیز به دوستان و مخاطبانت معرفی کنی.
وی اضافه می کند: من همیشه برای خریداران بخش هایی از کتاب هایی را که خوانده بودم تعریف می کردم و مخاطب را به خرید یا خواندن آن کتاب ترغیب می کردم. این اتفاق گاه معکوس می شد خریدار یا دوستی از کتابی برای من می گفت و من آن را برای خواندن تهیه می کردم.
گواری توضیح می دهد: بیشتر اوقات کتاب های خوبی به من معرفی می شد و من برای پیدا کردن آن به کتابفروشی های دیگر شهر چون دارینوش، دهکده، طلوع و کتابفروشی قدیمی شهر که صاحبش آقای حقیقی است می رفتم و سعی می کردم آن کتاب را پیدا کنم و در سفارشات بعدی به قفسه کتاب های خود اضافه کنم.
وی با بیان اینکه تمام تلاشم را کردم تا محیطی آرام برای خرید و انجام فعالیت های مختلف در حوزه کتاب ایجاد کنم، می گوید: پنج سال خیلی زود گذشت؛ ولی با وجود تمام دلبستگی و علاقه ام من به دلایلی مجبور به جمع آوری کتابفروشی خود شدم.
گواری پایین بودن اقبال خرید کتاب در جامعه را اصلی ترین دلیل این امر عنوان و ادامه می دهد: هم اکنون کتاب بعنوان یک کالای فرهنگی در سبد خرید خانوار ایرانی قرار ندارد و از آنجاییکه به دلیل مسائل حوزه چاپ و گرانی کاغذ قیمت کتاب ها بالا رفته است قطعا مردم کمتر برای خرید آن راغب هستند.
این فعال حوزه کتاب با بیان اینکه در جامعه ما ضرورت خواندن کتاب از خیلی از مسائل کمتر است، می افزاید: فرهنگ کتابخوانی در کشور ما خیلی پایین است و البته در شرایط اقتصادی کنونی و از طرفی نادیده انگاشته شدن فرهنگ سازی و ترغیب جامعه به سمت این مهم در افزایش این بی میلی تاثیر داشته است.
گواری با تاکید بر اینکه وقتی ضرورتی نباشد اقدامی هم صورت نمی گیرد، ادامه می دهد: منظور من این است که ما کتاب را یک کالای اساسی نمی دانیم، میل به آگاهی و دانستن و نداشتن سوال باعث ایجاد این وضعیت می شود چون قطعا کتاب خوب و معتبر بهترین منبع است و دانش و آگاهی را عمیق تر می کند.
وی توضیح داد: معرفی کتاب و نویسندگان نیز خیلی در ترغیب مخاطب موثر است در این زمینه تبلیغ بسیار کم است و همان تعداد علاقمندی که هستند گاه از دسترسی به کتاب های خوب محروم می مانند.
گواری با بیان اینکه علاوه بر این ها در حوزه انتشار کتاب نیز نگاه های آسیب زا وارد شده است، ادامه می دهد: مسئله ای که به کتابفروشی هایی که با انتشارات خصوصی و معتبر در ارتباط هستند لطمه زده است نگاه کاسب کارانه به حوزه کتاب است.
وی می گوید: امروزه شاهد رشد قارچ گونه انتشاراتی شده ایم که فقط مجوز نشر دارند و در بیشتر موارد با تغییر نام مترجم و جلد کتابی را دوباره چاپ و وارد بازار می کنند و در نهایت به دلیل نپرداختن هزینه مترجم و ویراستار کتاب، قیمت تمام شده کتاب برایشان پایین می افتد بنابراین همان عنوان کتابی که ممکن است از نشرهای دیگر در بازار باشد را با ۵۰ درصد تخفیف به ارائه می دهند.
گواری بابیان اینکه این مسئله بیشترین آسیب را به انتشارات دیگر می زند، تصریح می کند: این برای انتشارات خصوصی یعنی مرگ زیرا آن ها که حرفه ای در این حوزه فعال هستند، برای ارائه یک اثر خوب به بازار هزینه های زیادی در بخش های مختلفی از جمله برای کتاب های ترجمه متحمل می شوند و قیمت نهایی چاپ یک کتاب برایشان بالاتر است؛ ولی در نهایت برای برای جا نماندن در بازار رقابت با چاپ های افستی و ترجمه های تقلبی مجبورند با تخفیف کتاب را ارائه دهند و در نهایت متضرر شوند.
این فعال حوزه کتاب بابیان اینکه درکنار کتابفروشی ها کتابخانه ها می توانند در جذب مخاطب به کتاب موثر باشند، می گوید: تا چند سال پیش کتابخانه های عمومی شهر در زمینه داستان های معاصر، نقد داستان، نمایشنامه ها و دیگر زمینه های هنری و علمی به قوت و غنای امروز نبوده اند و هنرجویان و دانشجویان گرایش بیشتری به کتابفروشی ها داشتند.
گواری توضیح داد: البته این روزها وضعیت کتابخانه های عمومی شهر نیز بسیار مساعدتر شده است، کتابخانه های اراک بسیار غنی و قوی شده اند و از نظر فضا هم بسیار مناسب شده اند و قطعا راهکار مساعدی است تا دانشجویان، علاقمندان و هنرجویان در مقابل گرانی کتاب به کتابخانه ها رفته و استفاده ببرند.
وی با تاکید بر اینکه همچنان علاقمند به فعالیت در این حوزه است، ادامه داد: برای تاسف نخوردن و وجدانی آسوده در آینده به این حرفه روی آوردم و حتما اگر شرایطم مهیا شود دوباره کتابفروشی را برقرار خواهم کرد.
***
دلایل متفاوتی وجود دارد که هر روز از تعداد کتابفروشی های شهر کم شود، هم اکنون در اراک تعداد کتابفروشی ها به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسد و این در شهری که درصد بالایی دانشجو و جوان دارد آمار تاسف آوری است، البته همین تعداد کتابفروشی نیز از اقبال مساعدی از سوی مخاطب همراه نیست و شاید همین باعث شده که در کتابفروشی های شهر آنچنان ترغیبی برای فروش کتاب های روز نباشد و حتی گاه شاهد فروش اقلام دیگری جز کتاب هم باشیم.