شنبه ۴ بهمن ۱۳۹۹ شماره ۱۳۷۴

وقایع استان بررسی می کند؛ اثرات جبران ناپذیر آلودگی هوا بر سلامت انسان، حیوان و گیاهان

تنفس مرگ

مهدی خدایاری، کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک:
با افزایش سوخت مازوت توسط نیروگاه و افزایش میزان دی اکسید گوگرد در شهر اراک میزان مراجعات به اورژانس پیش بیمارستانی افزایش مشهودی داشت

تماس با مواد معلق همراه با آلاینده های دیگر از قبیل دی اکسید گوگرد سلامتی را به طور جدی تری نسبت به زمانی که شخص با هر کدام از آلاینده ها به طور جداگانه در تماس بوده تهدید می کند

علیرضا محرابیان رییس پایش آلودگی هوای اداره کل محیط زیست استان مرکزی:
آلاینده دی اکسید گوگرد چه برای انسان و چه برای حیوان ناراحتی های تنفسی و پوستی را به دنبال خواهد داشت

سیاوش آقاخانی فعال محیط زیست و رییس شبکه زیست محیطی استان مرکزی:
آلودگی هوای شهر روی سلامتی حیوانات از جمله پرندگان مهاجر به خصوص در فصل زمستان به دلیل بالا رفتن آلایندگی هوا تاثیرات سو بسیاری دارد.

فاطمه چاپاری

آلودگی هوا در اراک معضلی است حل نشده که هر ساله با آغاز فصل پاییز و زمستان به دنبال سرما و وقوع وارونگی هوا، باعث بحران های زیست محیطی شده و سلامتی انسان ها و همچنین گیاهان و حیوانـــات را تحت تاثیر قرار می دهد، از همین رو در مقطع های کوتاه زمانی توجه مردم، رسانه ها و انجمن های مردم نهاد به این موضوع معطوف شده و سپس مجددا با بی توجهی مسئولین مورد غفلت قرار می گیرد. در حالی که تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲ و نیم میکرون وآلاینده دی اکسید گوگرد که بر اثر سوخت مازوت تولید می شود، بر سلامتی جانداران اعم از انسان، حیوان و گیاهان جبران ناپذیر است. به گفته رییس مرکز مدیریت حوادث و فوریت های دانشگاه علوم پزشکی استان مرکزی، در دی ماه طی دو هفته ۲۸۳ نفر به دلیل افزایش میزان آلودگی هوا از سوی گروه های امدادی به مراکز درمانی اراک منتقل شدند، که ۱۴۴ نفر از این بیماران علایم تنفسی داشتند و ۱۳۹بیمار نیز به دلیل مشکلات قلبی به مراکز درمانی منتقل شدند. وقایع استان در گفتگو با مهدی خدایاری، کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک، علیرضا محرابیان رییس پایش آلودگی هوای اداره کل محیط زیست استان مرکزی و سیاوش آقاخانی فعال محیط زیست و رییس شبکه زیست محیطی استان مرکزی، مخاطراتی را که آلودگی هوا برای محیط زیست سلامتی انسان،گیاهان و جانوران ایجاد می کند را بررسی کرده که حل این مشکلات، توجه و رسیدگی جدی مسئولان را می طلبد.

تاثیرات آلودگی هوا بر سلامتی انسان
مهدی خدایاری، کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک در گفتگو با وقایع گفت: آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ در جهان است و در سال ۲۰۱۳ از هر ده مرگ یک مورد به علت آلودگی هوا بوده، در حال حاضر ۸۷ درصد از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می کنند که سطح آلودگی هوا به خصوص ذرات معلق در آن ها بالاتر از رهنمود های سازمان بهداشت جهانی است، این در حالی است که این موضوع و تاثیرات ناشی از آن در کشورهای با سطح درآمد متوسط و پایین خطر بیشتری دارد و بیش از ۹۰ درصد مردم با سطوح خطرناک آلودگی هوا مواجه هستند. هر ساله بیش از ۵و نیم میلیون نفر از مردم جهـــان از بیماری های تنفسی ناشی از هوای آلوده دچار مرگ زودرس می شوند این بیماری ها شامل سرطان ریه، بیماری های قلبی، سکته مغزی، عفونت های حاد تنفسی و بیماری های انسداد مزمن ریوی مثل بروشیت و آمفیزوم می باشد، در واقع مواجهه با آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ در جهان پس از خطرات متابولیک، خطرات غذایی و دود وسیگار است، که این امر در کشورهای در حال توسعه با درآمد کم و متوسط سومین ریز فاکتور مرگ است.
وی بیان کرد: با توجه به کمی سازی که توسط معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال ۹۷ انجام شده، ۲۱۲ مورد از مرگ های بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در شهر اراک منتسب به ذرات معلق بوده و همچنین عامل ۱۰ مورد از سرطان هایی که در افراد بالاتر از سی سال در سال ۹۷ در شهر اراک رخ داده نیز ذرات معلق بوده است.
مهدی خدایاری گفت: اثرات کوتاه مدت ذرات معلق نیز شامل سردرد سرگیجه تنگی نفس و سرفه می باشد که معمولا در شهر اراک وقتی با افزایش میزان دی اکسید گوگرد این عوارض و علایم در بین شهروندان مشهودتر است، طبق صحبت های مدیراورژانس پیش بیمارستانی و حوادث دانشگاه علوم پزشکی در هفته های گذشته، با افزایش سوخت مازوت توسط نیروگاه و افزایش میزان دی اکسید گوگرد در شهر اراک میزان مراجعات به اورژانس پیش بیمارستانی افزایش مشهودی داشت.
وی افزود: از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳ مرگ زودرس منتسب به ذرات معلق ۳۰ درصد افزایش داشته است.دلایل مستحکم دال بر اثرات نامطلوب ذرات معلق بر جامعه شهری و در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد دامنه اثرات بهداشتی ذرات معلق گسترده است امـا غالبا به دستگاه های تنفسی و قلبی-عروقی مربوط می شود هر چند با آلودگی هوا تمامی جمعیت تحت تاثیر قرار می گیرد. اما با توجه به سن و سلامت فرد، تاثیر پذیری در برابر آلودگی هوا و میزان بروز پیامدهای مختلف افزایش می یابد.
کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک اظهار کرد: مواد معلق اثر سمی خود را از طریق یک یا بیشتر از یکی از سه روش زیر اعمال می کند، ذره ممکن است بـــه علت خصوصیت های شیمیایی یا فیزیکی اولیه خود ذاتا سمی باشد، یا اینکه در یک یا چند مکانیسم که به طور معمول دستگاه تنفسی را پاک می کند مداخله ایجاد نماید. یا ذره ممکن است به عنوان حامل ماده سمی جذب شده و عمل کند، جذب عمقی در مورد ذرات مایع و جذب سطحی در مورد ذرات جامد ایجاد خواهد شد.
وی افزود: به دست آوردن یک رابطه مستقیم بین درمعرض قرار گیری با غلظت های متفاوتی از ذرات و اثرات آن ها بر سلامت انسان بسیارمشکل است، مدت زمان در معرض قرار گیری بسیار حائز اهمیت است، در بعضی از موارد مشاهده شده تماس بـــا مواد معلق همراه بـــا آلاینده های دیگــر از قبیل دی اکسیدگوگرد سلامتی را به طور جدی تری نسبت به زمانی که شخص با هر کدام از آلاینده ها به طور جداگانه در تماس بوده تهدید می کند.
خدایاری اظهار کرد: اثرات طولانی مدت ذرات معلق بر سلامتی انسان شامل عفونت های حاد مجاری تنفسی تحتانی، سکته مغزی، سرطان ریه، بیماری مزمن انسداد ریوی می باشد.
وی افزود: ذرات حامل مواد سمی می توانند بر سلول های مختلف ریه اثرات شدیدی به جا گذارند و منجر به مرگ این سلول ها شوند، اگر سلول های مرده توسط سلول های زنده و جدید جایگزین نشوند می توانند منجر به بیماری آمفیزوم شوند. در بیماری آمفیزوم دیواره های حبابچه از بین می رود یا تحلیل می رود که با کاهش مساحت حبابچه ظرفیت ریه برای تبادل گازها کاهش پیدا می کند باید توجه داشت که در مقایسه با سلول های سایر اندام های بدن مثل سلول های پوششی دستگاه گـوارش، سلول های دستگاه تنفسی کندتر ترمیم و جایگزین می شود.
کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: طیف گسترده ای از مواد سمی در ذرات معلق وجود دارد، که بیشترین تاثیرات بهداشتی ناشی از آنها بر انسان بروز بیماری مـزمن انســـداد ریــه می باشد، یک بیماری با سیر کند و پیشرونده که انسداد غیرقابل برگشت راه های هوایی را به وجود می آورد، این بیماری با اینکه شباهت های زیادی با بیماری آسم دارد بر خلاف آسم که انسداد راه های هوایی در آن قابل برگشت است در این بیماری برگشت پذیری کـامل راه های هوایی وجود ندارد، همچنین از نظر علت بروز، آسیب شناسی و سابقه بیماری و پاسخ به درمان تفاوت های زیادی با هم دارند.
وی افزود: در سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۳ آلودگی هوا و ذرات معلق آن به عنوان ترکیبات سرطانزا طبقه بندی شده اند. سرطان ریه همچنان سردسته دلایل مرگ ناشی از سرطان در دنیا می باشد، مطالعات نشان داده تغییرات بیوژنتیکی ایجاد شده توسط ذرات معلق، درافزایش بروز سرطان ریه در کشورها سهیم بوده.
خدایاری اظهار کرد: بیماری بعدی که بر اثر آلودگی هوا برای انسان ایجاد خواهد شد، سکته مغزی است. یعنی انسداد یا پاره شدن یک شریان مغزی که اختلال در گردش خون در آن ناحیه از مغز را به دنبال دارد، بیماری دیگری که بر اثر مواجهه افراد با آلودگی هوا بروز می دهد، پنومونی یا سینه‌پهلو یا ذات‌الریه است، که بیش از ۷۵ درصد از مرگ موارد ناشی از عفونت های حاد دستگاه تنفسی در کودکان را در کشور های در حال توسعه به خود اختصاص داده است. میزان بروز سالیانه پنومونی در کودکان کمتر از ۵ سال کشورهای پیشرفته حدود دو تا چهار نفر به ازای هر صد نفر و در کشورهای در حال توسعه ۷ تا ۴۰ نفر به ازای هر صد نفر تخمین زده می شود که بیشترین موارد آن در کودکان کمتر از دو سال عارض می شود.
کارشناس سلامت محیط و آلودگی هوا دانشگاه علوم پزشکی اراک در بیان تاثیرات آلودگی بر سلامت روان انسان گفت: پژوهش ها نشان داده در ایام آلودگی هوا در فعالیت های ذهنی افراد اختلال ایجاد می شود، اولین نتیجه آن کاهش تمرکز و عملکرد حافظه کوتاه مدت است. همچنین اضطراب، فشارهای روانی و بی خوابی های شبانه نیز در کنار افسردگی، بی حوصلگی، احساس نارضایتی از کار و بروز عصبانیت و تندخویی در افراد و افزایش تحریک پذیری اثرات رایج بر اعصاب و روان افراد ساکن در شهرهای آلوده است.

تاثیرات آلودگی هوا بر سلامت گیاهان و جانوران
علیرضا محرابیان رییس پایش آلودگی هوای اداره کل محیط زیست استان مرکزی نیز در گفت و گو با وقایع استان اظهار کرد: براساس اعلام مرکز پایش آلودگی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی و اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر، از ابتدای امسال تاکنون ۳۸ روز آلوده در شهر را سپری کرده ایم. بالاترین شاخص آلودگی هوا در سال جاری هم با عدد ۱۸۷ در دی ماه بوده، که بیانگر کیفیت هوای ناسالم برای تمام گروه‌ها است.
وی آلودگی هوای اراک را ناشی از ذرات معلق کمتر از ۲ و نیم میکرون به همراه آلاینده دی اکسید گوگرد دانسته و در بیان تاثیرات این آلاینده بر محیط زیست گفت: آلودگی هوا با توجه به نوع آلاینده علاوه بر تاثیراتی که روی سلامتی انسان ها دارد تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی روی گیاهان و حیوانات خواهد داشت.
محرابیان افزود: آلاینده دی اکسید گوگرد چه برای انسان و چه برای حیوان ناراحتی های تنفسی و پوستی را به دنبال خواهد داشت، همین طور این آلاینده باعث نکروز شدن برگ گیاهان خواهد شد، وقتی که سلول‌ها یا بافت‌های یک موجود زنده می‌میرند یا تجزیه می‌شوند، این پدیده نکروز نامیده می شود. در گیاه، با وقوع نکروز، برگ‌ها، ساقه‌ها و سایر بخش‌ها دچار تیرگی و خمیدگی می‌شوند. نکروز گیاه را ضعیف کرده و در نتیجه گیاه در مقابل بیماری‌ها و آفت‌ها حساسیت بیشتری پیدا می کند.
سیاوش آقاخانی فعال محیط زیست و رییس شبکه زیست محیطی استان مرکزی نیز دراین باره به وقایع گفت: یکی از موضوعات مهمی که امروز مطرح است تاثیرات بد زیست محیطی آلودگی هوا روی گونه های گیاهی است. خاک تحت تاثیر آب، هوا، پسماندهای مختلف، صنایع و کشاورزی آلــــوده می شود اما آلودگی های آب و هوا بیشترین تاثیر را دارد. آلودگی هوا یک سری اثرات کوتاه مدت دارد که همان بحث بیماری های تنفسی و… است، اما بحث آلودگی های بلند مدت را هم باید جدی گرفت؛ چراکه این نوع آلودگی وارد خاک و آب و درنتیجه وارد سیکل غذایی مردم می شود و اثرات به مراتب وحشتناک تری دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
سیاوش آقاخانی افزود: حجم زیادی از آلودگی های هوا که وارد محیط های شهری می شود با یک بارش وارد خاک شده و اثرات نامناسبی روی میکرو ارگانیسم ها و ساختار شیمیایی خاک می گذارد. آلودگی های دیگر مثل فلزات سنگین که با بارندگی وارد خاک می شود، جذب گیاه شده و اثرات نامطلوبی روی سلامت جانداران می گذارد.
وی همچنین بیان کرد: آلودگی هوای شهر روی سلامتی حیوانات از جمله پرندگان مهاجر به خصوص در فصل زمستان به دلیل بالا رفتن آلایندگی هوا تاثیرات سو بسیاری دارد.