چهارشنبه ۲۶ تیر ۱۳۹۸   شماره ۱۱۱۶

ترفند بنفش

آمارهای این روزهای رییس جمهور مورد نقد کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است

الهه فراهانی

در حالی که حسن روحانی، رییس جمهور کشورمان کاهش بدهی‌های کشوررا به عنوان سند موفقیت دولتش فاکتور کرد، یک کارشناس اقتصادی، علت این اتفاق را ناتوانی دولت در استقراض از خارجی‌ها دانست.
حسن روحانی در جمع مردم شهرستان شیروان، در حالی که می‌کوشید دولت خود را کارآمد معرفی نماید، گفت: «هر کشوری که در مضیقه قرار می‌گیرد، به دلیل آنکه درآمدش کاهش پیدا می‌کند، بدهی خارجی‌اش افزایش می‌یابد. در سال ۹۶، ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون بدهی خارجی کشور بوده اما امروز، ۹.۵ میلیارد بدهی خارجی کشور است؛ حدود ۲۵ درصد بدهی خارجی کشور کاهش یافته است، یعنی علیرغم اینکه در سختی قرار گرفته‌ایم، به سمت بیگانگان و خارجی‌ها و صندوق‌های بین‌المللی دست دراز نکرده‌ایم و روی پای خود ایستاده و مخارج کشور را در حد امکان تأمین کردیم. در عین حال بخشی از بدهی‌های سال‌های گذشته را نیز پرداخت کرده‌ایم. ۴ماه است که سخت‌ترین تحریم را تحمل کرده ایم؛ تحریمی که اگر علیه هر ملت دیگری می شد، آن ملت را از پا در می آورد، اما ملت قهرمان و هوشمند و مقاوم ایران اسلامی در طول این مدت با قدرت در برابر سختی ها و مصائب ایستادگی کردند.»
روحانی با بیان اینکه آمریکایی ها در این مدت هر مسیری که طی کردند، منجر به شکست شد،تصریح کرد: «حضور آنها در آژانس بین المللی انرژی اتمی در هفته اخیر نشان داد هیچ کشوری در دنیا به ادعای آنها اعتنای نکرده و همه کشورهای جهان از ملت ایران حمایت کردند. وقتی ما از آمریکا در دادگاه بین المللی شکایت کردیم، آمریکا محکوم شد و همچنین در افکار عمومی دنیا هم این کشور محکوم شد. امروز اگر کسی ادعا کند، ما زیر این فشارها متزلزل شده ایم، این سخن ناروا، ناصحیح و دروغ است و همچنین اگر کسی بگوید ما و دولت ما ناکارآمد است، این سخن هم صحیح نیست.»
وی با بیان اینکه ما در کشور مشکل داریم و در شرایط بسیار سختی زندگی می کنیم، ادامه داد: «اما متحدانه در میدان هستیم و دست به دست هم داده ایم تا از مشکلات عبور کنیم.»
رییس جمهور ایران ضمن ارائه آماری در خصوص شاخص های اقتصادی کشور طی یک سال گذشته با بیان اینکه ما در سال قبل، ۱۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بدهی خارجی داشتیم، بیان کرد: «این رقم با کاهش ۲۵ درصدی به ۹.۵ میلیارد دلار کاهش یافته است.»
وی با بیان اینکه ملت ایران برای تامین مخارج خود هیچ‌گاه جلوی بیگانگان دست دراز نکرده و روی پای خود ایستاده است، بیان کرد: «در طول یک سال گذشته، علیرغم تمامی فشارها و تحریم ها، نرخ بیکاری بیش از ۱۲ درصد کاهش یافته و برای ۳۲۱ هزار نفر از بهار امسال نسبت به بهار پارسال، اشتغال ایجاد شده است.
از سوی دیگر عملکرد دولت روحانی نشان از علاقه این دولت به دریافت وام خارجی است. برای بررسی این موضوع کافی است بدانیم کل بدهی خارجی از مجموع دو بدهی کوتاه مدت و بلندمدت تشکیل می‌شود.»
آمار‌های بانک مرکزی نشان می‌دهند در حالی که بدهی کوتاه مدت خارجی در فروردین ماه چهار میلیارد و ۲۳۸ میلیون دلار بوده است این میزان در اسفند ماه به دو میلیارد و ۱۵۱ میلیون دلار رسیده است. همچنین میزان بدهی خارجی بلندمدت در اسفند ماه در مقایسه با فروردین ماه با افزایشی ۱۲۰ میلیون دلاری به هفت میلیارد و ۱۸۷ میلیون دلار رسیده است. به این ترتیب دلیل عمده کاهش کل بدهی خارجی، کاهش بدهی‌های خارجی کوتاه مدت بوده است.
از اظهارات روحانی اینطور بر می‌آید که دولت با یک برنامه دقیق، توانسته است حجم بدهی‌های کوتاه مدت را بکاهد، اما بررسی این متغیر پولی در دولت روحانی نشان می‌دهد، زمانی که شرایط برای استفاده از این بدهی فراهم بوده، دولت به شدت از آن استقبال نموده است.
گزارش بانک مرکزی از تراز پرداخت‌ها در خردادماه ۹۶ نشان می‌دهد، بدهی‌های کوتاه مدت خارجی دولت اول روحانی در زمان روی ‌کار آمدن رقم ۷۵۴ میلیون دلار را نشان می‌داد که طی چهار سال گذشته با فراز و فرودهای فراوان همراه شد و در نهایت خردادماه سال جاری به سه میلیارد و ۴۷۲ میلیون دلار رسید که رشد ۳۶۰ درصدی را نشان می‌دهد. نکته جالبی که در این میان قابل بررسی است روند افزایشی میزان بدهی‌های خارجی کوتاه مدت کشور پس از دی ماه سال ۱۳۹۴ و زمان اجرایی شدن برجام است.
برآیند این عملکرد تاریخی دولت تدبیر و امید نشان می‌دهد تا زمانی که شرایط برای استقراض خارجی کوتاه مدت فراهم بوده، دولت به طور تمام و کمال از آن بهره جسته است، اما پس از خروج آمریکا از برجام و واکنش ضعیف دولت، عملا امکان مبادلات مالی و استقراض خارجی برای دولت فراهم نبوده است. به عبارت دیگر، کاهش بدهی خارجی به این علت بوده که دولت در گرفتن وام ناتوان بوده، نه اینکه بصورت فعال نخواسته چنین کاری انجام دهد.
دکتر احمد چهره قانی، کارشناس اقتصادی در استان مرکزی در گفتگو با وقایع استان در این باره گفت: در ادبیات اقتصاد کلان ، کاهش بیکاری برابر است با افزایش اشتغال و تولید. هنگامی که تولید افزایش پیدا می کند رشد اقتصادی خواهیم داشت.
وی افزود: بنابراین اگر رییس جمهور اظهار دارد که بیکاری کاهش پیدا کرده است باید در مقابل آن رشد اقتصادی افزایش پیدا کرده باشد اگر چنین باشد این اظهارات صحت دارد اما ما در مقابل وضعیت خوبی در حوزه تولید و رشد اقتصادی نداریم و این موضوع با کاهش بیکاری همخوانی ندارد.
چهره قانی ادامه داد: بنابراین باید ببینیم تعریف دولت از اشتغال چیست که بر مبنای آن این آمار را رو به افزایش می داند. اگر اشتغال به گونه ای باشد که کارمندان حضور فیزیکی در ادارت خود ندارند و به هر بهانه از مسئولیت خود سرباز می زنند و یا مشاغل خانگی که طبق استانداردهای جهانی شغل محسوب نمی شود و یا افرادی که در ساعات کمتری مشغول به کار هستند قطعا با این آمار همخوانی دارد اما با استانداردهای جهانی مطابقت ندارد.
وی در ادامه به کاهش ۲۵ درصدی بدهی ما به کشورهای خارجی اشاره کرد و تاکید داشت: ذهنیت اکثریت مردم ما بدهکار نبودن به کشورهای خارجی و زیر یوق کشورهای بیگانه نرفتن است.
چهره قانی ادامه داد: یکی از مهمترین دلایل کاهش بدهی ما مربوط به تحریم ها است و به سبب همین تحریم ها دیگر مانند گذشته نمی توانیم به راحتی وام و یا پولی از کشورهای خارجه بگیریم و همین موضوع بدهی ما را کاهش داده است و قطعا این موضوع افتخار محسوب نمی شود.
وی متذکر شد: دولتی که حق خودش را در فروش نفت نمی تواند بگیرد چطور انتظار وام می تواند داشته باشد؟ به نظر می رسد این دولت توانایی اخذ وام و قرض گرفتن از کشورهای خارجه را ندارد.
این کارشناس اقتصادی در ادامه عنوان می کند: دلیل دیگر کاهش بدهی دولت به کشورهای خارجه می تواند اتمام سررسید قسط هایش باشد.
وی در پایان تصریح کرد: در مجموع آن چیزی که در جامعه رخ می دهد با آنچیزی که توسط دولت تعریف می شود ممکن است تطابق نداشته باشد و این آمارهایی که از نظر جامعه کذب محسوب می شود می تواند با تعریف خاصی از سوی دولت توجیه دیگری داشته باشد و این آمارها می تواند گاهی ترفندی برای آرامش دادن جامعه باشد و این موضوع به صراحت در کتاب«چگونه با آمارها دروغ بگوییم» انتشارات دنیای اقتصاد شفاف سازی شده است.