چهارشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۱  شماره ۱۵۶۹

رنگ زندگی

نیره یوسفی راد

همه روزه، در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی نیاز پیدا می کنند، به طوریکه از هر سه نفر مردم دنیا، یک نفر در طول زندگی احتیاج به تزریق خون و فرآورده های خونی نیازمند می شود. بارزترین مثال برای موقعیت هایی که در آن نیاز مبرم به خون پیدا می شود عبارت است از زمان بروز حوادث و سوانح گوناگونی نظیر تصادفات رانندگی، سوختگی ها و اعمال جراحی، خانم های باردار در حین زایمان (دسترسی به خون و فرآورده های خونی ایمن و کافی می تواند به کاهش میزان مرگ و میر و ناتوانی ناشی از خونریزی شدید در هنگام زایمان و پس از زایمان کمک کند)، نوزادان (به خصوص نوزادان نارسی که به زردی دچار می شوند)، از جمله دیگر نیازمندان به خون می باشند، از طرفی بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی یا اشعه درمانی قرار دارند هم از مصرف کنندگان خون و فرآورده های آن هستند و بسیاری از دیگر بیماران نیز ناگزیرند برای بهره مندی از یک زندگی نسبتاً طبیعی برای تمامی عمر به شکل منظم خون یا فرآورده های خونی مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی دریافت نمایند. انتقال خون و فرآورده های خونی از روش های پیچیده پزشکی و جراحی پشتیبانی کرده و همچنین سالانه جان میلیون ها نفر را نجــات می دهد که این می تواند به بیمارانی که از شرایط تهدید کننده زندگی رنج می برند کمک کرده تا زندگی طولانی تر و با کیفیت تری داشته باشند. در حال حاضر، با وجود پیشرفت های چشمگیر در زمینه علم پزشکی هنوز هیچگونه جایگزین مصنوعی برای خون ساخته نشده است و فقط خونی که توسط انسان های نیکوکار اهدا می شود، می تواند جان انسان های دیگر را از مرگ نجات بخشد و تامین کافی فقط از طریق اهدای منظم خون توسط اهداکنندگان داوطلبانه خون بدون دستمزد تضمین می شود. عدم وجود جایگزین مناسب برای خون، محدود بودن مدت زمان نگهداری خون و فرآورده های خونی، همیشگی بودن نیاز به خون و فرآورده های آن سبب شده تا اهدای خون از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار شود. در بسیاری از کشورها، عرضه کافی خون سالم وجود ندارد و خدمات خون با چالش در دسترس قرار دادن خون کافی و همچنین تضمین کیفیت و ایمنی آن مواجه است. از همین رو به مناسبت روز جهانی اهدای خون به اهدای خون، شرایط اهدای خون، عوارض و فواید این موضوع و… بپردازیم.
به گزارش روزنامه وقایع استان، به منظور قدردانی از اهدا کنندگان خون و آگاهی بخشی به مردم در خصوص اثرات مثبت این کار و همچنین به هدف افزایش فرهنگ اهدای خون و اهدای زندگی به افرادی که نیازمند خون و فرآورده‌های آن هستند، ۲۴ خرداد ماه روز جهانی اهدای خون (World Blood Donor Day – WBDD) نامگذاری شده است، روز جهانی اهدای خون بهانه ای زیبا برای نجات جان انسان هایی می باشد که به دلایل مختلف به همراهی ما نیاز دارند. در این روز بار دیگر مساله مهم نجات جان انسان ها با قطره ای خون در تمام دنیا یادآوری می شود تا شاید تلنگری برای بیدار شدن همه باشد. روز جهانی اهدا خون در واقع بــــرای فرهنگ سازی و تشویق سفید پوست و سیاه پوست، فقیر و غنی و مرد و زن برای اهدای قطره ای خون برای نجات جان دیگران است.
تاریخچه روز جهانی اهدای خون
سازمان بهداشت جهانی، جامعه بین‌المللی انتقال خون، انجمن بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر و اتحادیه بین‌المللی سازمان‌های اهداکنندگان خون به اتفاق از سال ۲۰۰۴ میلادی (۱۳۸۳)،۱۴ ژوئن را روز جهانی اهداکننده خون نامگذاری نمودند و از همه کشور‌ها درخواست کردند که در این روز برای بزرگداشت اهداکنندگان برنامه‌ریزی نمایند و انتخاب این روز به مناسبت سالروز تولد پروفسور کـــارل لنداشتاینر (Karl Landsteiner) کاشف گروه‌های خونی و برنده جایزه نوبل در سال ۱۹۳۰ انتخاب شد و طب انتقال خون پس از این کشف بزرگ، پیشرفت زیادی را شاهد بود.
شعار روز جهانی اهدای خون
روز جهانی اهدا خون هر سال یک مضمون و شعار دارد. موضوع روز اهدای خون در سال ۲۰۱۸ «برای شخص دیگری در آنجا باشید» و « خون سالم برای همه» موضوع سال ۲۰۱۹ بود. مضمون و درون مایه روز اهدای خون در سال ۲۰۲۰ « خون سالم، نجات بخش زندگی» و شعار روز اهدای خون ۲۰۲۱ « اهدا خون برای جهانی سالم تر» تعیین شده است.
اهدای خون چیست؟
اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به‌طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌کند. خون اهدا شده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تأیید سلامتی به‌ منظور تهیه فراورده‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود. فرایند اهدا و تزریق به دریافت‌کنندگان، انتقال خون نام دارد. در کشورهای توسعه یافته و اکثر کشورهای در حال توسعه، بیشترین اهدا کنندگان خون را افراد داوطلبی تشکیل می‌دهند که در قبال آن پولی دریافت نمی‌کنند. در کشورهای فقیرتر، افراد معمولاً خون خود را برای انتقال به اعضای خانواده و یا دوستان‌شان اهدا می‌کنند. بنابراین انگیزه‌های مختلفی برای اهدا، شامل انجام عمل خیر، کمک به بهبود خویشاوندان، نیاز مالی و برای استفاده خودِ فرد در آینده (اهدای اتولوگ) وجود دارد.
مقدار اهدای خون
حجم خون جمع‌آوری شده در اکثر کشورها، ۴۵۰ میلی لیتر یعنی کمتر از ۱۰ درصد حجم کل خون است (یک فرد بالغ به طور متوسط ۵/۴ تا ۵/۵ لیتر خون دارد). در بعضی کشورها ۲۵۰ میلی لیتر خون گرفته می‌شود. بدن انسان مایع از دست رفته را بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت جبران می‌کند، گاهی این زمان تا ۳۶ ساعت هم طول می‌کشد میزان گلبول قرمز خون از دست رفته ظرف مدت ۳ هفته جایگزین می‌شود و میزان آهن خون طی مدت ۸ هفته جایگزین می‌شود.
مصرف کنندگان خون در ایران
مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده‌های آن در ایران شامل بیماران تالاسمی، بیماران مبتلا به انواع هموفیلی، بیماران دیالیزی، بیماران نیازمند به جراحی‌های بزرگ (مثل جراحی قلب، کلیه، مغز استخوان و زنان)، مبتلایان به بیماری‌های خونریزی دهنده، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضا، سوختگی‌های شدید، کم خونی‌های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحله شیمی درمانی هستند.
شرایط اهدای خون
حداقل سن ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۰ سال (اهداکنندگان مستمر تا ۶۵)، حداقل وزن ۵۰ کیلوگرم، فواصل اهدا خون هر ۸ هفته یک بار مشروط به آنکه تعداد دفعات آن در طول یکسال برای آقایان از ۴ بار و برای خانم‌ها از ۳ بار تجاوز ننماید، همراه داشتن اصل کارت شناسایی (شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است)، دارا بودن شرایط مناسب جسمی و روحی، دارا بودن فشارخون متعادل، مبتلا نبودن به کم خونی، نداشتن پیشینه هپاتیت ویروسی، برخی دیگر از بیماری‌های عفونی و بیماری‌های مهم و جدی قلبی و ریوی، نداشتن اعتیاد به مواد مخدر تزریقی و الکلی، گذشت حداقل ۸ هفته از آخرین مرتبه اهدای خون
در صورت وجود سابقه این موارد حتماً پزشک انتقال خون را در جریان قرار دهید: آلرژی‌ها (تب یونجه و…)، مصرف دارو، سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی ریوی کلیوی کبدی، سابقه تزریق خون و فرآورده‌های آن، سابقه غش صرع تشنج، سابقه اعتیاد به مواد مخدر تزریقی، سابقه اعمال جراحی، سابقه رفتار‌های پر خطر مثل تماس جنسی خارج از چارچوب خانواده، سابقه خال‌کوبی، حجامت و تتو، سابقه زردی یا یرقان در خود و خانواده، مسافرت به مناطق آندمی مالاریا.
مراحل اهدای خون
مورد اول، ثبت نام در سیستم که شامل ثبت مشخصات فردی است، مورد دوم، غربالگری پزشکی که شامل مصاحبه پزشک و انجام معاینات ساده (اندازه‌گیری وزن، فشار خون، نبض و درجه حرارت بدن) با هدف تأیید صلاحیت پزشکی اهداکننده برای اهدای خون است. در این مرحله پرسش‌هایی از طرف پزشک، در مورد تاریخچه پزشکی مطرح می‌شود که پاسخگویی دقیق و صحیح به این سوالات، منجر به ارتقای سلامت خون‌های اهدایی و حفظ سلامت خود فرد اهداکننده، در حین اهدای خون خواهد گردید. مورد سوم، آزمایش غلظت خون که با نظر پزشک مستقر در واحد اهدای خون، آزمایشات ساده‌ای برای اندازه‌گیری هموگلوبین خون و غلظت آن انجام می‌گیرد. مورد چهارم، خود حذفی که در این مرحله فرد از طریق مطالعه جزوات ویژه خود حذفی و راهنمایی‌های پزشک معاینه، از مواردی که سلامت خون و فرآورده‌های خونی را به خطر می‌اندازد مطلع خواهد شد تا در صورت هرگونه شکی در مورد سلامت خونش، از اهدای خون انصراف نماید. مورد پنجم، خون‌گیری که شامل استریل کردن ناحیه چین آرنج، ورود سوزن خون‌گیری، دریافت خون و خارج کردم سوزن است. کل مرحله خون‌گیری از زمان خوابیدن روی تخت تا خارج کردن سوزن خون‌گیری، حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و مورد آخر، نیرو بخشی که شامل دقایقی استراحت همراه با مراقبت کادر پزشکی از اهداکننده و پذیرایی مختصر با آب میوه و شیرینی است.
خون شما همچنین برای بررسی چندین بیماری مورد آزمایش قرار خواهد گرفت، این آزمایشات شامل مواردی چون هپاتیت B، هپاتیت C، اچ آی وی، ویروس نیل غربی، سیفلیس، تریپانوزوما کروزی مورد بررسی قرار می گیرد.
اهدای خون مستمر
وجود ذخیره منظمی از خون ضروری است چرا که عمر گلبول قرمز فقط ۳۵ روز و پلاکت ۳ روز پس از اهدای خون است و بعد از این مدت نمی‌توان از آن استفاده کرد. هنگامی که مردم به طور منظم خون اهدا کنند، سرویس انتقال خون می‌تواند جمع‌آوری خون را به نحوی طراحی نماید که به طور عادی مقدار کافی از هر گروه خونی جهت رفع نیاز‌های کشور در دسترس باشد.
اهداکنندگان مستمر داوطلبانی سالم‌تر از دیگر اهداکنندگان هستند، زیرا اهمیت خون سالم را درک می‌کنند همچنین احتمال پاسخگویی اهداکنندگان مستمر به اهدای خون در مواقع اضطراری بیشتر است.
عوارض جانبی اهدای خون
اهدای خون برای بزرگسالان سالم بی خطر است و خطر ابتلا به بیماری وجود ندارد. در مراکز اهدای خون برای هر اهدا کننده تجهیزات جدید و استریل استفاده می شود. برخی از افراد ممکن است پس از اهدا خون حالت تهوع، سرگیجه یا گیجی پیدا کنند. اگر این اتفاق بیفتد، باید فقط چند دقیقه طول بکشد. فرد اهدا کننده در صورت سرگیجه بهتر است به پشت دراز بکشد و پاها را اندکی بالاتر از سطح بدن قرار دهد تا زمانی که احساس بهتری پیدا کند همچنین ممکن است مقداری خونریزی در محل ورود سوزن داشته باشید. فشار آوردن و بالا بردن بازو برای چند دقیقه معمولاً این خونریزی را متوقف می کند. در این قسمت ممکن است اندکی کبودی ایجاد کنید.
مزایای اهدای خون
علاوه بر کسی که خون اهدایی را دریافت می‌کند، خود اهداکننده نیز از این جریان سود می‌برد.
کاهش سطح آهن
آهن ماده‌ای معدنی است که بدن برای تولید گلبول‌های قرمز خون به آن نیاز دارد. با این حال، آهن بیش از حد می‌تواند با تأثیر بر اندام‌های مختلف بدن مثل کبد و قلب و نحوه کارکرد آن‌ها برای سلامت شخص مضر باشد.
شناسایی عوارض جانبی سلامتی
هر فردی که خون اهدا می‌کند، یک معاینه فیزیکی ساده و تست خون کوتاه قبل از دادن خون انجام می‌دهد. در نتیجه این امکان وجود دارد که فرد بتواند نگرانی‌های سلامتی ناشناخته را به عنوان بخشی از فرآیند اهدای خون تشخیص دهد. البته یک فرد هرگز نباید از اهدای خون برای پیدا کردن بیماری‌های مربوط به خون مانند هپاتیت B، هپاتیت C و یا HIV استفاده کند.
سوزاندن کالری
اهدای خون ۶۵۰ کالری را می‌سوزاند.
احساس ارزشمند بودن
اهدای خون قدرت تأثیر گذاشتن بر سه نفر را دارد که برای زنده ماندن به خون نیاز دارند. دانستن اینکه آن‌ها برای زندگی دیگران تفاوت ایجاد کرده‌اند می‌توانند استرس فرد را کاهش دهد و باعث شود که آن‌ها احساس بهتری نسبت به خودشان داشته باشند.
مصرف کنندگان خون در ایران
مصرف کنندگان اصلی خون و فرآورده‌های آن در ایران شامل بیماران تالاسمی، بیماران مبتلا به انواع هموفیلی، بیماران دیالیزی، بیماران نیازمند به جراحی‌های بزرگ (مثل جراحی قلب، کلیه، مغز استخوان و زنان)، مبتلایان به بیماری‌های خونریزی دهنده، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضا، سوختگی‌های شدید، کم خونی‌های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحله شیمی درمانی هستند.
سازمان انتقال خون ایران
سازمان انتقال خون در سال ۱۳۵۳ با هدف سامان بخشیدن به وضع آشفته خون رسانی و به منظور ترویج فرهنگ اهدا، تهیه و تأمین خون و فرآورده‌های سالم، مطمئن و رایگان برای رفع نیاز بیماران نیازمند به ویژه مبتلایان به تالاسمی، هموفیلی و لوسمی (سرطان خون) تأسیس شد. اهداف سازمان انتقال خون شامل مشارکت در مراقبت از بیماران، تأمین خون سالم و کافی، بسیج اهدا کنندگان داوطلب، همکاری با بیمارستان‌ها در حل مشکلات انتقال خون و گسترش شبکه پایگاه‌های انتقال خون است. این سازمان، جمع‌آوری و توزیع خون و فرآورده‌های آن را از طریق مراکز اهدا خون در سراسر کشور بر عهده دارد.
آمار اهدای خون در ایران
سالانه در کشور ما نزدیک به سه میلیون و ۶۰۰ هزار واحد خون و فرآورده از سازمان انتقال خون به مراکز درمانی بیمارستانی توزیع می‌شود. ۲۰ درصد از خون اهدایی مردم به مصرف بیماران خاص و تالاسمی می‌رسد.
کرونا و اهدای خون
شیوع ویروس کرونا سبب شده تا بسیاری از افراد از ترس ابتلاء به بیماری، مراجعه کمتری به مراکز انتقال خون داشته باشند. در حالی که مراکز انتقال خون ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی تاکید داشتند که کرونا یک بیماری تنفسی است و اهدای خون خطری را برای افراد اهدا کننده نخواهد داشت.
فواید اهدای خون
مهمترین اثر اهدای خون، نجات زندگی انسان ها و آگاهی از سلامت جسمانی است. تحقیقات نشان داده اهدای مکرر خون به میزان زیادی فرد را در برابر ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی محافظت می کند، همچنین اهدای خون نه تنها برای افراد سالم زیانی ندارد، بلکه موجب جلوگیری از ابتلای آنها به بیماری ها نیز می شود، ضمن اینکه سیستم خون سازی بدن به گونه ای است که با افزایش جریان خون در بدن، طی مدت کوتاهی این مقدار خون اهدا شده را جایگزین می کند و در جریان اهدای خون پایش های ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، نوع گروه خونی و تشخیص کم خونی صورت می گیرد.
آیا اهدای خون خطر بیماری قلبی را کـاهش می دهد؟
یک تحقیق معتبر در سال ۲۰۱۷ نشان داد که اهدای خون به طور منظم با افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی احتمالاً به دلیل سطح نامطلوب کلسترول مرتبط است با این حال، طبق مطالعه ای در ۲۰۱۳، اهدای خون به طور منظم ممکن است ذخیره آهن بدن را کاهش دهد، این شرایط ممکن است خطر حمله قلبی راکمتر کند و اعتقاد بر این است که ذخیره آهن بالای بدن خطر حمله قلبی را افزایش می دهد. تصور می شود که اهدای خون به طور منظم فشار خون را کاهش می دهد، اما یک مطالعه معتبر نشان می دهد این مشاهدات نسبی هستند و یک پاسخ فیزیولوژیکی واقعی نیستند.
در صورت مشاهده عوارض زیر با مرکز اهدای خون تماس بگیرید
بعد از نوشیدن، غذا خوردن و استراحت همچنان احساس سبکی سر، سرگیجه، گیجی یا حالت تهوع داشتید و یا در محل ورود سوزن به دست دچار برجستگی شده و یا خونریزی مشاهده کردید و یا درد ، بی حسی یا گزگز در بازو را حس کردید باید با مراکز اهدای خون تماس حاصل فرمایید.

انواع دیگر اهدای خون
اهدای پلاکت (پلاکت)، اهدای پلاسما (پلاسمافرز)، اهدای دو برابر گلبول قرمز که این نوع محصولات خون با استفاده از فرایندی به نام آفرز انجام می شود. دستگاه آفرز به هر دو بازوی اهدا کننده متصل می گردد . قبل از اینکه اجزای استفاده نشده خون را به بدن او برگرداند، مقدار کمی خون را جمع می کند و اجزای آن را جدا می کند. این چرخه در طی تقریباً دو ساعت چندین بار تکرار می شود.
پس از اتمام اهدای خون ، یک میان وعده و نوشیدنی به فرد اهدا کننده داده می شود و او می تواند به مدت ۱۰ یا ۱۵ دقیقه قبل از رفتن خود بنشیند و استراحت کند. اگر احساس ضعف یا حالت تهوع نماید ، می تواند دراز بکشد تا حال او بهتر شود.

چند پیشنهاد برای کمک به شما در آماده شدن برای اهدای خون وجود دارد
قبل از قرار ملاقات خود ۱۶ اونس آب اضافی بنوشید، یک وعده غذایی سالم و کم چربی بخورید، پیراهن آستین کوتاه یا پیراهنی آستین داری بپوشید که به راحتی جمع می شود.، اگر ترجیح می دهید که از دست یا رگ دلخواهی خون گرفته شود یا اینکه نشسته یا دراز کشیده راحت تر هستید، به پرستار اطلاع دهید، گوش دادن به موسیقی، خواندن یا گفتگو با شخص دیگر می تواند به شما در داشتن آرامش در روند اهدا خون کمک کند.
اهدای خون و ۹ باور غلط
۱٫باور غلط: انتقال خون مرکزی درمانی است و خطر شیوع کرونا در آن زیاد است!
سازمان انتقال خون، مرکزی درمانی نیست و در هیچ شرایطی میزبان شهروندان بیمار نبوده است. مراکز انتقال خون در سراسر کشور همواره در تلاشند تا سالم ترین اقشار جامعه را ترغیب به حضور در مراکز نمایند. فرهنگ اهدای خون در جامعه نهادینه شده است و عموم شهروندان آگاه اند که در صورت ابتلا به هرگونه بیماری، به خصوص بیماری های قابل سرایت از طریق خون نباید به مراکز انتقال خون مراجعه کنند. بنابراین خطر شیوع ویروس کرونا در مراکز انتقال خون نه تنها زیاد نیست، بلکه این مراکز از سالم ترین بخش های نظام سلامت و ادارات خدمت رسان در پاندمی کووید۱۹ هستند.
۲٫ باور غلط: ذخایر انتقال خون کافی است و بیمارستان ها به خون کمتری نیاز دارند!
در درمان بیماران مبتلا به کووید۱۹ چنانچه بیمار به دیگر بیماری های زمینه ای که نیازمند تزریق خون و فراورده های آن است مبتلا نباشد، نیازی به تزریق خون و فرآورده های خون نیست. اما این مساله موجب نشده است تا از میزان نیاز مراکز درمانی به خون و فرآورده های آن کاسته شود. سطح ذخایر انتقال خون به ویژه در فراورده هایی مانند پلاکت که تنها سه روز طول عمر دارد مستقیما متناسب با میزان اهدای روزانه خون توسط داوطلبان بدون چشم داشت اهدای خون است.
خون امکان ذخیره بلند مدت مانند قرص، شربت ها و داروهای دیگر را ندارد به همین دلیل در زمان شیوع بیماری کووید۱۹ بیماران مصرف کننده مستمر خون مانند بیماران تالاسمی، بیماران هموفیلی، بیماران مبتلا به سرطان و… همچنان به تزریق خون جهت حفظ سلامت و تکمیل درمان بیماری خود نیازمند هستند.
۳٫ باور غلط: مراکز انتقال خون پر از جمعیت و خطرناک است!
اهدای خون شامل مراحل پذیرش، مشاوره و معاینه پزشکی، خونگیری و پذیرایی و استراحت پس از اهدای خون است. با توجه به وجود این چرخه تلاش شده است تا داوطلبین هرگونه بدون معطلی مراحل را طی کنند و تا حد امکان وقفه ای در مراحل اهدا ایجاد نخواهد شد. متاسفانه در ماه های اخیر از مراجعه داوطلبین کاسته شده است و بنابراین هیچگونه ازدحامی در مراکز انتقال خون به چشم نمی خورد. از طرف دیگر فضاهای مسقف و سرباز جانبی مراکز انتقال خون نیز در اختیار اهداکنندگان گرامی خون است تا با هدف حفظ فاصله های فیزیکی از آن استفاده کنند.
۴٫ باور غلط: لوازم مصرفی در انتقال خون ناقل کرونا است!
فرآیند اهدای خون از بدو تاسیس سازمان انتقال خون ایران تا کنون بر اساس موازین ایمنی و بهداشت و مطابق با استانداردهای ملی و بین المللی انجام می شود.در دوران شیوع ویروس کرونا این استاندارد ها ارتقا یافتند و به شیوه سختگیرانه تری بر اجرای آنها اعمـال نظارت می شود.
کلیه تجهیزات مصرفی اعم از سواپ های ضدعفونی کننده موضع ورود سوزن در محل بازو، پد های ضدعفونی کننده، کیسه های خون و… استریل و ویژه تنها یک اهداکننده خون است. حتی خارج کردن این تجهیزات و ملزومات از بسته بندی ها با هدف اطمینان خاطر داوطلب به گونه ای انجام می شود که در معرض دید باشد.
ملحفه های تخت های اهدای خون نیز امکان تعویض را دارد و یکبار مصرف است. در پایان هر شیفت کاری نیز تجهیزات و ملزومات اهدای خون و سالن های اهداکنندگان خون مطابق با دستورالعمل ها گندزدایی می شود.
۵٫ باور غلط: اهدای خون موجب بیماری و ضعف سیستم ایمنی می شود!
اهدای خون موجب ضعیف شدن بدن و یا کاسته شدن از سطح ایمنی آن نمی شود. برخی از داوطلبین ممکن است چنانچه شب قبل از اهدای خون استراحت کافی نداشته یا وعده غذایی مناسب میل نکرده باشند در نخستین تجربه اهدای خون دچار سرگیجه ای موقت شوند؛ این ضعف موقتی است و در همه اهدا کنندگان نیز اتفاق نمی‌افتد، با این حال با یک سری اقدامات پیشگیرانه می‌توان از آن جلوگیری کرد و تجربه به یاد ماندنی از کمک به همنوعان را ثبت کرد. حجم مایع از دست رفته در ۲۴ ساعت پس از اهدا به بدن باز می گردد و سلول های خونی نیز ۳ تا ۴ هفته پس از اهدای خون جایگزین می شوند همچنین میزان آهنی که در خون اهدایی نیز موجود است در ۶ تا ۸ هفته پس از اهدای خون کامل در بدن جایگزین می شود.
۶٫ باور غلط: مراکز انتقال خون باید تست ویروس کرونا را بر روی داوطلبین اهدای خون انجام دهند!
ویروس کرونا از طریق خون قابلیت سرایت ندارد و ضرورتی به انجام این تست زمانبر نیست. تاکنون استاندارد های بین المللی الزامی برای انجام آزمایش تشخیص ویروس کرونا را بر روی داوطلبان اهدای خون را اظهار نداشته است.
بر روی کلیه خون های اهدایی آزمایش غربالگری به روش الیزا شامل غربالگری آنتــی ژن سطحی هپاتیت B: HBs Ag ، آنتی بادی هپاتیت C: HCV Ab، آنتی بادی و آنتی ژن HIV: HIV Ag – Ab انجام می شود. همچنین آزمایش تعیین گروه خون و تشخیص عامل بیماری سیفلیس نیز بر روی نمونه خون های اهدایی انجام می گردد.پس از انجام آزمایشات غربالگری هپاتیت و HIV و سیفلیس، در صورت منفی شدن آزمایش ها، کیسه های خون و فرآورده های آن آماده ارسال به مراکز درمانی خواهند بود.
۷٫ باور غلط: انتقال خون نسبت به سلامت مراجعین کم توجه است!
کلیه کارکنان و داوطلبین اهدای خون قبل از ورود به مراکز اهدای خون تب سنجی می شوند. اهداکنندگان خون ماسک دریافت می کنند.
مسیرهای ورود و خروج تا حد امکان به کمترین میزان ممکن کاهش یافته است.مراکز اهدای خون در پایان هر نوبت کاری ضدعفونی می شوند.در سالن های انتظار فاصله های فیزیکی رعایت می شود.امکان شستشوی دست و ضدعفونی کردن ان در مراکز اهدای خون فراهم است.
پوستر های آموزشی و هشدار دهنده نیز در مراکز در معرض دید افراد نصب شده است. تخت های سازمان با فاصله جانمایی شده است و پذیرایی پس از اهدای خون نیز با استفاده از ظروف یکبار مصرف انجام می شود. گذشته از همه این موارد در سازمان انتقال خون ایران نظام مراقبت از داوطلبین اهدای خون تحت عنوان Donor vigilanceمستقر است که مستقیما به بررسی وضعیت سلامت اهداکنندگان خون و پایش عوارض احتمالی ناشی از اهدای خون می پردازد.
۸٫ باور غلط: نباید از منزل بیرون رفت و بیرون رفتن از منزل برای اهدای خون نیز مشمول این توصیه بهداشتی است!
سازمان انتقال خون ایران نیز تاکید دارد که در روزهای پاندمی کووید۱۹ باید از تردد های غیر ضروری اجتناب کرد و تنها برای انجام امور ضروری از منزل خارج شد. نجات جان همنوعان یکی از ضروری ترین امورات است. از هر سه نفر در طول عمر یک نفر از به خون یا فرآورده های مشتق از آن نیازمند است و این آمار به خوبی ضرورت اهدای خون را به ویژه در بحران های طبیعی و غیرطبیعی نشان می هد.
۹٫ باور غلط: خون می تواند کرونا را منتقل کند!
از نخستین روزهایی که شیوع کرونا در جهان افزایش یافت تا امروز هر از گاهی این پرسش مطرح می شود که آیا ممکن است ویروس کرونا از طریق خون و فرآورده های آن به دیگران سرایت کند؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت هرگز چنین چیزی صحت ندارد. ویروس کرونا از طریق خون قابلیت سرایت ندارد.
تعداد زیادی از ویروس‌های کرونا که تاکنون شناخته‌شده‌اند، موجب ابتلا به طیفی از عفونت‎های دستگاه تنفسی در انسان ها می‌شوند که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری‌های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند.
ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است و عامل ابتلا به بیماری کووید۱۹ است نیز به مانند دیگــر بیماری های که به آن اشاره شد یک بیماری تنفسی است.
زیر ساخت های سازمان انتقال خون مرکزی باید توسعه یابد
ریتا ظهیری مدیرکل انتقال خون استان مرکزی در گفتگو با خبرنگار روزنامه وقایع استان، با اشاره به نیاز انتقال خون استان مرکزی به این زیرساخت‌های مناسب اظهار کرد: در سال گذشته ۴۴ هزار و ۱۲۶ نفر مراجعه‌کننده داشتیم که ۳۶ هزار و ۷۰۱ نفر موفق اهدای خون شدند و بقیه حدود ۱۶/۸ درصد معاف از اهدای خون شدند.
وی افزود: یکی از چالش‌های پیش‌رو در استان مرکزی در حوزه ارتقا خدمات پزشکی از جمله افتتاح بیمارستان جدید حضرت ولیعصر (عج)، بهره‌برداری از فاز ۳ مرکز آموزشی درمانی آیت‌الله خوانساری، ساخت مرکز آموزشی درمانی خیر ساز مرحوم آشتیانی اراک، است.
مدیرکل انتقال خون استان مرکزی تصریح کرد: آغاز عملیات اجرایی ساخت بیمارستان خیریه، بهره‌برداری از بیمارستان دوم شهرستان خمین، افزایش جدی فعالیت بیمارستان‌های خصوصی و تأمین اجتماعی و غیره از دیگر چالش‌های پیش رو به شمار می‌آید.
ظهیری بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود در مدت دو سال آینده نیاز استان مرکزی از حدود ۱۰۰ هزار واحد خون و فرآورده‌های خونی به ۲۰۰ هزار واحد برسد بنابراین یکی از مطالبات اساسی مساعدت در ترویج فرهنگ اهدای خون، تأمین منابع انسانی و تأمین منابع هزینه‌ای و عمرانی است.