بررسی بیماری تب برفکی به بهانه شیوع آن در استان های همجوار/تاول هایی از جنس مرگ

چهارشنبه ۱۵ شهریور ۹۶   شماره ۶۷۴

***

وقایع استان

فرشته غلامی

***

مدتی است که هر روز خبر از شیوع یک بیماری در میان دام ها، حیوانات و پرندگان به گوش می رسد و کارشناسان و مسئولان مربوطه هم درخصوص آن اظهارنظر می کنند و مدتی هم به مردم هشدار می دهند که از نزدیکی و تنـــاول این گونه ها خودداری کرده و البته پس از مدتی آن را تکذیب می کنند و به بهانه همین بیماری ها و کمبودشان در بازار قیمت شان را بالا می برند و مردم بیچاره هم از ترس واگیر به این بیماری از خوردن آن گونه دام ها یا پرندگان برای مدتی صرف نظر می کنند. پس از آنفولانزای فوق حاد پرندگان و تب کریمه کنگو، حالا نوبت به تب برفکی رسیده و آنچه به گوش می رسد ابتلای هزارها دام به این بیماری و شناسایی مکان های آلوده است.
از دی‌ماه سال ۹۴ که بیماری تب‌برفکی در میان دام‌ها شناسایی شد، وضعیت تقریبا بحرانی در برخی از استان‌ها به‌ویژه مناطق غربی کشور پیش آمد و تاکنون هم هنوز این بیماری جان حیوانات زوج‌سم را می‌گیرد.
معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی در سال ۹۵ بود که دو عامل محدودیت‌ در تامین و تولید واکسن و همچنین مشاهده این بیماری در بین کشورهای همسایه را عامل اصلی شیوع این بیماری در بین دام ها مطرح کرد.
اکنون هم خبری مبنی بر شیوع این بیماری در بـــــرخی از استان های کشور شنیده می شود که در راس آن استان قم قرار دارد که مردادماه سالجاری معاون سلامت اداره دامپزشکی استان قم گفته بود: در حال حاضر ۱۸ واحد روستایی و مجتمع دامداری در دامشهر و جعفریه در استان قم درگیر تب برفکی شده است.
محمدجواد امیدواریان همچنین بیان کرده بود که حدود ۱۵۰ گله در استان قم به بیماری تب برفکی آلوده و در این زمینه ۸۰ راس دام نیز تلف شده است. در برخی از استان های همجوار چون اصفهان و همدان نیز نمونه هایی از تب برفکی رویت شده بود که برخی از مسئولان و کارشناسان پس از نشر خبر، آن را تکذیب کردند اما چندی پیش در استان مرکزی معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان مرکزی نسبت به ویروس جدید بیماری تب برفکی در دام های استان مرکزی هشدار داد و اعلام نمود که خطر در کمین آنهاست.
به گزارش وقایع استان به نقل از ایرنا دکتر محمد فتاحی گفت: با توجه به شیوع ویروس جدید بیماری تب برفکی در برخی استان های کشور و نواحی اطراف استان، جمعیت دامی این خطه در معرض خطر هستند و باید امور پیشگیری و مراقبت های لازم با دقت اعمال شود.
وی افزود: وضعیت بیماری تب برفکی در سال جــــاری در بین دام های استان مرکزی روند طبیعی داشته است و به غیر از دو تا سه کانون در ماه های اخیر در شهرستان های اراک و ساوه، لکه آلوده دیگری در سطح شهرستان های استان مشاهده نشده است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان مرکزی ادامه داد: با توجه به شیوع ویروس جدید بیماری تب برفکی در برخی استان های کشور و استان های همسایه استان مرکزی، نیاز است دامداران برای جلوگیری از شیوع این بیماری در استان موارد بهداشتی، انجام واکسیناسیون دام ها و ضد عفونی جایگاه دام در دامداری ها و روستاها را جدی گرفته و از نقل و انتقال دام به صورت غیر بهداشتی و بدون هماهنگی با دامپزشکی استان به شدت خودداری کنند.
وی ادامه داد: جلوگیری از نقل و انتقال دام به استان در کنار اجرای طرح های واکسیناسیون و ضد عفونی دامداری ها تاثیر بسزایی در جلوگیری از شیوع این بیماری در استان برعهده دارد.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان مرکزی یاد آور شد: ۱۶۰ هزار دام سنگین و ۳۰۸ هزار دام سبک امسال با اجرای ۲ طرح واکسیناسیون بیماری تب برفکی در بین جمعیت دامی استان واکسینه شده اند و پیش بینی می شود با توجه به شیوع ویروس جدید این بیماری در کشور و با تهیه واکسن این ویروس سومین مرحله از طرح واکسیناسیون مقابله با شیوع این بیماری در بین جمعیت دامی استان تا پایان سال جاری اجرا شود.
وی گفت: اجرای طرح پایش فعال توسط نیروهای دامپزشکی استان مرکزی و غیر فعال توسط بخش خصوصی و دامداران، آموزش دامداران برای دفن بهداشتی دام های تلف شده و جلوگیری از رهاسازی دام های تلف شده در طبیعت، هماهنگی با دهیاران برای دفن بهداشتی و تهیه سمپاش برای سم پاشی جایگاه دام ها و دامداری ها در سطح روستاهای استان از دیگر برنامه های این اداره کل برای مقابله با شیوع ویروس جدید این بیماری در استان است.
معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: با توجه به شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در سال های گذشته در این استان، امسال ۱۷۷ هزار راس دام سبک علیه این بیماری واکسینه شده اند که بیشتر این واکسیناسیون در اطراف مناطق حفاظت شده همانند هفتاد قله انجام شده است.
 تب برفکی چیست؟
بیماری تب برفکی یک از شایع ترین بیماری های مسری حاد و گاهی کشنده در حیوانات زوج سمی شامل گاو، گاومیش، گوسفند، بز، خوک و همچنین بز گوهی و دیگر اعضای وحش گاوسانان با عامل ویروسی است که بیماری با بروز تب و ضایعات تاولی پاره شونده بر روی زبان و لب ها، در دهان، پستان و مابین سم مشخص می گردد. بیشتر مبتلایان بهبود می یابند ولی بیماری مــــوجب تضعیف دام می شود. بیماری قابلیت بالایی در بروز خسارات اقتصادی داشته بطوریکه تجارت دامی و محصولات دامی را متزلزل می سازد. بیماری تب برفکی پیشینه ای طولانی داشته و به اسناد مربوط به گزارش های بیماری توسط راهبی نام هیرونیموس فراکاستوریوس باز می گردد، کسی که در سال ۱۵۴۶ یک همه گیری گاوی پدیدار شده در ورونای ایتالیا را مورد توصیف قرار داده است. در طی قرن های بعد بیماری به عنوان یک خطر و تهدیدی ماندگار برای صنعت گاوداری بدل شد. بیماری از قرن شانزدهم بعنوان یک ناخوشی حائز اهمیت همه گیری و تهدیدکننده صنعت گاوداری شناخته شده و در اواخر قرن نوزدهم لوفلر و فروش نشان دادند که بیماری توسط عامل صافی گذر تحت ریزبینی که کوچکتر از هر نوع باکتری شناخته شده ای است، ایجاد می گردد.
حال اکنون بار دیگر خبر شیوع تب برفکی در رسانه ها و میان مردم داغ داغ است و نگاه دقیق به وضعیت بروز تب برفکی در دام ها بیانگر چندین آسیب در راستای ایجاد این بیماری در صنعت دام است. آسیب تب برفکی به عده زیادی از روستانشینان در سال های گذشته، نبودن آمار دقیق از تلفات دام ها، فرسوده شدن فن آوری تولید واکسن در موسسه رازی، نقش کم رنگ شرکت های دانش بنیان در تولید واکسن تب برفکی در سال های اخیر و دلیل آن از جمله آسیب هایی است که با شنیدن تب برفکی در ذهن ها متبادر می شود.
اما به واقع مسئولیت نظارت بر امور دام بـــــر عهده کیست؟ ارگان های زیادی در کشور وجود دارد که سالانه بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان برای حفظ سلامت دام ها دریافت می کنند ولی به دلیل ناکارامدی نه تنها نمی توانند به صورت یک کار اقتصادی و مولد فعالیت کنند بله با ایجاد رانت های اداری مانع از فعالیت بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان در این زمینه می شود و در همین راستا خسارت سنگینی را به اقتصاد وارد می کنند.
سازمان دامپزشکی به عنوان متولی تامین سلامت دام در کشور در کنار موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی به عنوان متولی ساخت واکسن در قبال سلامت دام مسئولیت دارند. اما متأسفانه هیچ کدام در زمینه میزان نیاز کشور به تولید واکسن و تأمین سلامت دام جوابگو نیستند. با توجه به اینکه همواره پیشگیری بهتر از درمان است، اگر همه نهادهای مسئول بپذیرند که در بحث حفظ سلامت جامعه انسانی و دامی، پیشگیری بسیار کم هزینه تر از درمان است، به طور حتم در تخصیص اعتبارات مبارزه و پیشگیری به سازمان دامپزشکی اهتمام بیشتری خواهند داشت.
سال هاست کشور توانمندی تولید واکسن تب برفکی را دارد. پس چرا بحث تب برفکی دام در کشور تبدیل به بحران شده است؟ با توجه به اینکه هر ساله شاهد تلف شدن تعداد بی شماری از دام ها هستیم که البته سازمان های مرتبط با آن آمارهای واقعی را پنهان می کنند، ساخت واکسن در کشور باید چندین برابر باشد نه این که با توجیه کمبود واکسن دامی هر ساله شاهد تلف شدن بخش زیادی از صنعت دام و خسارت چشمگیر به اقتصاد باشیم.