بررسی افزایش آمار کودکان خارج از نکاح و آسیب های اجتماعی ناشی از آن/بی گناهان

سمیه انصاری فر

***

چشمـانش که به دنیا باز می شود نمی داند که پدر و مادرش چه کسانی هستند و حتی نمی داند به کدام طبقه یا کشور تعلق دارد. او یک موجود فراهم آمده از آمیزش دو انسان است که پدر و مادر نام دارند و بعد از این به نام آن ها خوانده و شناخته می شود. به همین اندازه این موجود در ورودش به این دنیا بدون اراده و اختیار است پس به کودکی که به دنیا آمده است هیچ برچسبی نمی توان زد؛ ولی همچنان در جامعه نگاه به برخی کودکان سویه دار است و از همان ابتدا آن ها محکوم هستند بدون آنکه در ایجاد چنین شرایط و یا به دنیا آمدنشان دخالتی داشته باشند. کودکانی که به صورت غیرشرعی و خارج از نکاح به دنیا آمده اند، هیچ وقت آمار درستی از آن ها ارائه نشده و نمی شود و همچنان صحبت در مورد آن ها یک قبح محسوب می شود و محکوم به نابودی هستند زیرا به دلیل خلاهای قانونی موجود در کشور ما و همچنین نگاه شرعی و عرفی به این موضوع بسیاری از آن ها در معرض محرومیت های شدید و به دنبال آن آسیب های اجتماعی هستند. این کودکان نمی توانند شناسنامه داشته باشند و به دنبال آن از تحصیل و خدمات بهداشتی و سلامتی محروم هستند. اگر این کودکان از گزند بیماری هایی چون ایدز و اعتیاد از همان بدو تولد در امان باشند در شرایط عالی می تواند یک کودک کار باشد؛ ولی با تمام سکوت در مورد این موضوع آنچه در جامعه دیده می شود و همچنین نگرانی برخی از مسئولین نشان می دهد این کودکان در حال افزایش هستند. کود‌کانی که حاصل روابط نامشروع یا ازد‌واج های موقت و غیر رسمی است. اغلب این کودکــان رها می شوند و یاحتی فروخته می شوند بنابراین عمدتا افرادی بی سرپناه هستند و هرچه بزرگتر می شوند مشکلات آن ها بزرگ تر و عمیق تر می شود.
به گزارش وقایع استان به نقل از برنا، فاطمه دانشور فعال اجتماعی با ابراز نگرانی از افزایش تعداد این کودکان و آسیب های اجتماعی پیش رویشان بیان کرد: «کودکانی وجود دارند که نمی‌توان برای آن‌ها شناسنامه تهیه کرد. کودکانی که به علت نوع خاص تولدشان (کودکان خارج از نکاح) قادر به گرفتن شناسنامه برایشان نشده اند. به شخصه با دو وزیر درخصوص این کودکان صحبت کرده و مشکلشان را مطرح کردم؛ اما هر دو به گونه‌ای واکنش نشان دادند و وانمود کردند که تعداد این کودکان کم است و رقم مهمی نیست.»
دانشور با بیان این مطلب که تنها ۶۰۰ کودک خارج از نکاح به وی مراجعه کرده‌اند، گفت: «این ۶۰۰ کودک مراجعه کننده به من تاکنون شناسنامه ندارند. زمانی که شناسنامه نباشد آن کودک از بسیاری خدمات اجتماعی مانند آموزش و دیگر خدمات محروم می‌شود. به عنوان مثال کودک مراجعه کننده ۱۴ ساله‌ای بود که تا به این سن نتوانسته بود شناسنامه بگیرد. این دسته از کودکان به علت نداشتن شناسنامه نمی‌توانند در مدرسه ثبت نام کنند و شرافتمندانه‌ترین شغل ممکن هم برایشان دستفروشی است.»
وی در ادامه افزود: «بسیاری از این کودکان خرده فروش مواد مخدر هستند. مسیری به جز بزه برایشان نمی‌ماند و قتل هم یکی از کارهایی است که ممکن است انجام دهند. سوال اینجاست که این غفلت‌ها تا چه زمانی ادامه‌دار خواهد بود؟ تا چه زمانی باید منتظر حمایت از کودکان باشیم و چقدر باید صبر کنیم تا لایحه حمایت از کودکان به تصویب برسد.»
این فعال اجتماعی گفت: « آمار کودکان متولد خارج از نکاح تکان دهنده است. تنها ۶۰۰ کودک خارج از نکاح به من مراجعه شده است. بسیاری هم به من مراجعه نمی‌کنند. آمار کودکان بدون شناسنامه از چند میلیون هم بیشتر است. معاون اجتماعی وزارت رفاه میثم حیدری آماری بالای چند میلیون اعلام کرده است؛ کودکانی که به علت تابعیت پدر خارجی و… تاکنون نتوانسته‌اند شناسنامه بگیرند.»
وی در ادامه با بیان این مطلب که این دسته از کودکان عمدتا حاصل تن فروشی زنان بی خانمان، کارتن خواب و دختران فراری هستند، تشریح کرد: «در قم و مشهد مکان‌های تن فروشی بسیار زیاد است. بر اساس آمارها بیشترین این عمل به کرج، تهران، مشهد و ورامین اختصاص یافته است.»
این فعال اجتماعی تصریح کرد: «بی‌شک تعدادی از این کودکان دارای بیماری HIV هستند و عمدتا معتاد متولد می‌شوند که احتیاج به سم‌زدایی و مراقبت دارند. اگر مادر ابتلا به HIV باشد کودک هم با این بیماری متولد می‌شود. طرح تحول سلامت در شناسایی و کنترل این کودکان تا حد بالایی کمک کرده اما باز هم با موفقیت صد در صدی فاصله دارد.»
در استان مرکزی نیز طبق آمار تعداد کودکان کار افزایش دو برابری داشته است که ممکن است در این میان کودکانی از این دست نیز باشد؛ ولی هرگز آمار دقیقی در این خصوص وجود نداشته و البته صحبت در مورد آنها همچنان یک خط قرمز است.
در کشور ما نیز همچون کشورهای دیگر این فرزندان تبعه کشور خوانده می شوند ولی همچنان از حقوق کافی در این خصوص برخوردار نیستند. هرچند طبق قانون ثبت احوال این کودکان نیز می توانند بعد از طی مراحلی شناسنامه داشته باشند؛ ولی در این روند نیز مشکلات عدیده ای هست. اینکه آیا پدر و مادر با توجه به غیرقانونی بودن رابطه حاضر به حضور و اعلام اینکه فرزند از آن ها است هستند یا نه؟ زیرا بدون شک به غیر از نگاه جامعه باید مجازات زنا را نیز متحمل شوند از طرفی برخی مردان حتی با وجود ازدواج موقت نمی خواهند مسئولیت فرزند را قبول کنند و یا حتی منکر آن می شوند.
اما به غیر از برخی روابط خارج از عرف آنچه بیش از پیش باعث افزایش کودکانی نامشروع می شود زنان آسیب دیده هستند. زنانی که مجبور به تن فروشی هستند. زنگ خطر افزایش تعداد زنان خیابانی و کودکان بی هویت در حالی به صدا درآمده که برنامه خاصی برای حل این معضل اتخاذ نشده است.
از طرفی زنانه شدن اعتیاد و همچنین اعتراف مسئولین بر شیوع اعتیاد در میان زنان باید منتظر آسیب هایی چون افزایش طلاق، کارتن خوابی، تولد کودکان بی هویت و زنان خیابانی بود.
شکور پورحسین عضو کمیسیون اجتماعی مجلس افزایش تعداد زنان کـارتن خواب و کودکان بی هویت را بخشی از واقعیات غیرقابل انکار جامعه می داند و به خانه ملت گفته است: مهمترین علت افزایش تعداد زنان کارتن خواب طلاق، بیکاری، اعتیاد و فقر است و حضور زنان کارتن خواب و خیابانی در پایتخت بسیار آسیب زا بوده و آسیب هایی بزرگی مانند تولد کودکان بی هویت، گسترش بیماری هایی عفونی همچون ایدز و هپاتیت، فروش کودکان و گسترش اعتیاد را با خود به همراه دارد.
وی ادامه می دهد: باید تدابیر ویژه ای برای کنترل و مدیریت تولد کودکان بی هویت اتخاذ شود، متاسفانه برخی از این کودکان توسط مادر معتاد خود با قیمت ناچیزی به فروش می رسد و برخی از آنها نیز به دلیل شرایط نامناسب نگهداری جان خود را از دست می دهند بنابراین دستگاه های متولی باید تدابیر و راهکارهای مناسبی را برای جلوگیری از افزایش تولد کودکان بی هویت تدوین و طراحی کنند.
در این میان افزایش پدیده ازدواج سفید که میان جوانان گسترش یافته نیز ممکن است در افزایش تولد این کودکان موثر باشد و چون ممکن است زوج در این رابطه هیچ تعهدی نداشته باشد از آنجاییکه از لحاظ قانونی و عرفی جایی ثبت نشده است اگر کودکی از این نوع کنار هم بودن زوجین به دنیا بیاید یک کودک خارج از نکاح است. متاسفانه در جامعه ما همچنان میزان آسیب پذیری زنان و کودکان بسیار بالا است و از آنجاییکه در مورد کودکان هنوز در کشور ما قانون حمایتی خاصی وجود ندارد ماهر روز بیشتر از قبل شاهد کودکانی هستیم که به هر دلیلی ممکن است بی هویت باشند.