روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
دوشنبه ۲۷ شهریور ۹۶ شماره ۶۸۲
بخش بیست و دوم
یوسف نیکفام
نویسنده و پژوهشگر
در صفحۀ نخست شمارۀ یکصد و هفتاد و سوم هفته نامۀ وقایع اتفاقیه چاپ شده در روز پنجشنبه بیست و هفتم شعبان ۱۲۷۰ هجری قمری چنین آمده است:«در این اوقات حکومت عراق سلطان آباد حسب الامر اقدس همایون به نواب مستطاب شاهزاده والاتبار مهدیقلی میرزا مرحمت گردید و فرمان مهر لمعان [تابناک، درخشان] مبارک شرف صدور یافته از جانب سنی الجوانب ملوکانه یک ثوب جبـه ترمۀ پولک دوز بسیار اعلی از ملبوس بدن مبارک به رسم خلعت به افتخار نواب معزی الیه رحمت گردید.»
این خبر به سپردن حکومت عراق(اراک) به مهدیقلی میرزا اشاره دارد. او مدت بسیار کوتاهی حاکم بود و جبۀ ترمۀ پولک دوز بسیار اعلی چندان به قامت او نمی نشیند و حدود هشتاد و چهار روز بعد به خاطر بیماری یرقان فوت می کند.
خبر فوت او در صفحۀ چهارم شمارۀ یکصد و هشتاد و پنج هفته نامه چاپ شده در روز پنجشنبه بیست و دوم ذی قعدۀ همان سال چنین درج شده است:«نواب مهدیقلی میرزا که چندی بود مریض و تب دار بودند در این اوقات تب به یرقان منجر شده به رحمت ایزدی پیوستند. از قراری که در روزنامه این ولایت نوشته بودند در این قلیل مدت که مرحوم مهدیقلی میرزا به عراق بودند انتظام کلی به امورات آنجا داده بودند از قبیل گرفتن دزد و قطاع-الطریق و انتظام امر سرباز و سواره و سان آنها و قرار کار رعیت بسیار اهتمـام داشته اند و بعضی اهالی بلوکات عراق که از تعدیات حکام و مباشرین سابق خود شاکی بوده اند آنها را عوض کرده و حکام دیگر به جای آنها به رضای اهل بلوکات نصب نموده و التزام گرفته بوده اند که دیناری به رعیت اگر زیادتی و اجحاف نمایند مورد مؤاخذه باشند و همچنین در وقت ورود به عراق نیز در هیچ یک از منازل به اسم سیورسات از رعیت چیزی نگرفته بودند و هر چه ضرور داشته اند به پول خریده بودند و عموم اهل عراق کمال رضامندی از حسن سلوک آن مرحوم داشته اند.» در این خبر برخی اقدامات مهدیقلی میرزا و تغییراتی که در بلوکات عراق داده است نیز اشاره شده است.
پس از مرگ مهدیقلی میرزا، برادر امیرکبیر، میرزا حسن خان به نیابت حکومت عراق گمارده می شود. در صفحۀ نخست شمارۀ یکصد و هشتاد و ششم هفته نامه چاپ شـده در روز پنجشنبــه بیست و نهــم ذی قعده همان سال به این خبر اشاره دارد:«چون نواب مهدیقلی میرزا که حکومت عراق نیابتاً از جانب نواب اشرف والا قاسم خان امیرنظام به او مرحمت شده بود به رحمت ایزدی پیوست اعلیحضرت اقدس شاهنشاهی عالیجاه مقرب الخاقان میرزا حسن خان برادر مرحوم میرزا تقی خان را محض مرحمت به نیابت حکومت عراق منصوب فرموده خلعت و فرمان همایون التفات شد که این روزها خواهد رفت.»
پس از درگــذشت مهدیقلی میـــرزا مجالس فاتحه خوانی و سوگواری برای او منعقد می شود. در صفحۀ نخست و دوم همان شماره از هفته نامه آمده است:«در روزنامه شهر نوشته بودند که نواب مستطاب شاهزاده والاتبار اردشیر میرزا حکمران دارالخلافۀ طهران و توابع برحسب حکم اعلیحضرت پادشاهی مجلس فاتحه خوانی در مسجد سلطانی برای نواب مهدیقلی میرزا منعقد نموده تا سه روز با لباس تعزیت نشستند و سایر شاهزادگان عظام و علما و فضلا در مجلس فاتحه حــاضر شـــده تعزیت داری شایسته نمــوده اند و عموم فقرا و مساکین را اطعام کرده روز سی ام مجلس فاتحه را به دعای وجود مبارک اعلیحضرت پادشاهی ختم نموده برچیده اند.»
حاکم بروجرد نیز رخت عزا بر تن می کن. در صفحۀ سوم شماره یکصد و هشتاد و هشتم چاپ شده در روز پنجشنبه دهم ذی حجه همان سال چنین اشاره شده است:«دیگر نوشته اند که خبر فوت مرحوم مهدیقلی میرزا که به بــــروجرد رسید نــواب احتشام الدوله زیاده متألم و غمگین شدند لباس تعزیت پوشیده مجلس فاتحه خوانی در مسجد مدرسه برپا نموده تا سه روز مـــــراسم تعزیه داری اقدام نمودند و جمع اهالی و اعیان شهر و بلوکات آن اطراف به فاتحه خوانی حاضر شدند و بعد از سه روز مجلس فاتحه به سلامتی وجود همایون خطبه خوانده برچیدند.»
جنازۀ مهدیقلی میرزا به بروجرد برده می شود تا برای دفن به عتبات عالیات انتقال یابد. در صفحۀ سوم شماره یکصد و نـود روز پنجشنبه بیست و هفتــم ذی حجه در این باره نوشته شده:«دیگر نوشته بودند که جنازۀ مرحوم مهدیقلی میرزا را با عیال و نوکر او در چهارم ماه ذی حجه از سلطان آباد حرکت داده و در روز ششم ماه مزبور وارد بروجرد نمودند و روز ورود چاوش و قاری و روضه خوان و علما و اعیان به جهت احترام مرحوم مزبور تا یک فرسخ استقبال نموده با کمال اعزاز و لوازم احترام به شهر وارد کردند و به مراسم تعزیت اقدام نمودند و عموم اهالی آنجا از مشاهدۀ صغار مرحوم مزبور به گریه و زاری درآمده خودداری نمی توانستند نمود و بعد از ورود جنازه مرحوم مزبور را در مدرسه سپردند که به عتبات عالیات روانه نمایند.»
در همان صفحه دربارۀ بیرون آمدن از لباس عزای مهدیقلی میرزا چنین درج شده است:«دیگــر نوشته اند که خلعت پادشاهی که به افتخار نواب شاهزاده احتشام الدوله به جهت بیرون آمدن از لباس تعزیه داری مرحوم مهدیقلی میرزا مرحمت شده بود در شانزدهم ذی حجه وارد شده و نواب معزی الیه تا خارج دروازه پیاده به استقبال شتافته و از آنجا به عمارت باغ آمده خلعت همایون را زیب پیکر مفاخرت خود ساخته و نواب محمدعلی میرزا پسر مرحوم مهدیقلی میرزا هم به طلعت مهر طلعت پادشاهی که مرحمت شده بود مخلع گردیده فرمان مهر لمعان مبارک که مبنی بر اظهار مراحم و تفقدات ملوکانه دربارۀ نواب احتشام الدوله و اولاد مرحوم مهدیقلی میرزا بود در مجلس خوانده و تقدیم شکارنه نموده از لباس تعزیت بیرون آمدند و نواب امیرزاده مرتضی میرزا و مقرب الخاقان عباسقلی خان میرپنج از کرمانشاهان از جانب نواب عمادالدوله و نواب جهان بخش میرزا از قزوین از جانب نواب سیف الدوله میرزا به فاتحه خوانی مرحوم مهدیقلی میرزا آمده بودند مراجعت نموده اند.»
