روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
پنجشنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۶ شماره ۸۰۱
***
وقایع استان
سحر یاری
***
اعتیاد به مواد مخدر و شیوع آن همچنان یکی از دغدغه های اجتماعی است که در تمام دنیا مورد توجه است. نقش آسیب رسان اعتیاد در زندگی فردی و اجتماعی و تاثیر منفی آن بر روابط شغلی، زناشویی و سلامت جسم و روان و هزینه های ناشی از آن و در مجموع از بین بردن نیرو و منبع انسانی اهمیت برنامه ریزی در خصوص کاهش و پیشگیری از اعتیاد را هر روز بیشتر از پیش می کند. به همین منظور کشورهای مختلف هرساله با مطالعه و برنامه های تحقیقی خود به دنبال ارائه آمار در این خصوص هستند تا برنامه ها و سیاست گذاری های مطلوب تر و موثرتری را در این حوزه داشته باشند.
در کشور ما همچنان اعتیاد یک آسیب اجتماعی است و بحث و برنامه های کاهشی و پیشگیرانه و درمانی پیرامون آن مورد توجه بوده است. به تازگی دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر آماری در خصوص وضعیت اعتیاد در کشور ارائه کرده است که در آن الگوی مصرف مواد مخدر در کشور و همچنین استان های با بیشترین شیوع مصرف معرفی شده اند.
بر اساس این آمار هم اکنون در کشور ما مصرف تریاک بیش از نیمی از آمار را از آن خود کرده و کماکان این ماده مخدر سنتی ۵۳ درصد مصرف مواد مخدر را به خود اختصاص داده است. بعد از تریاک مخدرهای روانگردان چون حشیش، گل و ماری جوآنا ۱۲ درصد از الگوی مصرف مواد مخدر در کشور را به خود اختصاص داده اند.
در این الگوی مصرفی شیشه با هشت درصد و هروئین با هفت درصد در رتبه های بعدی موادِ مخدر محبوب در میان مصرف کنندگان کشور قرار دارد و ۲۰ درصد مابقی این الگوی مصرف را سایر مواد مخدرها به خود اختصاص داده اند.
طبق این آمار ۲۰ درصد معتادان تحصیلات عالی دارند، ۲۲ درصد آن ها را کارگران تشکیل می دهند و ۲۷ درصد از جامعه نگرش مثبت به اعتیاد دارند. اما طبق این آمار کدام استان ها بیشترین شیوع مصرف مواد مخدر در کشور را داشته اند؟ استان های فارس، کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان شمالی، گلستان، کرمانشاه و مرکزی هشت استانی هستند که هم اکنون بیشترین شیوع مصرف مواد مخدر در کشور را دارا هستند. این آمار همچنین در ارتباط با وضعیت بیکاری در این استان ها در تابستان گذشته بوده است و نرخ بیکاری در اغلب آن ها بالاتر از متوسط کشوری بوده است. متاسفانه استان مرکزی نیز هم اکنون در لیست استان هایی قرار دارد که وضعیت اعتیاد در آن تهدیدآمیز است.
مسئله شیوع اعتیاد در استان مرکزی موضوعی است که مسئولین استان نیز بر آن اذعان دارند. طبق اعلام دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی آمار معتادان شناسایی شده در استان حدود ۳۰ هزار نفر است که ده درصد این آمار به زنان تعلق دارد. همچنین سه ماده مخدر تریاک، هروئین و شیشه، بیشترین میزان موادمخدر مصرفی در استان مرکزی را به خود اختصاص داده اند.
غلامرضا فتح آبادی، مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری مرکزی نیز در آخرین نشست شورای هماهنگی مواد مخدر استان بر افزایش شیوع مواد مخدر بر استان صحه گذاشته و گفته بود: نرخ شیوع اعتیاد استان بیش از حد متوسط کشوری است و اخیرا سازمان پزشکی قانونی کشور آمار سال ۱۳۹۵ را منتشر کرده است که براساس آن استان مرکزی ۶ درصد افزایش اعتیاد دارد. وی ضمن ابراز نگرانی از وضعیت موجود اعتیاد استان گفت: شرایط موجود نشانگر آن است که با معضلات بسیاری مواجه هستیم و باید به دنبال اقدامات فوق‌العاده باشیم.
بدون شک در شیوع مصرف مواد مخدر در یک جامعه عوامل مختلفی تاثیر دارند از عوامل فردی تا اجتماعی؛ اما عوامل اجتماعی نقش پررنگی داشته که در میان عوامل اجتماعی افزایش بیکاری و عدم ثبات اقتصادی مهم ترین عنوان شده است. نگاهی به آمارهای استان در خصوص شرایط بیکاری و شادکامی نشان می دهد که شیوع مصرف مواد مخدر در استان خیلی نباید دور از انتظار باشد.
هرچند که به تازگی استاندار مرکزی از نرخ تک رقمی بیکاری در استان خبر داده و گفته استان در روند کاهش نرخ بیکاری در کشور در رتبه های بالایی قرار دارد؛ اما نکته این است که توازنی در وضعیت اشتغال در استان وجود ندارد به طوریکه مدیرکل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استانداری مرکزی چندی پیش به مهر گفته بود: «استان مرکزی استانی است که پایین ترین نرخ بیکاری را در سال گذشته در کشور کسب کرده؛ اما با این وجود بازار کار استان مرکزی از عدم تعادل رنج می برد که حتی پایین بودن نرخ بیکاری نیز باعث حل و فصل مشکلات در این زمینه نشده است پایین بودن نرخ بیکاری به معنای نبود عدم تعادل در نرخ بیکاری نیست.» بنابراین تنها اکتفا کردن به کاهش نرخ بیکاری در استان نمی تواند دلیل مناسبی برای کاهش معضل بیکاری در استان باشد. هم اکنون بیشترین مشکل اشتغال استان در شهرستان های اراک، شازند، خمین، کمیجان و خنداب است از طرفی اعتراض های کارگری و صنفی در ماه های اخیر در استان نشان دهنده شرایط نامطلوب اشتغال است و عدم امنیت شغلی و مالی همچنان با بیشتر مردم استان همراه است. مسئله عدم توازن اشتغال نیز باعث شده تا بسیاری از روستاییان به شهرها و مراکز استان مهاجرت کنند و همین بر افزایش حاشیه نشینی که خود بستر مناسب برای شیوع اعتیاد است، می افزاید.
نکته دیگری که می توان آن را در ارتباط با شیوع مصرف مواد مخدر در استان دانست رتبه استان مرکزی در امید به آینده و شادکامی است. شادکامی در میان مردم استان مرکزی از متوسط کشوری پایین تر است و همچنین بر اساس یافته های سنجش ملی سرمایه اجتماعی در سال ۱۳۹۴، استان مرکزی ناامیدترین استان در کشور معرفی شد. به گفته جامعه شناسان بیکاری، یاس و ناامیدی به آینده از عوامل موثر در گرایش به اعتیاد است. البته مسئله تنها بیکاری نیست حتی صنعتی بودن فضای اشتغال استان نیز در شیوع مصرف مواد مخدر در آن موثر بوده است. بر اساس بررسی های انجام شده نرخ اعتیاد در محیط های صنعتی نسبت به سایر محیط ها بالاتر است. با توجه به صنعتی بودن استان مرکزی موضوع اعتیاد در این مناطق باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد. از طرفی هم اکنون شیوع مواد مخدر در میان دانشجویان نیز افزایش یافته است و از آنجاییکه استان مرکزی و به ویژه شهر اراک سهم بالایی از دانشجویان را به خود اختصاص داده است باید برنامه هایی کاهش و پیشگیری در محیط های دانشگاهی و حتی دانش آموزی مورد توجه باشد. بهرروی آنچه از آمار جدید و وضعیت شیوع اعتیاد در استان می توان نتیجه گرفت این است که در روند برنامه ریزی ها وسیاست گذاری ها در این حوزه باید نگاه و رویکرد جدیدی داشت. هر چند که گاه خبرهایی مبنی بر کسب رتبه برتر استان مرکزی در مبارزه با مواد مخدر شنیده می شود ولی به نظر می رسد هنوز برنامه ها، سندها و سیاست ها نتوانسته مسیر درستی را برود و حتی سمن ها نیز نتوانسته اند بعنوان بازوی موثر در این روند تاثیری مطلوبی درکاهش شیوع و پیشگیری از مصرف مواد مخدر در استان داشته باشند.
