دوشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۹    شماره ۱۳۰۸

آرامستان نا آرام

حمید صادقی 

فعال اجتماعی

فریاد «بابای خوب و مهربانم… رفتی تو از کاشانه ما» می پیچد توی آرامستان. چشم ها گریان هستند و اشک ها روان. عینک های دودی هم با کت و شلوار های مشکی ست شده اند و هم با روبان های مشکی روی ظرف های بزرگ میوه ای که کنار مزار روی میزها چیده شده اند. پسرکی با لباس های پاره نگاهش را گره زده به سینی حلوای روی مزار و منتظر است تا آفتاب از نفس بیافتد و جماعت بروند و ته مانده سینی ها را بریزد توی کیسه پلاستیکی روی دوشش. جمعیت سعـی می کند از هم فاصله بگیرد، بعضی ها هم ماسک زده اند و نگران سرفه یا عطسه ماسک نزده ها هستند. مراسم هفت است امروز، مراسم تشییع هفته پیش بوده و فردای تشییع مراسم ختم بوده در همین جا. سی روز دیگر مراسم چهلم است همین جا البته تا آن وقت سنگ مزار هم نصب می شود. سه تا از پسرهای مرحوم این هفته در خانه ختم انعام گرفته اند و دو تا دخترهایش هم ختم صلوات داشته اند، همسایه ها و دوستان و آشناها و فامیل در خانه دور هم جمع شده اند و سفره ای هم برای شادی روح مرحوم گسترده شده است. هر پنج روز پسرک با لباس های پاره پشت در خانه هایشان نشسته بود تا ته مانده سفره را بریزد توی کیسه پلاستیکی روی دوشش. مراسم تمام می شود، پسر ارشد مرحوم پشت تریبون می آید و تشکر می کند: همانطور که می دانید با توجه به شیوع بیماری کرونا راضی نبودیم که مراسمی گرفته شود ، قرار نبود جمعیتی جمع شوند، قرار بود هزینه ها را به خانواده مستحقی که همسایه پدر مرحومم بودند بدهیم اما خب… صدا قطع می شود… الو… یک دو سـه امتحان می کنیم… کرونا… یک دو سه… اما خب استقبال باشکوه شما همشهریان و همسایگان را که دیدیم، بهتر دیدیم تا با مراسم ختم و هفت و چهلم و سال و دو سالانه ضمن پذیرایی از ابراز همدردی شما عزیزان تشکر و قدردانی کنیم. جمعیت با ترس از هم فاصله می گیرند. ساعتی بعد : آفتاب از نفس افتاده و جماعت رفته اند، پسرک با لباس های پاره در میان ته مانده میز به دنبال میوه و حلواست.
حکایت این روزهای آرامستان ها دیدنی و شنیدنی است. بر خلاف اعلام مکرر کارشناسان بهداشت مبنی بر این که یکی از محل های انتقال ویروس در تجمعات به ویژه درآرامستان هاست اما می بینیم که برخی بدون توجه و اعتنا همچنان بر تجمع بر سر مزار عزیزان مرحوم شده خود اصرار دارند. باید دید این اصرار از کجا نشات می گیرد؟ چنانچه این قبیل مراسم بــرای شادی روح فوت شدگان است، حتما راه هــای بهتر و پر فضیلت تری هم وجود دارد. مثل صدقه دادن، اطعام دادن درب خانه نیازمندان، دعا و قرآن خواندن در منزل به صورت انفرادی، ختم صلوات مجازی، کمک به موسسات خیریه از طرف متوفی، وقف نمودن و هزاران کار خیر دیگر. در روایتی آمده است که رسول خدا(ص) فرمود: برای مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه برای آنان چیست؟ فرمود: «صدقه و دعا». (مستدرک الوسائل، جلد ۲، صفحه ۴۸۴، حدیث ۲۳ ) آری!پیامبر رحمت و مهربانی ما را توصیه به صدقه و دعا نموده است. مرحوم علاّمه مجلسى در زاد المعاد آورده است که عمده خیرات براى پدر و مادر، اداى قرض آنان و اداى حقوق خدا و خلق از جانب آنان است. از همه اینها که بگذریم در شرایط خاص کنونی و شیوع ویروس کرونا می توان بعضی از اعمالی را که در شرایط عادی مستحب بودند و امروز برای سلامتی مضر هستند را حرام دانست. شهید مطهری در کتـاب تعلیم و تربیت در اســــلام می نویسد: «جای شک و تردید نیست که تعلیمات اسلام بر اساس حفظ و رشد و سلامت جسم‏ است. علت حرمت بسیاری از امور، مضر بودن آنها به حال بدن است. یکی از مسلمات فقه این است که بسیاری از امور به این دلیل تحریم شده‏ اند که برای جسم انسان ضرر دارند. و یک اصل کلی برای فقهاء مطرح است که هر چیزی که محرز بشود که برای جسم انسان مضر است -ولو هیچ دلیلی از قرآن و سنت نداشته باشد قطعا حرام است. اصل کلی است، به خصوصیات مسائل کاری ندارم. این اصل کلی در اسلام هست که هر چیزی که برای جسم انسان زیان داشته باشد حرام است.» وقتی کاملا روشن و واضح است که اجتماع در کنار مزار اموات برای سلامتی تک تک افراد ضرر و احتمال خطر دارد پس انتظار ثواب و فضیلت و استحباب منتفی است و بلکه با به خطر انداختن سلامت جامعه و افراد، باید جواب گوی این خسران باشیم. آفتاب رفته، شب شده و ستاره ها در آسمان می درخشند ، درب خانه همسایه زده می شود. پسرکی با لباس پاره درب را باز می کند. دستی به سوی او دراز می شود و چند بسته غذا و لباس مقابل چشمان پسرک خودنمایی می کند. پسرک که از شدت گرسنگی توانی ندارد لبخندی میزند. نوری از خانه به بالا می رود. آرامستان امروز خلوت بود. میزی چیده نشد و حلوایی زیر آفتاب تعارف نشد. لباس پسرک پاره نیست.