روزنامه وقایع استان مرکزی پایگاه رسمی اطلاع رسانی نشریه
شنبه ۲۲ اسفند ۹۴ شماره ۳۳۱
گروه فرهنگی- سمیه انصاری فر
سال ۹۴ برای فرهنگ و هنر سال پر فراز و نشیبی بود، شرایط اقتصادی بر تمامی بخش های کشور اثر گذاشته بود و بیش از همه بدنه فرهنگ و هنر کشور از این مسئله آسیب دیده بود.
شاید نگاه سیاسی و ابزاری دولتمردان به مقوله فرهنگ یکی از دلایلی باشد که باعث شده که مطالبات فرهنگی مسکوت بماند این مطالبات در تمامی بخش های سخت افزاری، نرم افزاری و شرایط اقتصادی اهالی این حوزه دیده می شود.
در کشورهای توسعه یافته، ۱۱درصد بودجه به مسایل فرهنگی اختصاص پیدا می‌کند و میانگین بودجه فرهنگی درجهان بین ۷ تا ۸ درصد است. ولی این بخش در کشور ما هرسال شاهد کاهش می باشد و ۷۰ درصد همان بودجه ناچیز هم صرف حقوق و دستمزد کارمندان وزارت ارشاد می شود.
به غیر از کمبود اعتبار و در نتیجه آن ناتمام ماندن پروژه های فرهنگی و هنری، روی کار آمدن برخی مدیران نا آشنا به مقوله فرهنگ و هنر در سطح کلان به فرهنگ و هنر آسیب زده است و بی شک در سطح های پایین دستی و استان های مختلف نیز آثار خود را گذاشته است، استان مرکزی نیز با وجود ظرفیت های فراوان در این حوزه همچنان از رکود و رخوت در فرهنگ و هنر رنج می برد. پایان سال ۹۴ فرصتی است برای بازنگری آنچه در فرهنگ و هنر استان مرکزی در این سک سال رخ داده است.
حوزه فرهنگ و هنر یک حوزه گسترده است و فقط یک متولی و مسئول ندارد و سازمان ها و ارگان های مختلفی در آن دخیل هستند؛ ولی در مجموع این تصور در همه ایران وجود دارد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به تبع آن ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ها مسئول اصلی فرهنگ و هنر است.، البته ارگان های دیگر که گاه بودجه بیشتری نیز از این بخش در اختیار دارند خود را در حاشیه امنشان نگاه داشتند و گاه با برخی موازی کاری ها نه تنها کمکی به این بخش نکردند بلکه دست اندازهایی نیز ایجاد کردند. که همین ها باعث رجز خوانی هایی بین این ادارات شده است.
انتصابات و تغییرات
بهار سال جاری فعال ترین مجموعه فرهنگی و هنری شهر اراک یعنی فرهنگسرای آیینه شاهد تغییر و تحولات در بخش مدیریتی خود بود، پس از سه سال و با تمهید مدیرکل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیری که سابقه نظامی داشت و ناخودآگاه نگرشش بر فعالیت های این مکان تاثیر گذاشته بود جای خود را به مدیری با نگاه فرهنگی و هنری داد و عنوان چند ساله سرهنگسرا به فرهنگسرا بازگشت.
مدیریت جدید فرهنگسرای آیینه سعی کرد در همان ابتدای ورود تغییراتی را در بخش های مختلف آغاز کرد.بهسازی گالری آن، حذف مکان های اقتصادی چون روسری و زیورآلات فروشی در ورودی راهروی اصلی از اقدامات ضربتی وی در شروع کار بود؛ ولی برخی اقدامات چون تغییر در سردر فرهنگسرا و … به دلیل نبود اعتبار نیمه تمام باقی ماند.
تغییر عمده دیگر قراردادن گالری و سالن نمایش به صورت رایگان در اختیار هنرمندان بود، البته هنوز فرهنگسرا بعنوان یک فضای فرهنگی نتوانسته پویایی و تحرک خود را به دست بیاورد و بخش اعظمی از این مکان هنوز در اختیار دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر است.
تغییر مدیریت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی
ولی شاید مهم ترین تغییر فرهنگی استان در سالی که گذشت در مدیریت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان بود در پایان مهرماه سال جاری حسین شاکری پس از یک سال و نیم سکان مدیریت را به مهدی حقیقی داد و او نیز در اولین سخنرانی خود از آشتی بین هنرمندان و تلاش برای اقداماتی که خیلی نیاز به اعتبار ندارد گفت؛ ولی هنوز در شش ماهه مدیریت خود آنقدر نتوانسته آن ها را عملیاتی کند و اصلی ترین ایده خود یعنی همراهی فرهنگ و صنعت را هنوز عملی نکرده است.
دو تغییر دیگر در بخش خرد مجموعه فرهنگ و ارشاد تغییر ریاست انجمن های هنرهای نمایشی و موسیقی استان بود که در اولی بعد از انتخابات و رای گیری توسط گروه های نمایشی حمیدرضا صالحی بعنوان ریاست انجمن نمایش استان انتخاب و در حوزه موسیقی بعد از سال ها رضا ربیعی جای خود را به وحید کشاورز داد.
پروژه های فرهنگی و هنری
در زمینه پروژه ها شاید مسکوت ماندن تمامی مجتمع ها و تالارهای فرهنگی شهر تنها خبر باشد. تالار مرکزی اراک همچنان در مرحله هشتاد درصد پیشرفت فیزیکی مانده و منتظر اعتبارهای ملی وتلاش برای جذب اعتبار استانی است بغیر از آن مجتمع های فرهنگی شهرستان ها نیز هستند که همچنان نیمه تمام هستند.
ولی در این میان بازسازی و بهسازی سینما عصر جدید و تبدیل آن به پردیس سینمایی اتفاق مهمی بود که با همکاری موسسه سینما شهر افتاد و توانست آن را آماده کند.
جشنواره ها و همایش های هنری
برگزاری اردیبهشت تئاتر همچون سال های گذشته و جشنی برای خانواده تئاتر استان ولی این بار با این تفاوت که دیگر هیچ مسئولی در این برنامه حضور نداشت و دیگر خبری از وعده تکراری حمایت و ساخت بلک باس نبود.
جشنواره عکس بازار
برگزاری نخستین جشنواره ملی عکس بازار با حضور عکاسان سراسر کشور یک رویداد مهم فرهنگی و هنری بود که در نیمه اول سال ۹۴ روی داد. جشنواره ای که با همت انجمن عکاسان استان مرکزی و میراث فرهنگی رقم خورد و فرصتی بود برای معرفی ظرفیت های متفاوت بازار تاریخی اراک از دریچه نگاه دوربین و عکاسان، که امیدواریم به همین یکبار ختم نشود.
جشنواره تئاتر استان مرکزی یکی از باسابقه ترین جشنواره های تئاتر استان مرکزی بود که برگزاری آن در سال جاری با چالش هایی رو به رو شده بود، به دلیل کمبود اعتبار زمزمه های مبنی بر برگزار نشدن دور بیست هفتم جشنواره به گوش می رسید و همین نگرانی هایی را در میان هنرمندان ایجاد کرده بود؛ ولی بالاخره با تمهید مدیر سابق فرهنگ و ارشاد و رییس انجمن نمایش استان این جشنواره به صورت غیرمتمرکز برگزار شد هرچند اهالی تئاتر استان امسال خیلی خوش ندرخشیدند و استان مرکزی هیچ نماینده ای در جشنواره بین المللی فجر نداشت.
جشنواره استانی نمایش های کوتاه صحنه نیز امسال سال ششم خود را پشت سر گذاشت هرچند این جشنواره هم نتوانست از لحاظ کیفیت به پای دوره قبلی خود برسد.
ولی شاید مهم ترین رویداد نمایشی استان مرکزی انتخاب برای میزبانی چهارمین جشنواره منطقه ای تئاتر معلولین آفتاب در استان مرکزی است که مراحل بازخوانی و بازبینی آن انجام و منتظر برپایی در اردیبهشت سال آینده است.
برگزاری مستمر جشنواره شعر و داستان حوزه هنری، برپایی جشنواره ملی کاریکاتور «شهر به علاوه من» و جشنواره عکس «من و شهر، زشت و زیبا» دیگر برنامه های اجرایی در سال جاری بود.
کتاب و کتابخوانی
هفته کتاب امسال با برنامه های متنوع تری نسبت به سال های قبل برگزار شد. بهسازی و نشاط سازی کتابخانه ها، راه اندازی بخش نابینایان و بخش کودکان در کتابخانه های استان و افتتاح چند کتابخانه از جمله اتفاقات مهم این حوزه بود.
در زمینه چاپ کتاب هم امسال دو کتاب امیرکبیر ستاره تابناک تاریخ ایران و رمان انار تلخ توسط غلامعلی ولاشجردی فراهانی وارد بازار شدند، همچنین از کتاب های عکاس همایونی(خاطرات شفاهی محمدعلی داوری) وگردش روزگار بر عکس است(خاطرات شفاهی محمدحسین جمالزاده) تالیف یوسف نیکفام رونمایی شد، هرچند همچون همیشه هیچ جلسه نقد و بررسی برای این کتاب ها برگزار نشد و کمتر در کتابخانه و کتابفروشی های شهر آثاری از نویسندگان بومی به چشم می خورد.
سینمای سیار
سینمای سیاریکی از طرح هایی بود که اوایل سال جاری به ارشاد استان پیشنهاد شد، از آنجاییکه استان مرکزی فقط در شهر اراک سالن سینمایی دارد قطعا ایجاد چنین طرحی در آشتی مخاطب شهرستانی که از فضای فرهنگی و هنری محروم هستند، موثر است ولی برخی از بن بست های قانونی اجازه اجرای آن را نداد، هرچند این طرح توانست قابلیت های خود را در اکران فیلم محمد رسول ا.. در شهرستان ها و روستاها نشان داد.
برگزاری تعزیه سیار بازار اراک
استان مرکزی مهد تعزیه کشور می باشد و وجود هنرمندانی از شبیه خوان تا نسخه نویس در این عرصه همیشه نام این خطه را در تعزیه بلند نگاه داشته است. تعزیه سیار اراک یکی از رویدادهای مهم سنتی، آئینی و هنری این شهر بوده است که در گذشته های دور همزمان با دهه اول محرم در بازار اراک برگزار می شده است. این آئین نمایش و مذهبی به دلایلی نزدیک به دو دهه برگزار نشد ولی از سه سال پیش برگزاری آن دوباره از سر گرفته شد، این آئین امسال نیز برگزار شد هرچند برای برگزاری آن گروه های مختلف تعزیه اراک به اختلاف نظرهایی با هم رسیدند و هنوز این آئین نتوانسته آنطور که باید بعنوان یک توریسم مذهبی جای خود ار باز کند و در این میان نیاز به توجه مسئولین و یکدلی بیشتر اهالی تعزیه استان دارد.
جشنواره کنسرت های کلاسیک و پاپ
ولی یکی از اتفاق های خوب شاید در زمینه موسیقی استان رخ داد پس از مدت کوتاهی رکود دوباره برگزاری کنسرت های متعدد پاپ و کلاسیک هیجان را به شهر برگرداند آن هم شهری که مردمانش زیر سایه صنعتی بودنش کمتر دغدغه فرهنگی و هنری داشتند، حضور بزرگانی چون همایون شجریان، گروه کامکارها، علی قمصری، احسان خواجه امیری و… از برجسته ترین رویدادهای این بخش بود، هرچند باز هم در این میان این گروه های غیربومی بودند که بر گروه های بومی اولویت داده شدند و دوباره اهالی موسیقی استان هم کمتر از سالن و هم مخاطب بهره بردند.
انتشار آلبوم سنتی «بگذار و بگذر» به خوانندگی یاسر اسماعیلی دیگر رویداد این بخش بود. در روزهای پایانی سال نیز آلبوم « لب خوانی باران» با صدای حسام الدین سراج به آهنگسازی صادق موسوی از هنرمندان موفق و خوب استان مرکزی و نوازندگی چند تن از هنرمندان موسیقی استان وارد بازار شد.
یکی از اتفاقاتی که امسال به طور مستمر با تغییر مدیریت فرهنگسرا در دستور برنامه های این مجتمع فرهنگی قرار گرفت بزرگداشت مفاخر فرهنگی و هنری استان مرکزی در زمینه های مختلف بود؛ هر چند این برنامه در نوع خود نو بود و ستودنی؛ ولی به نظر می رسد می توانست پربارتر از آن باشد که بخواهد فقط در دو ساعت با بازگویی چند خاطره خلاصه شود.
در زمینه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بعنوان یکی دیگر از بخش های مهم فرهنگی استان نیز اتفاقات متعددی افتاد، خراب کردن حجره های گورستان قدیمی شهر اراک جنب مقبره آقا نورالدین، تلاش برای ثبت جهانی بازار تاریخی اراک و به تبع آن اعتراض جرزنشینان و دکه داران بازار به دستور تخلیه مکان های کسب خود بعنوان سدمعبر، از جمله این اتفاقات بود. ولی در مجموع عملکرد ضعیف میراث فرهنگی در برخی حوزه ها به خصوص در تغییر کاربری اماکن تاریخی باعث اعتراض و دخالت مستقیم استاندار شد.
و اما مطبوعات بعنوان یکی از بخش های مهم فرهنگ استان در سالی که گذشت همچون گذشته با چالش های و مشکلات همیشگی اش رو به رو بود و شاید نبود یکی انجمن صنفی چون خانه مطبوعات دلیل اصلی بود بر اینکه نتواند مطالبات جدی خود را پیگیری کند؛ البته امسال تلاش اهالی مطبوعات استان و همچنین همکاری مدیرکل فرهنگ و ارشاد در راه اندازی خانه مطبوعات بعنوان یک دغدغه موجب برگزاری انتخابات این خانه در روزهای آخر سال شده است که امید.واریم سرنوشتی چون گذشته را بهمراه نداشته باشد.
عزم اهالی مطبوعات بر این است که بالاخره صنف خود را راه بیندازند و مدیر کل جدید فرهنگ و ارشاد استان هم قول داده اگر تا نوروز این جریان عملی نشود از این استان برود.
به هرحال سال ۹۴ سال پر رونقی برای فرهنگ و هنر استان مرکزی نبود و البته خیلی ها آن را به دلیل کمبود اعتبار و بودجه در سطح ملی و کشوری می دانستند؛ ولی به حق نباید در ایجاد رخوت بیشتر این بخش از موازی کاری ها و هزینه های بی فایده در برگزاری برخی نمایشگاه ها، همایش ها و هفته های فرهنگی چشم پوشید.
به نظر می رسد سال آینده با توجه به آغاز مراودات بین المللی فرهنگی و بهبود شرایط اقتصادی شاهد روزهای پرفروغ تری برای فرهنگ و هنر کشور خواهیم بود. به گفته سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رشد بودجه سال آینده حوزه فرهنگ و هنر قابل توجه است و با اختصاص بودجه پیشنهادی در لایحه بودجه سال آینده، بخشی از انتظارات و مشکلات این حوزه مهم مرتفع می شود. گویا در این بودجه پیشنهادی، رقم قابل توجهی برای اتمام پروژه های ملی نیمه تمام که باید از طریق بودجه عمومی تامین شود در نظر گرفته شده است.
