گفتگو با « منصوره مهدوی هزاوه ای» نویسنده کتاب «تجربه های ناتمام، از مدرسه»/داستان های یک مشاور

یکشنبه ۱۳ آبان ۱۳۹۷ شماره۹۶۸

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

تمامی انسان ها در هر جایگاه فردی و اجتماعی که باشند دغدغه های و دل مشغولی های خاص خود را دارند و زندگی شان پر از تجربه های متفاوت است؛ اما بدون شک برخی افراد هستند که دغدغه ها و نگاهشان انسانی تر و وسیع تر است. افرادی که تجربه های شغلی و فردی شان می تواند پشتوانه آموزشی و تربیتی هم باشد. به تازگی کتابی از یکی از همشهریان اراکی مان چاپ شده است که موید همین موضوع است. او که مشاور مدرسه است تجربه های خود را در مجموع داستان هایی در این کتاب آورده است. کتاب « تجربه های، ناتمام از مدرسه» نوشته منصوره مهدوی هزاوه ای است. او متولد سال ۱۳۵۳ در اراک است و دکترای برنامه درسی از دانشگاه علامه طباطبایی دارد. او مشاور مدرسه است و در این کتاب خاطرات و تجربیات خود از دوران تحصیــل و کارش را آورده است. روایت هایی که گاه می تواند تجربه مشترک میان دانش آموزان و معلمان نیز باشد و حتی فرصتی برای تامل و تصمیم گیری بهتر در چالش هایی مشابه. در ادامه گفتگویی داشته ایم با این نویسنده اراکی پیرامون این اثر.

ضرورت و دغدغه ای که باعث شد این کتاب را بنویسید :
سالهای ۹۲ و ۹۳ تجربه همکاری با واحد کارورزی دانشگاه فرهنگیان را داشتم. اصلی ترین محوری که در کارورزی دانشگاه فرهنگیان به آن پرداخته می شد، تامل در قبل، حین و بعد از تدریس بود. برای آنکه درباره تامل در حرفه معلمی بتوانیم گفتگو کنیم نیاز داشتیم که دانشجویان روایت های خود را از جلسات کارورزی بنویسند تا بهتر بتوان آنها را تحلیل کرد و درباره اش به گفتگو و بحث پرداخت. به طور طبیعی وقتی روایت های دانشجویان را می خواندم، درباره خودم و شـرایط کار خودم در طول این سال ها فکر می کردم. سوال اصلی من از خودم این بود که به عنوان یک مشاور چقدر در تغییر شرایط دیگران و خودم سهم داشتم؟ و همین دغدغه باعث شد بعضی از تجربه هایم را بنویسم.

نام کتاب تجربه های ناتمام است چرا این نام را انتخاب کردید. سوال دیگر این است آیا تمام روایات کتاب تجربه های شخصی شماست یا اینکه تخیل نیز در آن نقش داشته است؟
بله نام این کتاب تجربه های ناتمام است، به این معنا که شاید اگر بار دیگر بخواهم روایت ها را تعریف کنم و یا در آنها تامل کنم، به گونه ای دیگر روایت شوند. به نظرم طبیعی است که داستانهای ما دوباره یک داستان دیگر می شوند و تغییر می کنند. چرا که ما مدام با هم گفتگو می کنیم و در جریان این گفتگوها دریافت ها و تفسیرهای متفاوتی رد و بدل می شود و دوباره که من بخـــواهم داستان را بیان کنم تحت تاثیر دریافت ها و تفسیرهای جدید قــرار می گیرم. یک سیالی و بی ثباتی دائم. پس می توان گفت همه این روایت ها هم واقعی هست و هم واقعی نیست.

با توجه به شغل شما و دغدغه تان برای نوشتن این کتاب و استفاده از روایت داستانی می خواهم بدانم که چقدر ارائه راهکارهای تربیتی و مشاوره ای در قالب روایت و داستان موثر است؟
زبان داستان و روایت، شیرین، جذاب و پرکشش است. داستان یا روایت ، مطالب- به ویژه مطالب علمی ـ را زنده، طبیعی و دوست داشتنی می کند. اما زبان و تفکر نویسنده در آن راهکارها جریان دارد. برای مثال اگر از چند روانشناس بخواهیم یک موضوع یا کیس مشترک را روایت کنند، احتمالا با روایت های گوناگونی مواجه خواهیم شد. چون نوع جهان بینی آنها و تجربه های زیسته آنها بر داستانها اثر خواهد گذاشت. بنابراین من فکر می کنم ارائه راهکارهای تربیتی در قالب داستان اگر جهت الگو پذیری صرف باشد، چندان موفقیت آمیز نخواهد بود، اما قطعا به تامل در مورد مسائل کمک خواهد کرد.

به عنوان یک مشاور و معلم پاشنه آشیل و چالش کنـونی در تربیت دانش آموزان را چه می بینید البته با توجه به زیست و تجارب خودتان:
دنیای مدرسه، یک دنیای نامتعین و پیچیده است. تعلیم و تربیت یک وجه ظاهری و ساده دارد که همه بچه ها به مدرسه می روند و همه آن ها تا پایان سال کتابهای درسی را می خوانند و امتحان می دهند و به سال بعد ارتقا پیدا می کنند و یک وجه پنهان دارد که اتفاقا خیلی هم سایه اش سنگین است و آن هم ارزشها و فرهنگی است که در مدرسه توسط همسالان، معلمان و والدین مبادله می شود و البته متاثر از فضای فرهنگی و سیاستهای غالب در جامعه است و حالا به مدد تکنولوژی و ارتباطات الکترونیکی می توان گفت به معنای واقعی در یک دهکده شیشه ای جهانی زندگی می کنیم و به طور مدام در معرض اطلاعات قرار داریم. من خیلی نگران ارزش های مذهبی و ملی مان هستم. در چنین شرایطی فکر می کنم نیاز به تغییر ساختاری در کل نظام آموزش و پرورش یک ضرورت است. نمی شود مثلا فقط گفت معلمان، دانش آموزان و یا خانواده ها. اجازه دهید منظورم را با یک روایت از همین چند روز پیش روشن کنم. من در دوره متوسطه اول پژوهش درس می دهم. چند روز پیش دو نفر از بچه های سال هفتم با بی تابی و اشتیاق فراوانی وارد اتاقم شدند و گفتند که یک موضوع خیلی جالبی برای پژوهش پیدا کرده اند. آنها روی پا بند نمی شدند و از من خواستند که کامپیوتر اتاقم را روشن کنم و به من چند فیلم نشان دادند در مورد آموزش و پرورش ژاپن. بچه ها با هیجان بسیار، می گفتند که ببینید اگر مردم ژاپن همه جا به عنوان آدمهای قابل اعتمادی معرفی شده اند، سیستم آموزششان چنین است و چنان است. کلاسهایشان را ببینید، امکاناتشان را ببینید و… آنها ادامه دادند مــا می خواهیم آموزش و پرورش ایران وژاپن را باهم مقایسه کنیم و به وزیر و آقای رئیس جمهور بگوییم که اگر می خواهند کشورمان توسعه یابد، ما هم باید روش هایمان را عوض کنیم. من مانده بودم در جواب اینهمه شور و اشتیاق بچه ها چه بگویم. گفتم خب از مدرسه خودمان شروع کنیم. ببینیم چند تا از آن راهکارها را می توانیم اینجا پیاده کنیم. آنها چند طرح ارائه دادند و من از آنها خواستم برآورد هزینه کنند که مبلغ خیلی زیادی شد و برای همین احتمالا قابل اجرا نخواهد بود. فکر کنم بعد از چند بار طرح دادن بچه ها و برآورد کردن هزینه ها خودشان تفاوت آموزش و پرورش ایران و ژاپن را خواهند فهمید.

آیا کتابتان را یک منبع مشاوره ای و روانشناسانه برای سایر معلمان و مشــاوران می دانید؟
جواب این سوال را قبلاْ داده ام. به عنوان منبع برای مداخله های تربیتی یا به عبارت دیگر کتاب راهنما برای کار خیر. چون در عمل هر فرد متاثر از دانش و تجربه های شخصی اش، با مراجعانش روبرو می شود. اما به عنوان منبعی برای تامل در تصمیم گیریهای تربیتی می توانم این کتاب را برای معلمان و مشاوران معرفی کنم. قصد اصلی من در این کتاب، نشان دادن پیچیدگی ها و ظرافت های تعلیم و تربیت و لزوم تامل بیشتر در معلمی است.
***
در این کتاب از دنیای معلمان و دانش‌آموزانی سخن به میان می‌آید که هر کدام به نحوی دچار چالش و گرفتاری شده‌ و سراغ مشاور می‌روند تا راه حلی پیش پایشان بگذارد. نویسنده خاطرات کوچک و بزرگی را روایت می‌کند، که در میان آن‌ها می‌توان ارتباطی پیدا کرد و یک مفهوم کلی در همه داستان‌ها نمایان است. مشاور این مجموعه داستان فردی متفاوت است که با سرسختی و جسارت سعی دارد دیدگاه اطرافیان خود را تغییر دهد و به دانش‌آموزان کمک کند تا از منجلاب مشکلات خود رها شوند. برای روایت این داستان از مفهوم‌های روانشناسی نیز بهره گرفته شده است تا موضوع برای مخاطب قابل فهم و درک باشد.
کتاب «تجربه های ناتمام، از دنیای مدرسه» در ۱۲۰ صفحه در تیراژ هزار نسخه با قیمت ۱۵ هزار تومان توسط نشر سمنگان منتشر شده است و در دسترس علاقمندان قرار دارد.