گفتگو با « فرهاد رحمتی» کارگردان پر مخاطب ترین تئاتر های اراک/فارغ از هیاهو

شنبه ۴ شهریور ۹۶    شماره ۶۶۴

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

یکی از چالش های امروز تئاتر در کشور ما مخاطب است. این جمله که «تئاتر ایران مخاطب ندارد» را خیلی حتی از زبان هنرمندان، مسئولین فــرهنگی و.. بارها شنیده ایم. بـــه جرئت می توان گفت تئاتر ایران دارای مخاطب عام نیست یعنی هنوز در میان جامعه اولویت ندارد در حالیکه بزرگ‌ترین ویژگی هنر تئاتر، نوع ارتباط آن با تماشاچی و مخاطب است. درست است که مخاطب برای تمامی تئاتر ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ اما در اغلب هنرها مواجهه مخاطب با اثر بعد از خلق آن است؛ اما در تئاتر مخاطب همراه است و حتی بخشی از کار محسوب می شود.
با تمام این ها آنچه همچنان در تئاتر کشور ما وجود دارد چه در پایتخت و چه در شهرهای دیگر این است که به غیر از عده خاصی که اغلب هنرمندان و هنرجویان تئاتر، منتقدان و آشنایانِ عوامل یک تئاتر و یا خبرنگاران رسانه ها هستند کمتر پیش می آید تا از اقشار دیگر جامعه دیدن نمایش را یک اولویت برای خود بدانند. این شرایط را باید در عوامل مختلف جستجو کرد؛ از نهادینه نشدن این هنر در میان مردم تا تلاش کم هنرمندان تئاتر برای جذب مخاطب و سیاست گذاری های کم و غلط دستگاه های متولی در این خصوص.
در تئاتر اراک نیز آنچه می بینیم همین است. تئاتر ها اغلب مخاطبانی ثابت دارد که پیش تر به آن ها اشاره شد و کمتر پیش می آید تا کسی به غیر از این ها از لحاظ مالی و زمانی برای تئاتر هزینه کند.
اما جدای از این کلیت که در تئاتر اراک و استان، برخی استثناها نیز وجود دارد یعنی برخی کارگردان ها و گروه های نمایشی هستند که بدون تبلیغات مرسوم از جمله کانال های تلگرامی و صفحه های اینستا همچنان مخاطب خود را دارند و در تمامی سانس ها بدون تماشاگر تکراری سالنشان پر است و حتی برخی مخاطبان و تماشاگران نیز پشت در بسته می مانند. در شلوغی و ترافیک اجراهای اهالی تئاتر اراک که به هر جان کندنی در هر مکانی از ورودی سالن ها گرفته تا پلاتوهای تنگ و سالن اجتماعات سعی در تامین شرط ده اجرای پیش از جشنواره داشتند. نمایشی به روی صحنه رفت که جدای از این هیاهوها بلیت فروشی کرد و تا روز آخر سالنش مملو از تماشاگر بود. گروه نمایشی پیام و نمایش های کودک آن در این شهر شناخته شده است و بیشتر خانواده ها منتظر هستند تا در اواسط تابستان این گروه نمایش خود را به روی صحنه ببرد تا برای تماشای آن با کودکان خود بیایند. فرهاد رحمتی تنها کارگردانی است که در چند دهه فعالیتش تنها به کار تئاتر کودک مشغول است و شاید همین روند تثبیت شده او در این ژانر او را به کارگردانی شناخته شده و تئاتر های او را به پرمخاطب ترین تئاترها تبدیل کرده است. اغلب نمایش نامه های این گروه را فروهر رحمتی به صورت شعر می نویسد و فضای ریتمیک و موزیکال کار در کنار طراحی صحنه پر از رنگ، آن را برای مخاطب به ویژه کودکان جذاب تر می کند.
استقبال پرشور و چشمگیر از نمایش «کلبه باباکرم» آخرین کار تولیدی و اجرا رفته توسط گروه هنری پیام در نیمه دوم مردادماه سال جاری ما را بر آن داشت تا با فرهاد رحمتی کارگردان این نمایش در مورد چگونگی جذب مخاطب به گفتگو بنشینیم.
فرهاد رحمتی نزدیک به ۲۵ است که در حوزه نمایش کودک فعالیت دارد. او معتقد است که مخاطبان خود را از میان عامه مردم پیدا کرده است و اغلب مخاطبان نمایش هایش می دانند که گروه پیام هر سال در اواخر تابستان اجرا دارد و منتظر کار جدید آن ها هستند.
او با بیان اینکه کار نمایش کودک جدای از نمایش بزرگسالان است گفت: شاید برای همین است که در تمام این سال ها کمتر گروهی بوده است که بخواهد سختی های تولید نمایش برای کودک را به جان بخرد و یا اگر گروهی بوده است بعد از تولید یک اثر این کار را رها کرده است.
رحمتی ادامه داد: در نمایش بزرگسال، بازیگر و کارگردان به دنبال نقش و شخصیت آفرینی هستند؛ ولی در کار کودک بدون شک ابتدا باید کودک شد تا بتوان به دنیای کودکان راه پیدا کرد.
وی توضیح داد: نوع دکور، لباس ها، بیان و رنگ های استفاده شده در نمایش کودک بسیار اهمیت دارد.
این کارگردان تئاتر کودک ادامه داد: کار کودک از آنجاییکه نباید کشدار و کسل کننده باشد و از طرفی باید جنبه های آموزشی و تربیتی نیز داشته باشد باید سرشار از شور و آزادی باشد.
رحمتی گفت: به همین منظور من سعی می کنم تمام نمایش هایی که اجرا می شود به صورت موزیکال باشد زیرا کودکان به ریتم و ضرباهنگ علاقه دارند بنابراین در انتقال مفاهیم موثر است و هم در کودک ایجاد هیجان می کند.
وی گفت: تمامی نمایش های کودک باید حاوی آموزش و پیام باشند این موضوع هم اکنون در دنیا بسیار مورد اهمیت است و یک نیاز اجتماعی محسوب می شود زیرا تئاتر ابزاری مناسب برای بالا بردن سطح آگاهی کودکان است.
رحمتی در پاسخ به اینکه چرا نمایش های گروه پیام همیشه با استقبال رو به رو می شود، گفت: یکی از دلایل عمده این است که من بعنوان کارگردان و برادرم بعنوان نویسنده مخاطب خود را شناخته ایم و می دانیم نیاز او چیست. وی افزود: کودک نیاز به نمایشی دارد که تمام عوامل آن در عین حرفه ای بودن دنیای کودکانه را درک کنند و بدانند چطور باید به آن ورود پیدا کنند و خوشبختانه این مهارت و تجربه در گروه ما طی این سال بدست آمده است.
کارگردان نمایش «کلبه بابا کرم» افزود: نیازسنجی، شناخت شرایط جامعه و دغدغه های مردم همه و همه باید قبل از نوشتن یک نمایش و در مراحل بعدی تولید مورد توجه باشد.
رحمتی در پاسخ به اینکه چرا نمایش های اجرا رفته گروه های دیگر در روزهای اخیر مخاطب کمی دارند، اظهار کرد: دلیل عمده آن این است که برای آن گروه نمایشی مخاطب و اجرای عموم اولویت نبوده است.
وی تصریح کرد: متاسفانه هنرمندان تئاتر بیشتر از آنکه متکی به اجرای عموم و مخاطب باشند به جشنواره ها پایبند هستند. کمتر دیده می شود که کاری را برای ارائه به مردم تولید کنند و همین حجم اجراهای این روزها نشان دهنده موضوع است.
رحمتی گفت: البته در آسیب شناسی این مورد هم کمبودها را باید در نظر گرفت وقتی حمایت معنوی و مادی از گروه های نمایش نمی شود و یا امکانات سخت افزاری نباشد آن ها نیز به جشنواره ها رجوع می کنند.
کارگردان نمایش بابا کرم در پاسخ به اینکه برخی گروه ها به اجرای عموم آن ها در روزهای شلوغ اجراهایی که برای جشنواره بوده انتقاد داشتند، گفت: مشکل از خود گروه های نمایشی است. آن هایی که هدفشان جشنواره است در طول سال زمان زیادی برای تمرین و اجرا دارند چرا که آن ها از کم کاری خود انتقاد نمی کنند.
وی اظهار کرد: برنامه ریزی گروه پیام همیشه به شکلی است که اجراهای خود را در مرداد ماه برود. به نظر من گروه های نمایشی به جای انتقادهایی از این دست به فکر تمرین و برنامه ریزی باشند.