گفتگو با « عباس سلطانی» و « اعظم سلیمانی» زوج پیشکسوت تئاتر اراک به بهانه اجرای نمایش «گُلاره»/پیشکسوتان آگاهانه به حاشیه رانده می شوند

دوشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۶    شماره ۷۲۵

***

وقایع استان

سمیه انصاری فر

***

در تاریخ معاصر ما روزهایی وجود داشت که مردم بدون خواست و اراده خود درگیر پدیده شومی به نام جنگ شدند که نتایج آن تا سال ها با آن ها باقی مانده و می ماند. این بار جنگ هشت ساله ایران و عراق و تاثیر آن بر مردمان به ویژه مردم جنوب کشور که از همان ساعت های اولیه به طور مستقیم زندگی شان تحت شعاع این رخداد قرار گرفت دستمایه نمایشی شده است که «عباس سلطانی» و «اعظم سلیمانی» زوج هنرمند و پیشسکوت تئاتر اراک آن را بر روی صحنه آورده اند. نمایش « گُلاره» روایت داستان دختری است که در انتظار مراسم ازدواجش است ولی با شروع جنگ نامزد خود را از دست می دهد این نمایش چالش میان دختر و پدرش در ماندن و نماندن در محل زندگیشان و دفاع از سرزمین است و گلاره نیز در نهایت به دست نیروهای عراقی کشته می شود.
عباس سلطانی نویسنده و یکی از کارگردانان این نمایش در پاسخ به این سوال که چرا برای روایت از جنگ به سراغ این موضوع رفته اید، گفت: چند ماه پیش به کتابی برخورد کردم که به خوبی در مورد جزئیات جنگ ایران و عراق و به ویژه ساعات اولیه این اتفاق و مشکلاتی که برای مردم جنوب کشور به ویژه مناطق مرزی رخ داد پرداخته بود همین کتاب ایده اولیه این نمایش را به من داد.
وی افزود: به نظر من در نمایش های تولید شده با موضوع جنگ خیلی به این بخش جنگ پرداخته نشده است. یعنی مردمی که در حال زندگی معمول خود بودند و برای فردا و آینده دورتر خود برنامه داشتند که یکباره دشمن و هجوم آن تمام این زندگی را بـه هـم می ریزد و زندگی، جان، مال و سرزمینش را به غصب در می آورد.
سلطانی می گوید: نشان دادن اضطراب، حس تلخ بی خانمانی، تجاوز و در کنارش انتخاب برای رفتن و یا ماندن و دفاع کردن تمام آن چیزی است که این نمایش حول زندگی یک دختر جوان در روستایی مرزی بهمراه نامزد و پدرش دنبال می کند.
وی در مورد اینکه چرا اجرای عموم بغیر از روزهای منتهی به جشنواره در ماه ها و روزهای دیگر سال کم است، می گوید: بغیر از جشنواره زدگی که یک آسیب جدی در سال های اخیر برای تئاتر حتی در سطح کشور است، مسئله دیگر به ویژه در استان ما بی انگیزگی است. البته در مورد تئاتر به دلیل نبود زیرساخت ها و عدم حمایت ها همیشه انگیزه کم بوده ولی در سال های اخیر خیلی بیشتر شده است و امید ما برای بهبود شرایط نتیجه ای نداشت.
این نویسنده و کارگردان افزود: یکی از دلایل نامساعد شدن هر روزه شرایط این است که تئاتر در استان گویا برای مجموعه یا قشر خاصی است آن هم عده ای که شاید خیلی همخوانی با قبیله تئاتر نداشته باشند و نمی توان آن ها را اهالی جدی تئاتر خواند و متاسفانه تمام توجه نهادهای متولی فرهنگ و هنر نیز معطوف آن هاست و از هنرمندان و جوانانی که مشتاق و جدی کار می کنند غافل شده اند.
سلطانی ادامه داد: این توجه به یک طیف خاص در سال ها و مدیریت های اخیر اتفاق افتاده زیرا در تاریخچه تئاتر بعد از انقلاب این شهر چنین نمونه هایی نبوده است و این جالب نیست، البته شاید جوانان به هر دلیلی نخواهند این مسائل که آن ها را نیز آزار می دهد را بیان کنند؛ ولی در گفتگو ها و دور هم بودن ها به این موارد از سوی آن ها نیز اشاره می شود.
او می گوید: این روند شاید در اراده و انگیزه کار من خللی ایجاد نکند من مسیر را پیموده ام؛ ولی برای جوانی که تئاتر هیچ فاکتور اقتصادی برایش ندارد و با عشـق آن را دنبال می کند و حتـی ممکن است خانواده اش نیز با آن مخالف باشند این نوع برخوردها و توجه به عده ای که بود و نبودشان تاثیری در تئاتر شهر و آینده آن ندارد موجب دلسردی و ناامیدی می شود.
سلطانی همچنین از اینکه سپیدمویان تئاتر با توجه به بار آگاهی و تجربه شان خیلی مورد توجه نیستند، گفت: به نظر من هم اکنون به جای استفاده از پیشکسوتان بیشتر از آن ها سواستفاده می شود متاسفانه در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های جای این قشر خالی است؛ ولی در سخنرانی ها و جشنواره ها زیاد از آن ها یاد می شود و این یک تناقض آشکار است.
وی اظهار می کند: به اعتقاد من این بی توجهی و فراموشی نیست بلکه یک برنامه است و آگاهانه تصمیم این است که پیشکسوت به حاشیه رانده شود و این نتیجه تعامل متولیان با همان طیف خاصشان است.
این نویسنده و کارگردان تئاتر با بیان اینکه تمام انرژی و هزینه از سوی متولیان به سمتی هدایت می شود که هیچ ربطی به ذات و قبیله هنر ندارد، ادامــه می دهد: این روند متاسفانه در سال های اخیر از یک مدیر به مدیر دیگر انتقال پیدا می کند دلیل آن می تواند هر چیزی باشد از تجربه کم تا نوع نگرششان که بعد از تصدی مقام تنها با یک عده کار می کنند و تمام توان و حمایت برای آن ها هزینه می شود نه برای پتانسیل هنر این شهر و استان.
سلطانی گفت: نقد دیگرم بر سهم خواهی هاییست که در تئاتر استان باب شده است البته مخالفت هایی در میان هنرمندان به این روندبوده؛ ولی این مسئله اخیرا به شدت دیده و همین باعث می شود هم متولیان و هم امکانات به حاشیه بروند.
وی ادامه داد: منظور از به حاشیه رفتن این است که چرا مثلا متولیان هنر این شهر که وظیفه ذاتی شان حمایت از هنرمندان است چند پایه بنر برای تبلیغ تئاترهای هنرمندان ندارد در حالی که در موارد دیگر دیده می شود که این امکان برای اداره کل فرهنگ و ارشاد وجود داشته یعنی کمبود امکانات توجیه است. اصلا مگر می شود اداره ارشاد که وظیفه اش اشاعه فرهنگ است چند پایه بنر مناسب برای تبلیغ آثار و کارهای هنری در شهر نداشته باشد.
سلطانی بیان کرد: من باز هم تاکید می کنم ایــن بی توجهی ها سازمان یافته است و نمی توان تنها کمبود اعتبار و امکانات را علت آن دانست به جــرأت می گویم در طول این سال ها کسی از تئاتر حمایت نکرده و اگر اتفاقی افتاده تلاش خود اهالی تئاتر بوده است.
وی در مورد جشنواره زدگی اهالی تئاتر می گوید: در گذشته شاید جشنواره آسیب نبود؛ ولی تصمیم گیری ها برای جشنواره به سمتی حرکت می کند که آن را به یک آسیب تبدیل کرده وقتی قرار است تمام توان برای برگزاری جشنواره باشد قطعا اجرای عموم به فراموشی سپرده می شود.
سلطانی بر ریزش مخاطب تئاتر تاکید دارد و می گوید: متاسفانه شاهد این هستیم که اجرای تئاتر به مکان های کوچکتر در حال انتقال است و بدتر اینکه حتی همان مکان کوچک نیز نمی تواند لبالب از مخاطب شود این شاید مطلوب هنرمندان نباشد ولی مطلوب تصمیم گیران و تصمیم سازان است.
***
اعظم سلیمانی دیگر کارگردان نمایش نیز در گفتگو به وقایع به برخی مسائل تئاتر استان از جمله پایین بودن تعداد کارگردان زن در استان اشاره کرد و گفت: به نظر من خانم ها نیز این توانایی را دارند و نمونه های موفقی در تئاتر کشور وجود دارد؛ ولی مسئله نگاه زنان به خودشان است زیرا اغلب خود را دست کم می گیرند البته مسئله بها ندادن به خانم ها در جامعه هنری ما نیز وجود دارد پس باید وارد گود شویم و خودمان این انگیزه و ارزش را ایجاد کنیم.
وی ادامه می دهد: قطعا در ابتدا قرار نیست خیلی نتیجه مطلوب باشد توصیه من این است که خانم ها بعد از یادگیری و آموزش های لازم وارد این حیطه شوند و از اهالی فن و با تجربه ها بخواهند که در نقد و مشاوره کار آن ها را همراهی کنند تا بتوانند تجربه های خوبی برای ادامه مسیر بدست آوردند و به خودشان این اعتماد و انرژی را بدهند.
سلیمانی با تاکید بر اهمیت آموزش در تمامی بخش های تئاتر در کنار تجربه گفت: قطعا هر چقدر آموزش ببینیم کم است زیرا باید داشته ها را به روز کرد بنابراین مطالعه چه برای هنرجو و چه مدرس این عرصه الزامی است. وی ادامه می دهد: بدیهی است وقتی در کارگاه و ورک شاپ استادی که خود سرشار از داشته است وارد می شوی اشتیاق برای یادگیری بیشتر خواهد بود؛ ولی در مقابل اگر در چنته استاد چیزی نباشد جز دلسردی برای هنرجو ثمری ندارد و بدون شک باید از این فاکتورها در آموزش ها برای تئاتر این استان و از ظرفیت پیشکوتانی که اغلب نادیده گرفته شده اند استفاده شود.
نمایش «گلاره» از نوزدهم تا سی ام آبان ماه در فرهنگسرای آیینه اراک به روی صحنه می رود. در این نمایش فریدون رجبی، شایان سلطانی، ترنم محمدی، سپیده لایقی، فاطمه داودآبادی و شاهین سلطانی ایفای نقش می کنند. مهدی آپرین نیز بعنوان مشاور کارگردان در این نمایش حضور دارد.